1. مهندسی سيستم‌هاي تجارت الکترونيک
هفته هفتم – جلسه مجازی

2. سامانه های کاربری(CSS) واحد سازمانی خدمات تجارت الکترونیکی ECSO
سامانه خدمت دهنده
(SSS)
شبکه ارتباطی (NET)
سامانه های کاربری(CSS)
خریداران
فروشندگان
BSApp
INTERNET
CSS1:Desktops
واسطه های تجاری
BSApp
CSS2:Laptops
ECSApp
CSS3:Mobiles
تامین کنندگان
SSS2
BSApp
ECSApp
CSS4:ATMs
BSApp
ECSApp
بانکها
CSS5:PDAs
Intranet …
سازمان های حاکمیتی
SSS1
BSApp
ECSApp
شرکت های حمل و نقلی
BSApp
CSSm
سایر ECS ها
بازارها
واحد سازمانی خدمات تجارت الکترونیکی ECSO …

3. فرآيندهای کلی در مهندسي سيستم‌هاي تجارت الکترونيک (ECS)

4. رويکردهای اصلی در مهندسی و ايجاد سيستم های تجارت الکترونيک
طراحی و توليد سيستم EC اختصاصی
عبارتست از توليد سيستم مبتنی بر نيازها و شرايط اختصاصی سازمان تجاری
بکارگيری ابزارهای عمومی و آماده
عبارتست از تنظيم و پيکره بندی راه حل های آماده مبتنی بر شرايط و نيازهای اختصاصی سازمان تجاری
معيارهاي مطرح در انتخاب گزينه توسعه و ايجاد نرم‌افزار ECS

5. متدولوژی های توسعه سيستم
تعريف متدولوژی
عبارتست از روش خاص برای حل يک نوع مسئله
ابعاد متدولوژی (فرآيند, ابزار, خروجی)
فرآيند (مراحل و گام های اجرايي, تقدم و تاخر انجام مراحل)
ابزار (تکنيک ها, استانداردها, دستورالعمل ها و ...)
خروجی (مستندات, نرم افزار, سيستم, مدل و ...)
تمايز بين انواع متدولوژی

6. تمايز بين انواع متدولوژی
ملاحظات
خروجی ها
ابزارها
فرآيند
عنوان متدولوژی
مستندات+ نرم افزار
مدلسازی: UML
تکرار شونده
RUP
مدلسازی: DFD+ERD
آبشاری
SSADM
برای جايي که کاربر به سرعت احتياج به نرم افزار دارد
نرم افزار
محيط های برنامه نويسی ؟
RAD
برای مواقعی که نياز کاربر مشخص نيست
نرم افزار+ مستندات
Prototyping
مدلسازی سازمان: DFD+ مدلسازی نرم افزار : UML
????

7. موضوعات مطرح در فرآيند مبتنی بر توليد EC اختصاصی
وضعيت موجود
معماری موجود سازمان تجاری
سيستم تجارت الکترونيک(ECS) موجود سازمان تجاری
وضعيت جديد (الکترونيکی)
معماری جديد سازمان تجاری
سيستم تجارت الکترونيک (ECS) جديد سازمان تجاری

8. عمليات اصلی در متدولوژی های ايجاد ECS
شناخت
تحليل
طراحی
ساخت
پياده سازی و اجرا
بکارگيری
ارزيابی
پشتيبانی

9. عمليات اصلی در متدولوژی های ايجاد ECS
نکات مهم:
متدولوژی های مختلف تمامی يا بخشی از عملیات اصلی ذکر شده را در فرآیند خود دارند.
در متدولوژی های مختلف، ابزارها و روش های انجام هر یک از عملیات اصلی ذکر شده متفاوت است.
خروجی های حاصل از اجرای متدولوژی های مختلف، بعد از انجام هر یک از عملیات اصلی ذکر شده متفاوت خواهد بود.

10. رویکردهای مهندسی و ایجاد نرم افزار تجارت الکترونیکی
سیاست پیکره بندی و بکارگیری بسترهای تجارت الکترونیکی آماده
بسترهای آماده تجاری سازی شده
بسترهای آماده متن باز
سیاست تولید سامانه تجارت الکترونیکی اختصاصی
استفاده از متدولوژی های استاندارد مهندسی نرم افزار برای تولید
استفاده از متدولوژی های اختصاصی سازی شده برای تولید

11. مدل کلی فرآیند مهندسی و ایجاد سیستم های تجارت الکترونیکی

12. نمودار فرآیند کلی مهندسی و ایجاد سیستم های تجارت الکترونیکی
شناخت معماری
معماری فعلی تجارت
شروع
طراحی معماری
معماری تجارت الکترونیکی
تحلیل نیازمندی
مدل نیازها
طراحی ECS
ایجاد و راه اندازی
معماری ECS
پایان
بهره برداری و پشتیبانی
ECS
ECSAPP
تولید و ساخت
نقشه ECSAPP

13. فهرست مراحل فرآیند کلی مهندسی سیستم تجارت الکترونیکی
تعیین/ انتخاب محدوده کسب و کار تجاری (Commerce Domain)
شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
طراحی معماری الکترونیکی کسب و کار تجاری
تجزیه و تحلیل نیازمندی های معماری الکترونیکی کسب و کار تجاری
طراحی سیستم تجارت الکترونیکی
ساخت و تولید کاربردهای نرم افزاری سیستم تجارت الکترونیکی
ایجاد و راه اندازی سیستم تجارت الکترونیکی
بهره برداری و پشتیبانی سیستم تجارت الکترونیکی
ارزیابی سیستم تجارت الکترونیکی

14. تعیین/ انتخاب محدوده کسب و کار تجاری

15. نمودار فرآیند کلی مهندسی و ایجاد سیستم های تجارت الکترونیکی
شناخت معماری
معماری فعلی تجارت
شروع
طراحی معماری
معماری تجارت الکترونیکی
تحلیل نیازمندی
مدل نیازها
طراحی ECS
ایجاد و راه اندازی
معماری ECS
پایان
بهره برداری و پشتیبانی
ECS
ECSAPP
تولید و ساخت
نقشه ECSAPP

16. تعیین/ انتخاب محدوده کسب و کار تجاری
اهداف اصلی مرحله تعیین محدوده کسب و کار تجاری
تعیین دقیق محدوده فعالیت ها و عملیات تجاری جهت ایجاد سیستم تجارت الکترونیکی
مراحل انجام:
تعیین محدوده کالا و خدمات کسب و کار تجاری
تعیین محدوده عملیات کسب و کار تجاری
تعیین محدوده فعالیت های کسب و کار تجاری

17. تعیین/ انتخاب محدوده کسب و کار تجاری
تعیین محدوده کالا و خدمات کسب و کار تجاری
کالاهای با ساختار و ابعاد از پیش تعریف شده
کالاهای با ساختار و ابعاد مورد سفارش خریدار
خدمات با ساختار و ابعاد از پیش تعریف شده
خدمات با ساختار و ابعاد مورد سفارش خریدار
بسته های کالا و خدمات با ترکیب از پیش تعریف شده
بسته های کالا و خدمات با ترکیب مورد سفارش خریدار

18. تعیین/ انتخاب محدوده کسب و کار تجاری
تعیین محدوده اعمال در کسب وکار تجاری
ابعاد و ویژگی های فرضیات در عمل فروش
نوع پیکره بندی قلم تجاری برای فروش: پیکره بندی از پیش تعیین شده/ پیکره بندی به سفارش خریدار/ طراحی به سفارش خریدار
نوع تامین برای فروش: تامین به سفارش خریدار/ تامین از موجودی
حجم فروش: خرد / عمده/ کلان
ارزش مالی فروش
نحوه قیمت گذاری: ثابت/دارای تخفیف/ متغیر/ ...
نوع تبادل مالی در فروش: نقد/ اقساط/ اعتباری و ...
محدوده جغرافیایی فروش: داخلی/ خارجی/ ...
نوع شخصیت خریدار: حقیقی/ حقوقی/ دولتی/ ....
نحوه تحویل: تدریجی/ فوری/ ...
تعهدات فروشنده به خریدار در قبال فروش: بیمه/ حمل/....

19. تعیین/ انتخاب محدوده کسب و کار تجاری
ابعاد و ویژگی های مهم فرضیات در عمل خرید
حجم خرید: خرد/ عمده/ کلان
نوع تبادل مالی در خرید
نوع شخصیت فروشنده: حقیقی/ حقوقی/ دولتی/ ....
تعهدات خریدار به فروشنده در قبال خرید …

20. تعیین/ انتخاب محدوده کسب و کار تجاری
تعیین دامنه فعالیت ها و خدمات در کسب و کار تجاری
ماتریس اقلام/عملیات کسب و کار تجاری
تعیین فهرست فعالیت های و خدمات کسب و کار تجاری

21. تعیین/ انتخاب محدوده کسب و کار تجاری
انواع وضعیت در خریدار
خریدار نیاز خود را می داند ولی عنوان کالا و خدمات برای رفع نیاز را نمی داند
خریدار کالا و خدمات مورد نیاز را می داند/ فروشندگان کالا و خدمات مورد نیاز را نمی شناسد
خریدار فروشندگان کالا و خدمات مورد نیاز خود را می شناسد/ قیمت و شرایط فروش و تامین را نمی داند
خریدار قیمت ها و شرایط عرضه کالا و خدمات کالا و خدمات مورد نیاز توسط فروشندگان را می داند/ بهترین انتخاب را با توجه به نیاز و شرایط مطلوب خود نمی داند

22. تعیین/ انتخاب محدوده کسب و کار تجاری
انواع وضعیت در فروشنده
فروشنده خدمات و کالا را می شناسد/ نوع نیازهای قابل رفع از مشتری به وسیله آن را نمی شناسد
فروشنده نوع و مشخصات نیاز خریدار را نمی داند
فروشنده نوع و مشخصات نیاز خریدار را می داند/ میزان انطباق کالا و خدمات با نیاز مشتری را نمی داند.
فروشنده رابطه بین شرایط مورد درخواست خریدار کالا و خدمات را با قیمت مناسب برای فروش آنها نمی داند.

23. شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری

24. نمودار فرآیند کلی مهندسی و ایجاد سیستم های تجارت الکترونیکی
شناخت معماری
معماری فعلی تجارت
شروع
طراحی معماری
معماری تجارت الکترونیکی
تحلیل نیازمندی
مدل نیازها
طراحی ECS
ایجاد و راه اندازی
معماری ECS
پایان
بهره برداری و پشتیبانی
ECS
ECSAPP
تولید و ساخت
نقشه ECSAPP

25. شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
اهداف اصلی مرحله شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
عبارتست از آشنایی و تسلط بر ابعاد مختلف و نحوه اجرای کسب و کار تجاری
الگوی کلی معماری سازمانی
نمودار الگوی کلی معماری سازمانی
لایه عملیاتی معماری سازمان
شرح اجزاء لایه عملیاتی معماری سازمان
نقش و تاثیر الگوی معماری سازمان در شناخت، تحلیل و طراحی ECS

26. نمودار الگوی کلی معماری سازمانی
مفاهيم و لايه
کلان سازمان
ماموريت
اهداف ماموريتي
سياست‌ها ماموريتي
راهبردهاي ماموريتي
لايه عملياتي
سازمان
محصولات
فعاليت‌هاي سازماني
ساختار اجزاء و عوامل
جريان‌هاي سازماني
جريان‌هاي کاري
جريان‌هاي مالي
جريان‌هاي مواد و کالا
جريان‌هاي داده و اطلاعات

27. شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
جريان‌هاي کاري در سازمان‌هاي تجاري
عبارتست از منطق و نحوه ارتباط بين وظايف و عمليات کاري محول شده به اجزاي مختلف سازمان در راستاي انجام فعاليت‌ها
نکته:
جريان کار، بستر و مبناي اوليه ايجاد ساير جريان‌هاي سازماني است.
ابزار مدل‌سازي و مستندسازي:
فلوچارت/ ماتريس گردش کار سازمانی / مدل شبکه های پتری (Petri Net)/ مدل BPMN /

28. شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
مدل شماتيک جريان کار (فلوچارت)
شروع
مرحله (1)
مرحله (2)
مرحله (5)
مرحله (3)
مرحله (6)
مرحله (4)
پايان

29. شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
ساختار عوامل اجرايي سازمان فرضي
مديريت عالي
معاونت (1)
معاونت (2)
اداره (1-1)
اداره (1-2)

30. شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
مثال شماتيک جريان کار (ماتريس گردش کار)
معاونت (1)
اداره (1-1)
اداره (1-2)
معاونت (2)
شروع
مرحله (5)
مرحله (1)
مرحله (2)
مرحله (6)
مرحله (3)
مرحله (4)
پايان

31. شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
نکات:
هر عنوان از فعاليت‌هاي سازمان بايد داراي يک جريان کار مشخص باشد.
بايد توجه داشت که در يک لحظه ممکن است تمام فعاليت‌هاي تعريف شده براي يک سازمان در حال اجرا باشد.
جريان انجام کار در سازمان‌ها مي‌توان در سطوح مختلفي که مبتني بر عوامل اجراکننده تعريف مي‌شود تعيين نمود.

32. شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
اصل تخصيص يگانه در جريان‌هاي کاري (SRP)
SRP : Single Resource Planning
بند (1): هر مرحله از جريان کار بايد يک و فقط يک مجري داشته باشد.
بند (2): هر مرحله از جريان کار بايد حداقل داراي يک مجري باشد.
بند (3): يک مجري مي‌تواند انجام دهنده چندين مرحله از جريان کاري باشد.
تبصره: در مواقع کمبود ظرفيت کاري مجري، مي‌توان چند منبع (مثلا چند نفر) را در يک موقعيت اجرا بکارگرفت.

33. شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
نمونه ديگري از جريان کار سازماني

34. مثال: معماری عملیاتی یک فروشگاه

35. شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
فعاليت های تجاری اصلی در يک فروشگاه:
فروش حضوري مایحتاج مصرفی خانوار
فروش تلفني مایجتاج مصرفی خانوار
خريد اقلام مصرفی خانوار
فعاليت های تجاری فرعي :
تبليغ اقلام مصرفی خانوار
تبليغ خدمات فروشگاه
ساير فعاليت های غير تجاری:
بازپس گيری کالای فروخته شده
انبارگرداني و کنترل موجودي‌ کالای فروشگاه
برآورد تقاضای خریداران

36. نمودار گردش کار فعاليت (1): فروش حضوري
مسئول کنترل
تحويلدار
صندوقدار
متصدي فروش
مشتري
انتخاب کالا
کنترل اوليه کالا
ثبت کالا در ليست خريد مشتري
محاسبه مبلغ خريد مشتري
صدور فاکتور فروش
دريافت مبلغ خريد
بسته‌بندي کالاي خريداري شده
تطبيق فاکتور با کالا
تحويل نهايي کالا به مشتري 1 2 3 4 5 6 7 8 9

37. نمودار گردش کار فعاليت (2): فروش تلفني
واحد ارسال (پيک)
تحويلدار
صندوقدار
متصدي فروش تلفني
مشتري
اعلام تلفني ليست اقلام مورد نياز
ثبت ليست اقلام مشتري
جمع‌آوري اقلام درخواستي
محاسبه جمع قيمت اقلام
صدور فاکتور فروش
بسته‌بندي اقلام درخواستي
تحويل اقلام به پيک
ارسال اقلام به مشتري
کنترل صحت اقلام
دريافت وجه اقلام
دريافت وجه اقلام از پيک 1 2 3 4 5 6 6 7 8 9 10

38. نمودار گردش کار فعاليت (3): خريد کالا
امور مالي
انبار
واحد حقوقي
واحد تامين و تدارک
واحد بازرگاني
دريافت مشخصات کالا
جمع‌آوري اطلاعات تامين کنندگان کالا
دريافت شرايط تامين‌کنندگان کالا
انتخاب تامين‌کنندگان کالا
مذاکره نهايي با تامين‌کنندگان منتخب
عقد قرارداد با تامين‌کنندگان منتخب
دريافت کالا از تامين‌کنندگان
پرداخت وجه کالاي دريافت شده
اعلام ختم قرارداد 1 2 3 4 5 6 7 8 9

39. مثال: معماری عملیاتی شرکت فروش خدمات میزبانی اینترنتی و ثبت دامنه

40. شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
شرکت
مالی
فنی
سرور ویندوز
سرور لینوکس
بخش دامین
فروش

41. نمودار گردش کار فعالیت(1) : فروش دامین
مشتری
فروش
مالی
فنی
پنل دامین
انتخاب دامین ها
بررسی دامین ها
بررسی پسوند دامین ها
چک کردن آزاد بودن
لیست دامین های قابل ثبت
صدور فاکتور
دریافت وجه
پر کردن اطلاعات ثبت
ثبت دامین
آماده کردن اطلاعات دامین
دریافت اطلاعات 1 2 3 4 5 6 8 9 10 11 12

42. نمودار گردش کار فعالیت(2) : فروش هاست
مشتری
فروش
مالی
فنی
سرور
درخواست هاست
صدور فاکتور
دریافت وجه
پرکردن فرم ثبت هاست
تبت هاست
تهیه اطلاعات فنی هاست به مشتری
دربافت اطلاعات 1 2 4 4 5 6 7

43. نمودار گردش کار فعالیت(3) : تمدید هاست و دامین
مشتری
فروش
مالی
فنی
سرور و پنل دامین
بررسی دامین ها و هاست ها
لیست دامین های در حال انقضاء
تماس با مشتری
دربافت وجه
درخواست تمدید
تمدید دامین و هاست
دربافت فرم تائید 1 2 3 4 5 6 7

44. مثال: معماری عملیاتی شرکت فروش کتاب

45. چارت سازمانی مدیریت دبیرخانه روابط عمومی فروش مالی و اداری حراست
فروش تلفنی
خرید
فروش حضوری
چاپ و نشر
صندوق
بخش ارسال
مخزن
تامین و تدارک
انبار

46. جریان کاری فروش کتاب ارائه مشخصات کتاب دریافت مشخصات کتاب جستجوی کتاب
متصدی مخزن
متصدی صندوق
متصدی فروش
مشتری
ارائه مشخصات کتاب
دریافت مشخصات کتاب
جستجوی کتاب
بررسی کتاب
دریافت وجه
ثبت در دفتر
بسته بندی 1 2 3 4 5 6 7

47. درس مهندسی و ساخت سیستم های تجارت الکترونیک – مرتضی سرگلزايي جوان
جریان کاری خرید کتاب
متصدی مخزن
سایر ناشران
امور مالی
متصدی خرید
متصدی فروش
تهیه لیست تقاضا ها
بررسی لیست تقاضا
تهیه کاتالوگ کتب
دریافت کاتالوگ کتب
تهیه لیست سفارش
بررسی لیست و تنظیم سند
ارسال سفارش
ثبت در دفتر 1 3 4 5 6 7 8 9
درس مهندسی و ساخت سیستم های تجارت الکترونیک – مرتضی سرگلزايي جوان

48. مثال: معماری عملیاتی فروش مسکن ویلایی

49. فعالیت خرید ویلا 1 2 3 4 5 6 7 8 تامین کنندگان امور مالی 33 دفتر حقوقی
212
گروه خرید 21421
گروه تحقیق و انتخاب 21411
ارائه درخواست خرید
ارسال اطلاعات مربوط به ویلاها
بازدید از ویلاها
انتخاب ویلا
مذاکره با تامین کنندگان
عقد قرارداد خرید
پرداخت مبلغ به تامین کنندگان
تحویل گرفتن ویلا 1 2 3 4 5 6 7 8

50. (لايه فرآيندهاي کاري) فعالیت فروش ویلا
(لايه فرآيندهاي کاري) فعالیت فروش ویلا
دفتر حقوقی
دفتر فروش
خریدار
درخواست خرید ویلا
بررسی درخواست خریدار
ارائه پیشنهاد خرید و شرایط خرید به خریدار
بررسی شرایط خرید و اعلام قبول شرایط
دریافت مبلغ
عقد قرارداد
تحویل سند به مشتری 1 2 3 4 5 6 7

51. شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
ابعاد و اجزای اصلی هر جريان کاری:
مراحل کاری (Tasks)
تقدم و تاخر مراحل کاری (Task Sequence or Route)
انجام دهنده مراحل (يا منابع کاری)
مراحل شناخت معماری فعلی کسب و کار تجاری
نکته: در حال حاضر فقط در لايه عملياتی و محصور به اجزای اصلی هر جريان کاری است