1. چگونه یک سمینار موفق ارائه کنیم؟
هوالعلیم
چگونه یک سمینار موفق ارائه کنیم؟
سعيد حسينی خياط
بخش مهندسی برق
دانشگاه فردوسی مشهد
خرداد 1388

2. مقدمه ارائه خوب، هنری است لازم، تحسين برانگیز و آموختنی.
همه ما به سمينارهای کم حاصل و ملال آورگوش داده‌ايم.
چه کنیم تا سمينارهای مفيد و جذاب داشته باشیم؟
روش صحيح ارائه چیست؟
در این فایل ازفونت B NAZANIN استفاده شده است. برای رویت بهتر میتوانید آنرا از اخذ نمایید.

3. اهميت ارائه خوب تحقيق بدون ارائه خوب، کم ثمر است.
يکی از اهداف مهم آموزشی در دانشگاههای خوب دنيا:
پرورش توان ارائه شفاهی (وکتبی)
دانشجویان بايد اين توان را در حد عالی کسب کنند.

4. تعريف سمينار
Seminar: a meeting of scholars and advanced students for giving and discussing information in an area of research
سمينار: يک يا مجموعه ای از ارائه های شفاهی است که در يک زمينه خاص تحقيقاتی انجام شود.

5. ساختار يک سمينار يک سمينار خوب دارای بخشهای زير است: مقدمه انگيزه
بيان کنيد سمينارتان درباره چيست.
مسئله را به اختصار تعريف کنيد.
انگيزه
توضيح دهيد که چرا اين موضوع را انتخاب کرده‌ايد.
بگوييد که موضوع تحقيق شما از چه جهت جالب و مفيد است.

6. ساختار يک سمينار (ادامه)
ساختار يک سمينار (ادامه)
تاريخچه
بگوييد ديگران در حل اين مسئله تا چه حد پيش رفته اند.
آیا ديگران مسئله مورد نظر شما را حل نکرده اند؟
دستاورد
يافته‌های خود را درباره مسئله مورد نظر بطور اختصار ارائه دهيد.
روش شما دارای چه ويژگيهايی است و چرا به جواب مناسب منجر می‌شود.
جزئيات را در حد مناسب با در نظر گرفتن وقت توضيح دهيد.
همواره يافته‌های خود را از يافته‌های ديگران بطور مشخص جدا کنيد.

7. ساختار يک سمينار (ادامه)
ساختار يک سمينار (ادامه)
جمع بندی
خلاصه آنچه را که گفتيد بيان کنيد.
بيان کنيد که در چه مرحله‌ای هستيد و چه مراحلی را در پيش داريد.
شايد کسی به شما پيشنهاد مفيدی بکند.
مسائل باقی مانده‌ای را که در راستای تحقيق شماست نشان دهيد.
شايد کسی درجستجوی مسئله ای جديد باشد.
به تناسب وقت و نوع سمينار و نيز نوع مخاطبان، بخشهايی از سمينار میتواند کم رنگتر از بخشهای ديگر ارائه شود.

8. اخلاق ارائه سمينار رعايت حق شناسی و احترام نسبت به:
حاضرين که با حضور خود به نظرات شما احترام گذاشته‌اند.
دعوت کنندگان که کار شما را ارزشمند شمرده‌اند.
محققانی که نظرشان را مورد بررسی و نقد قرار می‌دهيد.
افرادی که در پيشرفت تحقيق شما سهمی داشته‌اند.

9. اخلاق ارائه سمينار (ادامه)
اخلاق ارائه سمينار (ادامه)
رعايت صداقت و فروتنی هنگامی که:
اهميت مسئله خود را بيان می‌کنيد.
از اهميت يافته های خود سخن می‌گوييد.
مزايا و معايب کار خود را بر می‌شماريد.
از حاضرين انتقاد (بجا يا نابجا) می‌شنويد.

10. هدف در سمينار در ارائه سمينار، هدف است: در ارائه سمينار، هدف نيست:
فايده رساندن و فايده بردن از ارائه مطالب
ايجاد زمينه برخورد افکار و همکاری علمی
ايجاد انگيزه در ديگران برای مطالعه مقالات شما
در ارائه سمينار، هدف نيست:
ارائه تمام جزئيات يک مسئله
ارائه تمام آنچه که شما درباره يک موضوع خاص ميدانيد.
به تحسين واداشتن ديگران در مقابل هوش و استعداد خود

11. انواع سمينار گزارش پيشرفت تحقيق ارائه مقاله در کنفرانس تخصصی
شامل ارائه نتايج فعلی و موانع موجود
ارائه مقاله در کنفرانس تخصصی
شامل يک يا دو نتيجه تثبيت شده
پيشنهاد موضوع رساله
شامل بررسی تحقيقات ديگران و
نشان دادن اينکه مسئله شما حل نشده و مورد توجه اهل فن است.
دفاع نهايی از رساله
شامل ارائه خلاصه تمام نتايج بدست آمده و
نشان دادن اينکه به اهداف مقرر رسيده‌ايد.
ارائه تحقيقات در مصاحبه استخدام

12. ماهها قبل از ارائه يک ارائه خوب بر پايه تحقیق خوب استوار است.
بايد انجام دهيد:
مطالعه فراوان پيرامون مسئله مورد نظر
تفکر عمیق در جهت پيدا کردن راه حل خوب
زحمت زياد برای نشان دادن عملی و مناسب بودن راه حل
اهتمام بسيار برای نوشتن دقيق، منظم و شفاف يافته ها
حالا احتمالاً حرفی برای گفتن داريد که ديگران به شنيدن آن علاقمندند.

13. مدت ارائه بسته به نوع سمينار مدت زمان ارائه متفاوت است.
همواره از مدت زمان اختصاص داده به ارائه خود مطلع شويد.
عنوان و محتوای سمينار خود را با توجه به مدت انتخاب کنيد.

14. مخاطب شما کيست؟ نوع مخاطبان خود را بشناسيد.
افراد خبره در رشته مورد نظر؟
افراد متخصص در رشته‌های مختلف؟
مديران اجرائی؟
دانشجويان در رشته مورد نظر؟
دانشجويان در رشته‌های مختلف؟
زبان و نحوه ارائه شما بايد متناسب با نوع مخاطبان باشد.

15. هفته قبل از ارائه
نمايه (اسلايد) های خود را با توجه به مخاطبان خود تهيه کنيد.
لغات و اصطلاحات قابل درک بکار ببريد.
حوصله شنونده را در نظر گرفته به ميزان مناسب وارد جزئيات شويد.
با بکار بردن شکل و مثال در جای مناسب به درک شنونده کمک کنيد.
سمينار خود را در تنهايی و سپس در حضور دوستان تمرين کنيد.
اشکالهای ارائه خود را مشخص کرده رفع کنيد.
تعداد نمايه و مدت مناسب نمايش هريک را بدست آوريد.

16. روز قبل از ارائه
بارها ارائه خود را تمرين کنيد، ولی جملات خود را حفظ نکنيد.
آخرين تصحيحات را انجام دهيد.
کليه اغلاط نوشتاری (املائی، انشائی و نشان‌گذاری) را حذف کنيد.
اشتباهات هرچند کوچک نشانه بی دقتی شما تلقی خواهد شد.
از دوستی بخواهيد که نمايه های شما را به دقت به منظور تصحيح بخواند.
از فايل ارائه خود چند نسخه پشتيبان تهيه کنيد و در روز ارائه به همراه داشته باشيد.
شب قبل از ارائه، خواب و استراحت کامل داشته باشيد تا روز بعد در بهترين وضعيت روحی باشيد.

17. ساعت قبل از ارائه
حتماً حتماً حتماً محل سمينار را بررسی و تجهيزات ارائه را امتحان کنيد.
در غير اين صورت با اشکالی غير منتظره مواجه خواهيد شد.
اگر در شروع ارائه، تجهيزات درست کار نکند روحيه شما تضعيف و وقت حاضران تلف خواهد شد. از اين امر جداً پيشگيری کنيد.

18. در زمان ارائه
با لباسی مناسب و ظاهری آراسته در مقابل حاضرين قرار بگيريد.
چهره ای آرام و مطمئن نشان دهيد.
در شروع، در جايی که احتياج به معرفی است، خود، دانشگاه خود و همکاران خود را معرفی نماييد.
روی صندلی ننشينيد.
روبروی حاضرين ايستاده به آنها نگاه کنيد.
مانع ديدن تخته يا پرده نمايش نشويد.
با عذر خواهی شروع نکنيد.
مثلاً ”از اينکه وقت شما را می‌گيرم پوزش می‌خواهم.“

19. در زمان ارائه (ادامه) شتابزده سخن نگویید و کلمات را واضح ادا کنيد.
در زمان ارائه (ادامه)
شتابزده سخن نگویید و کلمات را واضح ادا کنيد.
از روی نمايه ها نخوانيد. جملات از قبل حفظ شده نگوييد.
به موضوع توجه کنيد. زبان بطور طبيعی افکار شما را دنبال خواهد کرد.
صدای خود را طوری تنظيم کنيد که به دورترين فرد برسد.
در سالن بزرگ از ميکروفن استفاده کنيد.
بطور مبهم يا نجوا گونه سخن نگوييد.
به بحث دو طرفه با يکی از حاضرين نپردازيد.

20. در زمان ارائه (ادامه)
از اشاره‌گر جهت اشاره به شکلی که در باره آن صحبت می کنيد استفاده کنيد.
ترجيحاً از اشاره‌گر چوبی يا فلزی استفاده کنيد. دنبال کردن نوع نوری (ليزری) برای چشم خسته کننده است.
از دائماً حرکت دادن بيجای بدن يا اشاره‌گر بپرهيزيد.
ولی خشک و بی حرکت نيز نباشيد.
در صدای خود، شوق و علاقه به موضوع را برسانيد.
با آهنگ يکنواخت سخن نگوييد.
زيرا توجه حاضرين را از دست می دهيد.

21. در پايان ارائه در خاتمه، مطالب خود را جمع بندی کنيد.
ختم ارائه را به وضوح با جمله ای اعلام کرده منتظر سئوالات بمانيد.
مثل: ”صحبت من به پايان رسيد. از توجه شما متشکرم.“
مثل: ”ارائه من به پايان رسيد. با تشکر از وقتي که به من داديد، آماده پاسخ گوئی به سئوالات هستم.“

22. رعايت وقت در زمان ارائه، محدوده وقت را اکيداً و جداً رعايت کنيد.
با خارج شدن از وقت، از حوصله حاضرين نيز خارج می‌شويد.
حاضرين برای وقت خود برنامه ريزی کرده‌اند. احترام به وقت ديگران شرط ادب است.
ممکن است ارائه کننده بعدی را در تنگنای زمانی قرار دهيد.
لذا مکرراً به ساعت نگاه کنيد.
برای کوتاه کردن ارائه، در حالتي که وقت کم آورده‌ايد، طرح قبلی داشته باشيد.

23. در زمان پرسش و پاسخ
اجازه بدهيد گوينده سئوال خود را کامل کند. صحبت او را قطع نکنيد.
پس از شنيدن کامل سئوال بهتر است آنرا برای حاضرين (در صورت لزوم به بيان مناسبتر) تکرار کنيد تا:
هم خود و هم سئوال کننده از درک درست آن اطمينان حاصل کنيد.
ديگر حاضرين نيز بهتر متوجه سئوال و جواب آن شوند.
در صورتيکه جواب طولانی يا از علاقه و حوصله حاضرين خارج است، پاسخ کامل را به بعد از جلسه موکول کنيد.

24. در زمان پرسش و پاسخ (ادامه)
در زمان پرسش و پاسخ (ادامه)
پاسخ دادن با لحن تهاجمی يا تدافعی نشانه ضعف تلقی می‌شود.
اگر پاسخ سئوالی را نميدانيد جمله ”نميدانم ولی ميتوانم جواب سئوال شما را بعدا پيدا کنم“ بسيار بهتر از تقلای بيهوده يا دادن جواب غلط است.

25. محتوای نمايه ها
هر نمايه (اسلايد) را به بيان يک يا دو نکته اختصاص دهيد.
نمايه ها بايد سير منطقی روان و مناسبی را دنبال کنند.
حين تمرين سير منطقی بهينه را پيدا کنيد.
در هر نمايه، تعداد خطوط نوشته را بسيار محدود کنيد.
خلاصه نويسی کنيد.
پاراگراف ننويسيد.
از کپی کردن و الصاق نوشته و فرمول از مقالات در نمايه‌ها خودداری کنيد.
زیرا بی کيفيت بنظر می‌آيند.

26. محتوای نمايه ها (ادامه)
محتوای نمايه ها (ادامه)
استفاده از شکل و نمودار بر استفاده از نوشته ترجیح دارد.
شکل از نوشته جذابتر و گوياتر است.
از شکلهای بدون کيفيت استفاده نکنيد.
مآخذ شکلها و نمودارها ذکر گردد.
دو نمونه شکل بد که اسکن يا کپی شده اند.

27. محتوای نمايه ها (ادامه)
محتوای نمايه ها (ادامه)
در جای مناسب، از مثالهای ساده و گويا بهره بگيريد.
پس از هر چند نمايه، يادآوری کنيدکه تا به حال چه گفته‌ايد و حالا چه می‌خواهيد بگوييد.
در نتيجه حاضرين صحبت شما را راحتتر دنبال خواهند کرد.
If you use English, avoid mistakes.
Alot off people makes very obviuos erors when they use the english.

28. محتوای نمايه ها (ادامه)
محتوای نمايه ها (ادامه)
چند نمايه فرعی که برخی از جزييات را بهتر نشان دهد آماده کنيد.
نمايه‌های فرعی را تنها در صورت لزوم نشان دهيد.
مثلاً در زمان پرسش و پاسخ
يا در صورت اضافه آوردن وقت و علاقه حاضرين
عبور سريع و بدون توضيح از روی نمايه‌ها آزاردهنده است.
لذا نمايه‌های فرعی را پس از آخرين نمايه اصلی (نمايه پايانی) قرار دهيد.
نمایه ها را شماره گذاری کنید.

29. ظاهر نمايه ها (ادامه) از فونت درشت و خوانا (نظير اين) استفاده کنيد.
ظاهر نمايه ها (ادامه)
از فونت درشت و خوانا (نظير اين) استفاده کنيد.
از فونت ريز (مثل اين) اکيداً اجتناب کنيد..
از مخلوط کردن بی دليل فونتها خودداری کنيد.
در استفاده از رنگ افراط نکنيد.
بعضی از رنگها سخت رویت می شوند.
برخی از ترکيب رنگها خوشايند نبوده حتی زننده اند.
رنگ متفاوت را برای رساندن يک پيام ويژه بکار ببريد.
تاکيد را با زيرخط يا حروف پررنگ نشان دهيد.
به ياد داشته باشيد که سادگي زيباست.

30. جلوه‌های نمايشی در نمايه ها
استفاده زیاد و بیجا از جلوه‌های نمايشی (animation) اثر منفی دارد.
اتلاف وقت هنگام تهيه و نمايش
ايجاد حواس پرتی و اغتشاش ذهنی برای شما و شنونده
ايجاد اين تصور که جلوه‌های نمايشی پششی است بر ضعف محتوا.
جاذبه يک سمينار علمی در محتوا و نحوه ارائه آن است.
جلوه‌های نمايشی را برای تبليغات و بازاريابی نگه دارید.

31. جلوه‌های ويژه در نمايه ها (ادامه)
جلوه‌های ويژه در نمايه ها (ادامه)
شيوه نمايش
خط به خط
يا گام به گام
مثل آنچه که مشاهده می کنيد
میتواند آزار دهنده باشد.
تنها در صورت لزوم و
به مقدار کم از آن بهره بگیرید.

32. چند توصيه اگر شنونده هستيد، سکوت، نشانه احترام به ارائه کننده است.
اگر سئوال کننده هستيد، سئوال و جواب طولانی را به بعد از ارائه موکول نماييد.
جلسه دفاع از رساله يک جلسه مهم علمی است.
عکاسی، فيلم برداری، آوردن گل و شيرينی و نظاير آن مخل اهداف جلسه است.
تمام تشريفات را به بعد و بیرون از جلسه موکول نمایید.

33. خاتمه
نکات و توصيه‌هايی جهت بهبود کيفيت ارائه سمينار دانشجويان ارائه گرديد.
توصیه های ارائه شده وحی منزل نبوده ولی حاصل تجربیات دیگران است. آنها را به تناسب موقعیت بکار ببندید.