2. پوكي استخوان و راه هاي پيشگيري از آن
پوكي استخوان و راه هاي پيشگيري از آن
دکتر میترا مرادی نیا
مسئول واحد سلامت خانواده وجمعیت
مرکز بهداشت شماره یک اصفهان

3. پوکی استخوان
پوکی استخوان یکی از رایج ترین بیماری هایی است که در افراد پیر بروز می کند. اما می تواند در هر سنی رخ دهد.

4. استئوپروز استئوپروز باعث ايجاد استخوانهاي ضعيف مي شود.
در اين بيماري شايع استخوانها مواد معدني خود را از دست ميدهند و بسيار ضعيف و شكننده ميشوند.
استخوان استئوپروتيك
استخوان نرمال

5. مبتلا به پوکی در حد متوسط
سالم
مبتلا به پوکی در حد متوسط
مبتلا به پوکی شدید
1/17/ :30 AM
Courtesy Dr. A. Boyde

6. چرا قوام استخوان مهم است؟
در اثر کاهش دانسیته استخوانی استخوانها تردتر و شکننده تر
می شوند.

7. عواقب پوکی استخوان شکستگی مهره کاهش قد دردهای حاد و مزمن کمر
تغییرات ظاهری
* ایجاد انحنا در پشت
* خم شدن کمر
* جلو آمدن شکم
تغییرات فیزیولوژیکی
* مشکلات گوارشی
* مشکلات تنفسی
1/17/ :30 AM

8. عواقب پوکی استخوان شکستگی ها از دست دادن استقلال
ورود به آسایشگاه سالمندان
1/17/ :30 AM

9. شکستگیهای شایع در اثر پوکی استخوان
شکستگی مهره
شکستگی مچ دست ها
شکستگی مفصل ران
1/17/ :30 AM

11. درمان نکردن پوکی استخوان
درد شدید
کاهش قد 4-16 سانتی متر
بدشکلی - ایجاد برآمدگی یا انحنا در پشت
کنترل ضعیف مثانه
ضعف کیفیت زندگی
افزایش مرگ و میر
1/17/ :30 AM

12. پوکی استخوان به فلج کننده خاموش معروف است.

13. نشانه ها یا علائم پوکی استخوان
1-كوتاه شدن قد نسبت به گذشته
2-قوز دار شدن ستون فقرات
3-شكستگي استخوانها مثلاٌ مچ دست با ضربه خفيف يا افتادن ساده يا بدون علت
1/17/ :30 AM

14. استخوان پیوسته در حال بازسازی است
استخوان پیوسته در حال بازسازی است . در حالت طبیعی ، در یک استخوان سالم پیوسته استخوان قدیمی جذب و استخوان جدید تشکیل می شود
. پوکی استخوان زمانی روی می دهد که بین فعالیت ساختن و تخريب شدن عدم تعادل ایجاد شود .

15. نمایی شماتیک از تشکیل و باز جذب استخوان
1/17/ :30 AM

16. حداكثر توده استخواني و همچنين تراكم استخوان در مردان بيشتر از زنان است
حداكثر توده استخواني و همچنين تراكم استخوان در مردان بيشتر از زنان است. به همين دليل زنان بيشتر از مردان دچار پوكي استخوان و شكستگي مي‌شوند.
پس شیوع آن در زنان بیشتر است .

18. حد اكثر قوام استخوان در 30سالگي است.

19. اگر در سنين پايين و قبل از 30 سالگي مصرف كلسيم و ودريافت ويتامين دي به حد كافي نباشد و حداكثر توده استخواني در بدن تشكيل نشود در بزرگسالي سرعت از دست دادن توده استخواني افزايش مي‌يابد.

20. در هر صورت ، باید به خاطر داشته باشیم که مردان نیز در معرض خطر ابتلا به استئوپروز قرار دارند . بخصوص اگر بیماریهای خاصی نظیر سطح پائین هورمون ، کشیدن سیگار و یا مصرف دارو داشته باشند و یا زمین گیر باشند .

21. عوامل خطرزا برای پوکی استخوان :
- افزایش سن که از سن 35 سالگی شروع می شود و بعد از 50 سالگی سرعت می گیرد. - نژاد آسیایی و سفید پوستان بیشتر در خطر ابتلا هستند. - لاغری و کوچکی اندام. - سابقه فامیلی که فردی از فامیل به این بیماری مبتلا بوده یا علل ژنتیکی. - کمبودهورمون - سوء تغذیه - کشیدن سیگار - سوء مصرف الکل - کمبود کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی - بی تحرکی و خانه نشینی و کمبود افتاب

22. چگونه پوکی استخوان تشخیص داده می شود؟
آزمایش ساده اندازه گیری تراکم توده استخوان (BMD) که در قسمت های مختلف بدن نظیر ستون فقرات و استخوان ران این مقدار بدست می آید. سنجش بوسیله انرژی اشعه ایکس مهمترین راه اندازه گیری BMD است.

23. این آزمایش سریع و بدون درد است که شبیه رادیوگرافی است، اما از اشعه کمتری استفاده می شود

24. چگونه این بیماری درمان می شود؟
- مطمئن شوید کلسیم در رژیم روزانه شما وجود دارد (روزانه 1000 میلیگرم) برای زنان قبل از یائسگی میلی گرم مصرف روزانه برای زنان که در دوران یائسگی خود استروژن مصرف نمی کنند. - مصرف ویتامین D که این ویتامین برای جذب کلسیم و حفظ و تقویت ماهیچه ها نیاز است (روزانه 400 واحد تا سن 60 سالگی و روزانه 600 تا 800 واحد بعد از 60 سالگی)

25. چگونه این بیماری درمان می شود؟
-         برخی از داروها نیز برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان استفاده می شود:
-         بیس فسفونات ها: آلن درونات 35 تا70 میلی در هفته بایستی با معده خالی و آب نیم ساعت قبل از صبحانه مصرف شوند. تا نیم ساعت بعد دراز نکشد وگرنه ازوفاژیت می دهد.
کلسیتونین اسپری داخل بینی یا تزریقی استعمال می شوند. دانسیته زیاد نمی شود فقط ریسک شکستگی کم می شود .این دارو اثر ضد درد در شکستگی های ناشی از پوکی استخوان هم دارد.
استروژن درمان با استروژن به تنهایی یا با الحاق با هورمون های دیگر (پروژستین ها) در کاهش خطر پوکی استخوان و کاهش شکستگی های ناشی از پوکی استخوان درمانی کمک می کند. هر چند ترکیبات استروژن با پروژسترون خطر سرطان سینه، حمله قلبی و لخته شدن خون را افزایش می دهد.
رالوکسیفن در استخوان وچربی آگونیست استروژن ودر سینه آنتاگونیست آن است

26. انجام ورزشهای منظم خصوصا تمرینات هوازی قدرتی نيز مفيد است.

27. چطور از پوکی استخوان پیشگیری کنیم؟
1-دريافت کافی کلسیم:
تولیدات لبنی:
* شیر کم چرب
* پنیر
* کشک
* ماست
گل کلم
میوه ها
حبوبات
ماهی قزل آلا
ماهی های ریز
مغزها (بادام، فندق و ...)
کلسیم مکمل
1/17/ :30 AM

28. حدود 99% از كلسيم بدن در استخوانها قرار دارد.
* دوسوم بافت استخوان از كلسيم وساير مواد معدني تشكيل شده
*استخوان منبع ذخيره اي كلسيم وفسفر بدن است
در صورت مصرف ميزان ناكافي كلسيم
براي حفظ سطح كلسيم پلاسما
ودر پاسخ به پيشگيري از اختلال عملكرد بافتهاي وابسته به كلسيم
برداشت كلسيم از استخوان صورت مي گيرد تا سطح كلسيم خون ثابت بماند
1/17/ :30 AM

29. گروه شير ولبنيات اين گروه شامل :شير، ماست ،پنير،كشك،وبستني است.
منبع غني كلسيم،پروتئين،فسفر،
ويتامينAو ويتامین Bاست.
نقش اين مواد در بدن
حفظ استحكام استخوان ها ودندان ها،
سلامت پوست ورشد است.
MITRA MORADINIA MD

30. .
با تشکر
MITRA MORADINIA MD

33. آرتــروز شایعترین بیماری عضلانی اسکلتی است .
و عامل اصلي ناتواني در افراد بالاي 65 سال مي باشد. اگر چه پيري به خودي خود باعث استئوآرتريت نمي شود ولي تغييرات وابسته به سن در سلولها و ماتريکس غضروف احتمالاً سالمندان را مستعد اين بيماري مي سازد.
ساير عوامل مستعد کننده احتمالي عبارتند از چاقي، ضربه ها، ناهنجاريهاي مادرزادي (مانند ديسپلازي لگن) و بيماريهاي اوليه مفصل (مثل آرتريت التهابي).

34. غضروف
براي تغذيه از مايع مفصلي استفاده مي كند، بنـابراين هر گونه اختلال در مايع مفصلي، تغذيه خصوصا اكسيـ‍‍ژن گيري كه بسيـار مهم است را مختـل مي كند.

35. حركت دو سطح غضروف بر روي يكديگر
براي حركت دو سطح غضروف روي يكديگر بايد :
1- سطوح غضروف صيقلي باشند.
2- مواد لغزنده ما بين سطوح باشند.

38. فیزیوپاتولوژی
بازسازی غضروف همیشگی نیست، پس از مدتی تعادل تخریب و بازسازی به علل ناشناخته به هم می خورد. با توجه به این که غضروف و استخوان و سینویال با یکديگر رابطه مستقیم دارند، فعل و انفعال هر یک در دیگری اثر می گذارد و عامل اولیه به هم ریختگی تعادل می تواند هر یک از اینها باشد، بنابراین احتمالا یک نوع آرتروز وجود ندارد و برای هر یک عامل اولیه و بافتی که از آن شروع می شود متفاوت است.

39. سطح غضروف به مرور زمان مخملی می شود.
شکاف هایی در غضروف بوجود می آید که حالت رشته رشته پیدا کرده و بالاخره غضروف از بین می رود و استخوان زیر آن نمایان و کلفت می گـردد و کم کم خورد می شوند تا جايی که کانال های هاورس به مفصل سرباز می نمایند.
عکس العمل دیگـر بـافت استخوانی ساختن استئوفیت است. بافت سینوویال نیز ملتهب می شود. در طول زمان بافت سینوویال تدریجاً به طرف اسکلروز می رود.

40. عوامل مؤثر بر آرتروز :
عوامل مختلفی بر رونده آرتروز تأثیر می گذارند از جمله:
پدیده پیری
عوامل ژنتیکی
فاکتورهای مکانیکی

41. علائم بالینی الف - علائم مشترک : درد مکانیکی درد با شروع حرکت حجیم بودن مفصل محدودیت دامنه حرکت حرکت غیر طبیعی حمله التهابی نقاط درد

42. آرتروز زانو : شایعترین آرتروز به خصوص در کشور ایران است
آرتروز زانو : شایعترین آرتروز به خصوص در کشور ایران است . علائم: - درد در محل زانوحس می شود. - حمله التهابی که در آرتروز زانو بیشتر دیده می شود . - نقاط درد داخلی ( گاهی نقاط درد خارجی داریم . ) - در معاینه توسط پزشک علامت رنده حس می گردد که دلیل آن نا صاف بودن سطوح مفصلی است.

44. آرتروز مفصل لگن خاصره : علائم : - درد بيشتر در كشاله ران حس مي گردد.
- نقطه درد قدامي
- محدوديت حركتي ( ابتدا در اكستانسيون و بعد در آبدوكسيون و در نهايت در فلكسيون)
- حمله التهابي

45. آرتروز ستون فقرات
بیشتر در مهره ها ی گردنی وکمری

46. آرتروز انگشتان دست در مفاصل انتهایی (ندولهای هبردن)
میانی انگشتان دست (ندول بوشارد)
در ریشه شصت دست(خاص خانمهای خانه دار)

48. آرتروز آرنج :
به صورت اولیه بسیار نادر است. معمولاً ثانویه و حرفه ای می باشد. بیشتر مربوط به کار با مته های بادی است.
علائم :
- درد
- محدودیت دامنه حرکت «عارضه جانبی» که بسیار مهم است و نتیجه آن که می تواند فلج تدریجی عصب باشد و حالت چنگكی (جمع شدگی انگشتان چهار و پنج) به خود می گیرد.»

51. سربلند باشید