1. KHÍ Nám og kennsla: Inngangur -Hugsmíðihyggja-
Meyvant Þórólfsson 14. september 2007
Meyvant Þórólfsson -sept-2007

2. Hvers konar “hyggja” er “hugsmíðihyggja? Hvað er eiginlega “hyggja”?
KHÍ - Nám og kennsla: Inngangur
Hvers konar “hyggja” er “hugsmíðihyggja? Hvað er eiginlega “hyggja”?
Hyggja = skoðun, ætlun
Seinni hluti samsettra orða, t.d. um hugarástand, samanber fyrirhyggja.
Einnig um fræði- og skoðanastefnur, t.d. afstæðishyggja, efahyggja…
HUGSMÍÐIHYGGJA CONSTRUCTIVISM KONSTRÚKTIVISMI
Lyubov Popova
Meyvant Þórólfsson -sept-2007

3. Hvað felst í “hugsmíðihyggju”?
Að “veruleikinn” sé háður því hvað og hvernig við skynjum, upplifum og miðlum okkar á milli; hann sé því afstæður. Í raun sé til “margs konar sannleikur” Dæmisagan um blindu mennina og fílinn, sem þeir reyndu að lýsa, er talin endurspegla þetta vel.

4. Eftirfarandi dæmi úr ólíkum áttum eiga að varpa ljósi á einkenni hugsmíðikenningar
Net af hugtökum:
Ný hugtök og hugmyndir mæta okkur stöðugt.
Því betri tenging sem verður milli nýrra hugmynda eða hugtaka (rauður depill) og þeirra sem fyrir eru (bláir deplar) í vitsmunabúi okkar, þeim mun betri skilningur.
Van de Walle 2003

5. Það að byggja
To construct or build something in the physical world requires tools, materials, and effort.
How we construct ideas can be viewed in an analogous manner.
Van de Walle 2003

6. Nemandinn sem þekkingarsmiður
Þekking í náttúrufræðum:
...hugtakanet þar sem einstök hugtök fá merkingu sína gegnum tengsl við önnur hugtök, ... eðlismassi fær merkingu sína gegnum tengsl við hugtökin massi og rúmmál...
Aðalnámskrá grunnskóla – náttúrufræði 2007

7. Misskilningur eða skortur á skilningi getur leitt til þess að sótt er í fyrri reynslu eða fyrri hugmyndir með misgóðum árangri...
Verkefni um orðmyndun í íslensku:
Þeir sem búa á Selfossi nefnast Selfyssingar. Hvað nefnast þeir sem búa á Hornströndum?
Svar eins nemanda í 7. bekk: “Strandir og Norðurland vestra”

8. KHÍ - Nám og kennsla: Inngangur
The Truman Show
Truman Burbank trúði því að veröld sín væri hinn eini, sanni veruleiki. Annað kom svo á daginn.
Hvernig getum við sannreynt hvort veruleiki okkar er hinn eini sanni?
Meyvant Þórólfsson -sept-2007

9. Veruleikinn eins og skynjum hann
KHÍ - Nám og kennsla: Inngangur
Veruleikinn eins og skynjum hann
Við skynjum umhverfi okkar, getum mælt það og reynt að spá fyrir um ýmislegt sem þar gerist
Við búum á jörðinni. Okkur er kennt að hún sé reikistjarna í útjaðri stjörnuþoku sem við nefnum Vetrarbrautina.
Hún snúist umhverfis sólina ásamt a.m.k. 7 öðrum reikistjörnum.
Meyvant Þórólfsson -sept-2007

10. KHÍ - Nám og kennsla: Inngangur
Manngerð kerfi
Menning okkar hefur leitt af sér kerfi eins og talnakerfi, málkerfi og önnur táknkerfi, t.d. umferðarljós.
Meyvant Þórólfsson -sept-2007

11. KHÍ - Nám og kennsla: Inngangur
Fleiri dæmi um manngerð kerfi sem við teljum heppilegt að nemendur læri
Hvernig leysa börn svona ef þau hafa ekki lært formlega aðferð (manngert kerfi)?
Meyvant Þórólfsson -sept-2007

12. Úr samræmdu prófi í 10. bekk 1995
KHÍ - Nám og kennsla: Inngangur
Úr samræmdu prófi í 10. bekk 1995
Þrír-fjórðu bolli af sykri samsvarar tólf teskeiðum. Hve margar teskeiðar af sykri eru þá í þremur bollum? Lagt fyrir sem heimaverkefni hjá 11 ára nemendum.
Meyvant Þórólfsson -sept-2007

13. KHÍ - Nám og kennsla: Inngangur
Er heppilegast að hugsa sér, endanlega og staðlaða þekkingu sem við teljum að allir geti tileinkað sér eða?
Atferlishyggja gerir í raun ráð fyrir að svo sé. Til sé endanleg þekking og veruleiki sem allir geti skilið og lært á sama hátt…þessa þekkingu megi öðlast kerfisbundið með skipulegri atferlismótun.
Input
Output
Meyvant Þórólfsson -sept-2007

14. Þetta endurspeglast í áhugahvöt (Motivation) – Stundum stjórnast námið af ytri áhugahvöt
“Þarf maður að vita allt í heiminum?”
“Kemur þetta á prófinu?”
“Ég ætla að ná 8. Segðu mér bara hvað ég þarf að læra. Kenndu mér aðferðina og ég reyni að ná þessu.”
Einblína nemendur e.t.v. of mikið á próf og einkunnir? Er það kannski bara gott mál?

15. KHÍ - Nám og kennsla: Inngangur
Eða er það blekking ein að hugsa sér endanlega og staðlaða þekkingu sem allir geti tileinkað sér?
Hugsmíðihyggja gerir ráð fyrir að slíkt sé blekking. Einstaklingar og samfélög byggi upp „persónubundna“ sýn á veruleikann sem sé háð túlkun, samhengi og merkingu. Mislangt sé gengið í að “hafna” hugmyndinni um endanlegan og hlutlægan ytri veruleika (sbr. róttæka og félagslega hugsmíði).
Meyvant Þórólfsson -sept-2007

16. Það styður við innri áhugahvöt
“Af hverju má maður ekki læra það sem maður hefur áhuga á og vill dýpka sig í og sleppa öðru í staðinn?”
Rannsóknir sýna að ákveðin þverstæða getur myndast varðandi innri og ytri áhugahvöt. Innri sé jafnan sterkari, en ytri geti náð yfirhöndinni með undarl. hætti
changingminds.org

17. Lykilhugtök hugsmíðikenningar: Forhugmyndir og fyrri reynsla og þekking
David Ausubel 1968
í Educational Psychology - A Cognitive View :
Það sem hefur mest áhrif á nám og námsárangur er það sem nemandinn veit fyrir. Sannreyndu hvað það er og kenndu honum svo í samræmi við það.
Meginhugmynd hugsmíðikenningar er að byggt sé á hugmyndum og hugtökum sem þegar hafa lærst.
En stundum hvíla forhugmyndir á veikum grunni (schema) og þær geta jafnvel verið rangar.

18. KHÍ - Nám og kennsla: Inngangur
Dæmi: Náttúrufræði
Varmaflutningur:
Tilfærsla á varma frá heitum stað eða hlut yfir á kaldari stað eða hlut.
Algeng ranghugmynd er að kuldi færist úr ísmolanum yfir í vatnið.
Kennari sem tekur mið af hugsmíðihyggju miðar að því að grafast fyrir um forhugmyndir (ranghugmyndir) barna og búa svo til námsaðstæður og verkefni sem hjálpa nemendum að „endursmíða“ hugmyndir sínar.
Meyvant Þórólfsson -sept-2007

19. Endursmíði hugmynda og hugtaka
Hugsmíðikenning: Það er eðli mannlegrar hugsunar að reyna að “endursmíða” hugmyndir svo hlutirnir gangi upp og komist í jafnvægi
Með endursmíðinni reynum við að gera hlutina raunhæfa eða gerlega (e. viable – viability = gerleiki).
Hlutverk kennara getur verið vandasamt þegar kemur að endursmíði hugmynda því hann “skilur ekki fyrir nemendur sína”.
-Good og Brophy, Glasersfeld

20. Menntun og aðstæðubundið nám
Töluverð ábyrgð hvílir á kennaranum við að leiða barnið upp á æðri stig hugsunar með því að kynna sér fyrst forhugmyndir og beina þeim svo í réttan farveg (menntun = enculturation = eins konar innvígsla í menningu)
Aðstæðubundnu námi (e. situated learning) má líkja við nám lærlings hjá meistara við raunverulegar aðstæður. Aðstæður sem líkastar veruleikanum.

21. Vinnupallafyrirkomulag og samvinnunám
Vinnupallafyrirkomulag (e. scaffolding). Samspil inntaks og viðfangsefna eins og bygging þar sem vinnupallar og verkfæri eru til staðar.
Kennarinn veitir mikinn stuðning í upphafi, en ábyrgð á náminu færist smátt og smátt yfir á herðar nemandans.
Gagnkvæm samvinna við mótun og uppbyggingu þekkingar (e. collaborative learning).

22. Hugsmíðikenning: Óljós mörk geta verið milli náms annars vegar og kennslu hins vegar
Jerome Bruner sagði frá eðlisfræðikennara sem var að kenna erfitt hugtak:
Kennarinn: „Ég fór í gegnum þetta og leit svo á nemendur mína. Þeir sýndu engin svipbrigði um skilning. Ég fór aftur í gegnum það og enn skildu þeir ekki neitt. Ég reyndi í þriðja sinn og þá loks kviknaði á perunni hjá sjálfum mér. Þá loks skildi ég.“
Process of Education 1977