1. بسم الله الرحمن الرحیم

2. استفاده از خطوط اعتباری خارجی (فاینانس)
روشهای تامین مالی خارجی برای همکاران محترم سازمان شهرداری ها و دهیاری ها صادق اکبری مهرماه 1396
استفاده از خطوط اعتباری خارجی (فاینانس)

3. استفاده از خطوط اعتباری خارجی (فاینانس)
واژگان کلیدی
معرفی قوانین و مقررات کشور در زمینه استفاده از تسهیلات خارجی
دلایل ایجاد و شرایط خطوط اعتباری
ایجاد خط اعتباری (صدور ضمانتنامه کلی)
استفاده از خط اعتباری برای طرحهای دولتی
استفاده از خط اعتباری برای طرحهای غیردولتی

4. واژگان کلیدی

5. ترتیباتی برای اعتبارات صادراتی مورد حمایت رسمی:
سازمان همکاری اقتصادی و توسعه Organization for Economic Co-operation and Development(OECD)
ترتیباتی برای اعتبارات صادراتی مورد حمایت رسمی:
1-چارچوبی برای استفاده سازمان یافته از اعتبارات صادراتی
2-تشویق رقابت بین صادرکنندگان کالاها و خدمات بر پایه کیفیت و قیمت تا اینکه بر پایه نرخ و شرایط ترجیحی تسهیلات اعطایی

6. اعتبار اسنادي Letter of Credit(LC)
یکی از ابزارهای بانکی است که برای اطمینان خریدار و فروشنده از دستیابی به حقوق خود بکار می رود.
کاربرد اعتبار اسنادی در خطوط اعتباری، ابزار پرداخت برای واریز مبالغ پیش پرداخت و میان پرداخت توسط اعتبارگیرنده و از طریق بانک عامل می‌باشد.

7. یوزانس Usance
یوزانس نوعی از اعتبارات اسنادی است که در آن فروشنده ی کالا به خریدار مهلتی می دهد تا بتواند در این فاصله وجه اعتبار را بپردازد. در مواردی که فروشنده حاضر به قبول معامله یوزانس نمی گردد غالبا یک موسسه مالی یا بانک‌های تجاری ثالثی وارد جریان داد و ستد شده و وجه اعتبار را به فروشنده می پردازند تا در سر رسید بهره و اصل یوزانس را از خریدار اخذ نمایند. معمولا یوزانس به صورت اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت تایید شده، صادر می شود تا تضمینی برای فروشنده کالا وجود داشته باشد.

8. ریفاینانس Refinance
استفاده از تسهیلات کوتاه مدت بین بانکی ( معمولا یکساله ) را ریفاینانس گویند . نوعی گشایش اعتبار اسنادی می باشد که فروشنده/ذینفع در زمان معامله اسناد طبق شرایط اعتبار وجه اسناد را به صورت نقد از بانک کارگزار دریافت می نماید و خریدار با توجه به قرارداد منعقده با بانک در زمان تعیین شده در قرارداد اقدام به پرداخت وجه اسناد می نماید. حداکثر مهلت خریدار برای پرداخت وجه اسناد یک سال می باشد

9. London InterBank Offered Rate
لایبور
London InterBank Offered Rate
نرخ بهره بین بانکی لندن (لایبور)، نرخ بهره پایه ای می باشد که بانکهای معتبر دنیا با این نرخ اقدام به وام گیری و یا سپرده گذاری در بانکهای مشابه می نمایند.
این نرخ هر روز و به تفکیک لایبور یکروزه، یک هفته، یکماهه، سه ماهه، ششماهه، نه ماهه، یکساله و پنجساله اعلام می گردد.

10. Marginحاشیه سود
حاشیه سود نرخی است که بصورت درصد به نرخ شناور LIBOR اضافه و یا کم می شود.
حاشیه سود بر اساس چانه زنی و مذاکره با بانکهای خارجی اعتباردهنده تعیین می شود.
در حال حاضر حاشیه سود در خطوط اعتباری موجود در کشورمان 0/5 درصد می باشد، به عبارت دیگر سود متعلقه به اعتبارات دریافتی از خطوط اعتباری برابر LIBOR+0.5% است.

11. نمونه پیش بینی نرخ لایبور

12. Export Credit Agency(ECA)
موسسات اعتبار صادراتی، موسساتی هستند که بر اساس قوانین OECD ملزم تعیین سقف پوشش بیمه برای اعتبارات اعطایی از سوی کشورهایشان می باشند. هزینه بیمه دریافتی از سوی این موسسات براساس رتبه ریسک کشورها در OECD محاسبه می گردد.
معروفترین این موسسات عبارتند از: هرمس (آلمان)، ساچه (ایتالیا)، کوفاس (فرانسه)، سه سه (اسپانیا)، EDC (کانادا) و ...

13. (Tied)مشروط
شرط خرید جغرافیایی اعتبارات اعطایی را Tied می نامند. به عبارت دیگر رعایت شرط OECD در خصوص هزینه نمودن حداقل 85 درصد اعتبار اعطایی در کشور دهنده اعتبار را شرط Tied می نامند.

14. هزينه هاي اوليه استفاده از خطوط اعتباري
هزينه تعهد
هزينه هاي اداري
هزينه مديريت
هزينه نمايندگي
هزينه بيمه

15. هزینه بیمه PREMIUM RATE
هزینه بیمه هزینه ای است که توسط موسسات بیمه صادراتی و بر اساس ضرایب جدول زیر و فرمولی خاص محاسبه و دریافت می گردد.
طبقه ریسک
هفتم
ششم
پنجم
چهارم
سوم
دوم
اول
1.100
0.900
0.740
0.550
0.350
0.200
0.090
ضریب A
1.800
1.200
0.750
ضریب B

16. فرمول محاسبه حق بیمه
ai = country risk coefficient in country risk category i (i = 1-7)
bi = constant for country category risk category i (i = 1-7)
MINIMUM PREMIUM RATE= a*Horizon of Risk(Years)+b/100
MPR = { [ (ai * HOR + bi) * max (PCC, PCP) / 0.95 ] * (1-LCF) + [cin * PCC / 0.95 * HOR * (1CEF) ] }* QPFi * PCFi *BTSF

17. مثال Amount of MPR=0.084*170=14.28 Million EUR
پروژه احداث یک خط قطار شهری
افق ریسک(سالها):8
ارزش کل پروژه:200میلیون یورو
مقدار وام (85 درصد پروژه):170 میلیون یورو
ریسک کشوری: گروه شش
MPR=.900* /100=0.084
Amount of MPR=0.084*170=14.28 Million EUR

18. هزینه مدیریت Management Fee
هزینه مدیریت هزینه ای است که به استناد عملیات مدیریتی انجام شده در زمینه اعطای وام از سوی اعتباردهنده اخذ می گردد.
این نرخ فقط یکبار در طول دوره وام توسط اعتباردهنده دریافت می گردد.
در قراردادهای خطوط اعتباری موجود در کشورمان، هزینه مدیریت برابر 0/125درصد می باشد.

19. هزینه تعهد Commitment Fee
هزینه تعهد هزینه ای است که به مبالغ وام استفاده نشده تعلق می گیرد زیرا اعتباردهنده تعهد نموده است که کل مبلغ وام را جهت اجرای طرح اختصاص دهد.
در حال حاضر هزینه تعهد در قراردادهای خطوط اعتباری اعطایی به کشورمان در حدود 0/125درصد در سال می‌باشد.

20. هزینه نمایندگی Agency Fee
هزینه نمایندگی هزینه ای است که به منظور انجام عملیات داخلی و ایجاد نمایندگی در کشور اعتبار گیرنده، به اعتباردهنده پرداخت می شود.
در خطوط اعتباری موجود در کشورمان هیچگونه هزینه نمایندگی وجود ندارد.

21. هزینه های اداری Administrative Fee
در برخی قراردادهای موجود در زمینه ایجاد خطوط اعتباری، اعتباردهنده بجای هزینه مدیریت، درخواست اخذ هزینه اداری می نمایند.
این هزینه نیز همانند هزینه مدیریت با نرخ 0/125درصد توسط اعتبارگیرنده پرداخت می گردد.

22. چرخه عمر تسهيلات دريافتي
دوره استفاده
دوره تنفس
دوره بازپرداخت

23. دوره استفاده Drawing Period
دوره استفاده به دوره ای اطلاق می گردد که اعتباردهنده می تواند در طی آن مدت نسبت به استفاده از اعتبار مصوب اقدام نماید.
طول این دوره در قرارداد وام مشخص می شود و از زمان تصویب وام تا شروع دوره تنفس را شامل می گردد.

24. دوره تنفس
Grace Period
به دوره ای اطلاق می گردد که طرح در طی آن دوره، تولید آزمایشی را طی می نماید. به عبارت دیگر زمان پس از دوره استفاده تا شروع بازپرداخت را دوره تنفس می نامند.
در قراردادهای خطوط اعتباری موجود در کشورمان، دوره تنفس از 6 ماه تا دو سال پیش بینی شده است.

25. دوره بازپرداخت Installment Period
به دوره ای اطلاق می گردد که در آن دوره اعتبارگیرنده نسبت به پرداخت وام دریافتی اقدام می نماید.
در خطوط اعتباری موجود در کشورمان این دوره که پس از پایان دوره تنفس آغاز می گردد، معمولا بین 5 تا 8/5سال می باشد.
اقساط پرداختی بصورت شش ماهه تقسیم بندی می شود به عبارت دیگر دوره بازپرداخت شامل 10 تا 17 قسط مساوی شش ماهه می باشد.

26. Local Costs هزینه های محلی
آن بخش از هزینه های مربوط به کالاها و خدماتی که قابل تامین در کشور اعتبار گیرنده است.
پوشش بیمه ای شامل این بخش از اعتبار نمی شود.

27. هزينه دير كرد Late Fee
معمولا در قراردادها وضعیتی پیش بینی می گردد تا در صورت عدم پرداخت به موقع اقساط، جریمه ای از سوی اعتبارگیرنده پرداخت شود. این جریمه با عنوان هزینه دیرکرد همانند حاشیه سود به نرخ شناور LIBOR اضافه می شود و بر مبنای تعداد روز دیرکرد محاسبه و دریافت می گردد.

28. کمک های توسعه ای رسمی Official Development Assistance(ODA)
کشورهای صنعتی و توسعه یافته برپایه تفاهمات به عمل آمده در سازمان ملل موظفند بخشی از تولید ناخالص داخلی خود را برای کمک به توسعه سایر کشور اختصاص بدهند.
این مبالغ بصورت بلاعوض و یا وامهای با بهره بسیار کم و دوره بازپرداخت طولانی جهت اجرای طرحهای زیربنایی در اختیار کشورهای در حال توسعه یا کمتر توسعه یافته قرار می گیرد.

29. کمک بلاعوض Grant
کمکهای نقدی بانکها و یا موسسات مالی توسعه ای بین المللی که در: الف- برخی مواقع در ارتباط با مطالعه امکان سنجی یک پروژه مشخص و یا ب- در مواقع حدوث وقایع غیر مترقبه در اختیار یک کشور قرار می گیرد را کمک بلاعوض می نامند.

30. کمکهای فنی Technical Assistance
در مواقعی که نیاز به وجود کمکهای فنی و تکنیکی برای اجرای یک طرح ضرورت داشته باشد از کمکهای فنی موسسات مالی بین المللی استفاده می شود.

31. مجوز ماده 62 قانون محاسبات (شورای اقتصاد)
به استناد این ماده، سازمان برنامه و بودجه متعهد می گردد تا در خصوص پروژه های مصوب، نسبت به درج مبالغ ریالی اقساط مورد نظر در بودجه سالیانه دستگاه مجری طرح در سالهای بازپرداخت اقدام نماید.
این مجوز به عنوان گواهی اخذ وثیقه برای طرحهای دولتی غیرخودگردان ارائه می گردد.

32. قرارداد تجاری Commercial Contract
قرارداد تجاری قراردادی است که فی مابین خریدار (مجری طرح) و فروشنده (پیمانکار خارجی)منعقد می گردد.
معمولا مشخصات فنی ماشین آلات، قیمت و مشخصات خریدار و فروشنده و در مجموع تعهدات طرفین در قرارداد تجاری قید می گردد.

33. چارچوب موافقتنامه مالی Financial Framework Agreement
موافقتنامه مالی، موافقتنامه ای است که فی مابین بانک های عامل خریدار و (با نظارت بانک مرکزی و وزارت دارایی) بانک اعتباردهنده خارجی منعقد می گردد که به استناد آن شرایط کلی اعتبار شامل نرخ ها و شرایط اعتبار و تضامین مورد توافق قرار می گیرد .
برای استفاده از این خطوط اعتباری و بر اساس قرارداد تجاری منعقده، قرارداد مالی فرعی (Individual / Loan Agreement) فی مابین بانک عامل ایرانی و اعتباردهنده خارجی منعقد می گردد.

34. بانک عامل
بانک ایرانی معرفی شده از سوی مجری طرح که به عنوان اعتبارگیرنده نسبت به انعقاد قرارداد مالی با بانک خارجی اعتباردهنده اقدام می نماید را بانک عامل می نامند.
کلیه عملیات بانکی مربوط به اخذ اعتبار خارجی از جمله گشایش اعتبار اسنادی مربوط به وجوه پیش پرداخت و میان پرداخت و یا بازپرداخت اقساط مربوطه در زمان سررسید از طریق بانک عامل انجام می شود.

35. گواهي اخذ وثيقه
بانک عامل ایرانی موظف است نسبت به حصول اطمینان از بازپرداخت وجوه دریافتی از سوی مجری طرح اقدام نماید. بر همین اساس در صورتی که: الف- مجری از بخش دولتی باشد و از بودجه غیرخودگردان استفاده نماید، گواهی موافقتنامه ماده 62 را اخذ می نماید ب- مجری طرح از بخش دولتی باشد و از بودجه خودگردان استفاده نماید، مکانیزمهایی از جمله موافقتنامه سه جانبه در خصوص اجازه برداشت از حسابهای مجری در صورت عدم ایفای تعهداتش ملاک عمل خواهد بود. ج- مجری طرح از بخش خصوصی باشد وثایق لازم و کافی دریافت می گردد. و نهایتا گواهی اخذ وثیقه توسط بانک عامل صادر می گردد.

36. سهمیه ارزی
با توجه به محدودیتهای موجود در قوانین برنامه های پنجساله توسعه و قوانین بودجه سنواتی به منظور اطمینان از ایفای تعهدات ارزی کشور، سازمان برنامه و بودجه هر ساله سهم فاینانس قابل اجرا در آن سال را بصورت سهمیه ارزی پیش بینی می نماید.
در زمان اخذ وام و فاینانس، وزارتخانه متولی طرح می بایست موافقت خود را در خصوص اجازه استفاده طرح از سهمیه ارزی آن وزارتخانه اعلام نماید، در غیر اینصورت عملیات اخذ وام متوقف می گردد.

37. ثبت سفارش
به دلیل کنترل ورود کالاهای خارجی به کشور کلیه واردکنندگان موظف به ثبت سفارش در وزارت بازرگانی می باشند، بر همین اساس مجریان طرحها و پروژه های استفاده کننده از اعتبار خارجی نیز می بایست نسبت به ثبت سفارش کالاهای وارداتی مورد نیاز خود اقدام نمایند.

38. انواع ضمانتنامه ضمانت نامه دولتی(Sovereign Guarantee )
برپایه ضمانت نامه صادره وزارت دارایی به نمایندگی دولت و بر پایه مصوبه اخذ شده از دولت در خصوص پروژه خاص و به نفع بانک اعتبار دهنده خارجی صادر می شود.
ضمانت نامه شرکتی (Corporate Guarantee)
برپایه این نوع از ضمانت نامه, شرکت صادر کننده ضمانت نامه متعهد به بازپرداخت تعهدات اعتبار گیرنده می شود.معمولا شرکت مادر تخصصی برای شرکتهای تابعه خود این نوع تضمن را به نفع اعتبار دهنده صادر می کند.
ضمانت نامه بانکی(Bank Guarantee)
بر اساس این ضمانت نامه ؛بانک تضمین عدم بازپرداخت اعتبار گیرنده را متقبل می شود.

39. ضمانتنامه
یکی از مدارک اصلی اخذ فاینانس از بانکهای خارجی ضمانتنامه دولت می باشد که بر اساس قوانین و مقررات موجود صدور آن بر عهده وزارت امور اقتصادی و دارایی می باشد.
ضمانتنامه های موجود را می توان به سه دسته تقسیم نمود: الف- ضمانتنامه کلی که به منظور ایجاد یک خط اعتباری فی مابین سیستم بانکی کشور و اعتباردهنده خارجی صادر می گردد و حاوی اطلاعات کلی در خصوص شرایط خط اعتباری و چارچوب تضمین دولت می باشد. ب- ضمانتنامه فرعی که به منظور استفاده از خطوط اعتباری منعقد شده صادر می گردد و حاوی اطلاعات مربوط به یک طرح خاص می باشد. ج- ضمانتنامه اختصاصی که در مواقع ضروری و در صورت فقدان خط اعتباری فی مابین سیستم بانکی کشور و اعتباردهنده صادر می گردد و حاوی مشخصات و اطلاعات یک طرح خاص و چارچوب تضمین دولت می باشد.

40. جدول باز پرداخت
جدول بازپرداخت که در حقیقت جدول پیش بینی بازپرداخت وجوه دریافتی می باشد، نشاندهنده نحوه و زمان دریافت و بازپرداخت وام و هزینه های مترتب بر وام دریافتی از جمله سود، هزینه مدیریت، هزینه تعهد و هزینه بیمه می باشد.
با استفاده از این جدول می توان پیش بینی های لازم برای تدارک وجوه مربوط به پرداخت اقساط در زمان سررسید را انجام داد.

41. معرفي قوانيني و مقررات كشور در زمينه استفاده از تسهيلات خارجي

42. ماده 4: قانون برنامه ششم توسعه
الف- جهت‌گیری‌ها و سیاست‌های لازم برای تجهیز منابع مالی مورد نیاز سرمایه‌گذاری از جمله تأمین متوسط سالانه سی میلیارد دلار از خطوط اعتباری بانکهای خارجی در قالب تأمین مالی خارجی (فاینانس) خودگردان با اولویت تأمین مالی اسلامیمنابع مالی خارجی تا، پانزده میلیارد (١۵.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰)دلار به شکل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و بیست میلیارد (٢۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) دلار قراردادهای مشارکتی خارجی

43. به منظور دستیابی به رشد اقتصادی متوسط سالانه هشت‌درصد(٨%) و ضریب جینی (٣۴/۰) در سال پایانی برنامه،

44. فرایند و مراحل ایجاد خط اعتباری
فرایند و مراحل ایجاد خط اعتباری

45. چرخه عمليات مربوط به ایجاد خط اعتباري
شناسایی اعتبار دهندگان خارجی توسط بانک مرکزی
عقد قرارداد کلی بین بانکهای ایرانی و اعتبار دهندگان خارجی

46. چرخه عمليات مربوط به ایجاد خط اعتباری
ارسال اصل قرارداد امضاء شده از طریق بانک مرکزی به وزارت امور اقتصادی و دارایی
مذاکره در خصوص مفاد ضمانتنامه بین وزارت امور اقتصادی و دارایی و اعتبار دهنده خارجی

47. چرخه عمليات مربوط به ایجاد خط اعتباری
صدور ضمانتنامه
تائید ضمانتنامه توسط اعتبار دهنده خارجی

48. تعهدات ناشی از ایجاد خطوط اعتباری
ایجاد خط اعتباری هیچگونه تعهدی برای کشور ایجاد نمی نماید.
ایجاد خط اعتباری این موقعیت را فراهم می نماید تا در حداقل زمان ممکن و بدون نیاز به مذاکره در خصوص شرایط وام اعطایی، نسبت به تامین مالی پروژه ها اقدام نمود.

49. نمودار گردش كار تأمين مالي خارجي (فاينانس)
متقاضي/ مجري طرح
مركز تامين منابع
مالي خارجي
شروع
1- درخواست تامين مالي پروژه
اداره نظارت ارز
بخش دولتي يا
غير دولتي
اداره تامين اعتبارات
شوراي اقتصاد
بانك عامل
وزارتخانه/دستگاه اجرايي
اعتباردهنده خارجي
2-درخواست مسدودي سهميه ارزي
3-درخواست مسدودي سهميه ارزي
بخش غير دولتي
2- درخواست مصوبه شوراي اقتصاد
3-صدور مصوبه
4-گواهي مسدودي
5- قبول عامليت و تائيديه
6-معرفي اعتباردهنده خارجي
7- انعقاد قرارداد مالي و ارسال مدارك
8- صدور ضمانتنامه
پايان
بخش غيردولتي
هر دو بخش
2- ارسال مدارك
2-درخواست اعلام سهميه ارزي

50. گردش عملیات نحوه استفاده بخش دولتی از فاینانس بر پایه مصوبه شماره69807/ت35915ه مورخ 1385/8/6

51. ارسال كليه مدارك به سازمان سرمايه‌گذاري
چرخه عمليات مربوط به استفاده از خطوط اعتباري به منظور استفاده طرحهاي بخش دولتي
تهيه گزارش توجيه فني و اقتصادي و مالي طرح ، تكميل مدارك بر اساس كتابچه راهنما
مجري
ارسال كليه مدارك به سازمان سرمايه‌گذاري
مجري

52. چرخه عمليات مربوط به استفاده از خطوط اعتباري به منظور استفاده طرحهاي بخش دولتي
1- ارسال سهيمه ارزي به بانك مركزي
2- ارسال مدارك به شوراي اقتصاد
3- ارسال مدارك به بانك عامل
سازمان سرمايه‌گذاري
ابلاغ مصوبه شوراي اقتصاد به بانك عامل
شورای اقتصاد سازمان برنامه و بودجه

53. چرخه عمليات مربوط به استفاده از خطوط اعتباري به منظور استفاده طرحهاي بخش دولتي
بررسي قرارداد تجاري و اعلام موافقت به بانك مركزي
بانك عامل
معرفي اعتبار دهنده خارجي به بانك عامل
بانك مركزي

54. صدور ضمانتنامه و ابلاغ اعتبار دهنده به بانك عامل و بانك مركزي
چرخه عمليات مربوط به استفاده از خطوط اعتباري به منظور استفاده طرحهاي بخش دولتي
انعقاد قرارداد تامين مالي با اعتبار دهنده خارجي و ارسال مدارك به سازمان سرمايه‌گذاري
بانك عامل
صدور ضمانتنامه و ابلاغ اعتبار دهنده به بانك عامل و بانك مركزي
سازمان سرمايه‌گذاري

55. گردش عملیات نحوه استفاده بخش غیردولتی از فاینانس

56. ارسال كليه مدارك به سازمان سرمايه‌گذاري
چرخه عمليات مربوطه استفاده از خطوط اعتباري به منظور استفاده طرحهاي بخش غیردولتی
تهيه گزارش توجيه فني و اقتصادي و مالي طرح و تكميل مدارك بر اساس كتابچه راهنما
مجري
ارسال كليه مدارك به سازمان سرمايه‌گذاري
مجري

57. 1- ارسال مدارك به وزارتخانه ناظر 2- ارسال مدارك به بانك عامل
چرخه عمليات مربوطه استفاده از خطوط اعتباري به منظور استفاده طرحهاي بخش غیردولتی
1- ارسال مدارك به وزارتخانه ناظر
2- ارسال مدارك به بانك عامل
سازمان سرمايه‌گذاري
اخذ سهيمه ارزي از وزارتخانه ناظر و بررسي قرارداد تجاري و اعلام موافقت به بانك مركزي
بانك عامل

58. معرفي اعتبار دهنده خارجي به بانك عامل
چرخه عمليات مربوطه استفاده از خطوط اعتباري به منظور استفاده طرحهاي بخش غیردولتی
معرفي اعتبار دهنده خارجي به بانك عامل
بانك مركزي
انعقاد قرارداد تامين مالي با اعتبار دهنده خارجي و ارسال مدارك به سازمان سرمايه‌گذاري
بانك عامل

59. چرخه عمليات مربوطه استفاده از خطوط اعتباري به منظور استفاده طرحهاي بخش غیردولتی
صدور ضمانتنامه
سازمان سرمايه‌گذاري

60. عناصرنهایی درهزینه های فاینانس
حاشیه سود
نرخ لایبور
هزینه بیمه
هزینه تعهد
هزینه مدیریت