1. ÜRƏYİN İŞEMİK XƏSTƏLİYİNƏ ÜMUMİ BAXIŞ
t.e.n Dr. Rəşad Mahmudov
Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanası
Ürək-Damar Xəstəlikləri Mərkəzinin rəhbəri

2. Ürəyin İşemik Xəstəliyi ?
Koronar arteriyalarda olan daralmalar miokardın qan təchizatını azaldaraq İnfarkt, Aritmiya və Ürək çatışmazlığına səbəb olur.

3. Bütün səbəbli ölümlər !!! ÖLÜM (milyon) Kardiovaskulyar xəstəliklər
Bədxassəli şişlər
Travma
Respirator infeksiya
XAAX and asma
HIV/AIDS
Perinatal vəziyyət
Həzm sistemi
Diareya
According to 2002 mortality figures compiled for the World Health Organization’s (WHO) World Health Report 2003: Shaping the Future, cardiovascular diseases (CVD) (mainly ischemic heart disease and stroke) were the leading global cause of death, accounting for approximately 16.6 million deaths, followed by cancer (7.1 million deaths), intentional and unintentional injuries (5.2 million), upper and lower respiratory infection (3.8 million), chronic obstructive pulmonary disease (COPD) and asthma (2.9 million), and human immunodeficiency virus/acquired immunodeficiency syndrome (HIV/AIDS) (2.8 million).
Vərəm
Uşaq xəstəlikləri
Malyariya
Diabet
ÖLÜM (milyon)
World Health Organization. The World Health Report 2003: Shaping the Future. 2003
1. World Health Organization. The World Health Report 2003: Shaping the Future. Geneva, Switzerland: World Health Organization; 2003.

4. Ürəyin İşemik Xəstəliyindən Ölüm !!!
Hər 4.6 ölümdən birinin səbəbi
Hər gün 2500 insan
Hər 35 saniyədə 1 insan
AHA Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee. Circulation. 2006;1-69

5. SƏBƏB NƏDİR ?

6. ATEROSKLEROZ
Ateroskleroz xolesterinin damar divarına çökməsi nəticəsində yaranır. Zamanla bu proses sürətlənərək damar mənfəzinin ciddi daralmalarına və tam tutulmasına aparıb çıxarır.
video 2

7. Ürəyin İşemik Xəstəliyinin risk faktorları
Dəyişməyən
Yaş
Cins
İrq
İrsiyyət
Lp(a) seviyyəsi
Hemostatik faktorlar
Ailəvi dislipidemiya
Dəyişən
Siqaret
Dislipidemiya
Glükoza intoleransı
Hipertoniya
Diyeta
Alkoqol
Hipodinamiya

8. Risk Faktorlarının yayılması
4 Risk Faktoru
(< 1 %)
Risk Faktorları
Sigaret AT
Dislipidemiya
Diabet
(N = 87,869)
3 Risk Faktoru
Risk Faktoru yox
8.9 %
19.4 %
2 Risk Faktoru
27.8 %
62.4 %
43.0 %
1 Risk Faktoru
Khot U et al, JAMA 2003;290:

9. Ürəyin işemik xəstəliyinin təsnifatı
1.Qəfləti ürək ölümü
2.Stenokardiya
-Stabil stenokardiya
(I-IV funksional sinif)
-Qeyri stabil stenokardiya
İlk dəfə yaranan stenokardiya
Proqressivləşən stenokardiya
Erkən infarkt və əməliiyat sonrası stenokardiya
Spontan stenokardiya
3. Ağrısız işemiya
4.Mikrovaskular stenokardiya (X sindrom)
5.Miokard İnfarktı
Q dişli İnfarkt
Q dişsiz İnfarkt
6.Postinfarkt kardioskleroz
7.Ürək çatışmazlığı
8.Aritmiya

10. Kəskin Koronar Sindrom
Kəskin koronar sindrom nədir ?
Kimlər risk altındadır ?
Diaqnostika ?
Müalicə taktikası ?

11. Kəskin koronar sindrom nədir ?
Kəskin koronar sindrom bir və ya daha çox koronar arteriyada olan plakların yırtılması zamanı yaranır.
Amerikada hər il (milyon) insan miokard infarktı diaqnozu ilə xəstəxanaya daxil olur. Bunların da yarısı ölümcül olur.
Ölümlərin çox hissəsi ST elevə miokard infarktlarında olur (STEMI).
> 900,000 xəstə PTCA olunur

12. Kimlər risk altındadır ?
Anamnezdə ÜİX, AH, Diabet olanlar.
Ciddi qan itirmə cərrahi əməliyyat və travma.
Dializdə olan və AV fistulası olan xəstələr (↑ oksigen tələbatı)
O2 saturasionunda azalma (xüsusilə KOAH)
Qızdırma, hipertireodizm, taxiaritmiyalar, uzunmüddətli hipotenziya,dərmanlar ( xüsusilə kokain).

13. 6 aylıq ölüm 25 N = 21,761; 1985-1992 Diaqnoz və xəstəxanaya müraciət20 15
Ölüm / 100 pts / ay
Kəskin MI Qeyri stabil stenokardiya Stabil stenokardiya 10 5
Xəstəxanaya qəbuldan 1 ay sonra
Duke Cardiovascular Database

14. Kəskin miokard infarktı, STEMI/ NSTEMI Diaqnozu
Aşağıdakılardan ən az ikisi
İşemiya simptomları
Diaqnostik EKQ dəyişikliyi
Plazmada kardial markerlərin artması

15. Kəskin koronar sindrom
Hamm Lancet 358:1533,2001
Alqoritma
Qəbulda
Kəskin koronar sindrom
İlkin diaqnoz
Davies MJ Heart 83:361, 2000
EKQ
ST Elevasiyasız
ST Elevasiyalı
NSTEMI
Biokimyəvi Marker
Miokard infarktı
Son diaqnoz
Qeyri stabil stenokardiya
NQMI
Qd MI

16. HƏSSAS PLAK

17. Qeyri stabil stenokardiya
NSTEMI
STEMI
Damar tamamən tutulmamış
Qeyri spesifik EKQ dəyişikliyi
Normal kardial fermentlər
Tromb yükü yüngül və orta dərəcədə miokard nekrozuna səbəb olacaq qədərdir.
ST depresiya +/-
T dişinin inversiyası
(EKQ)
Artan kardial
fermentlər
Tam trombotik
tutulan koronar
arteriya
ST elevasiya
və ya LBBB
Artan kardial
fermentlər
Daha ciddi
simptomlar

18. STEMI klinikası Ani başlayan halsızlıq,mədə bulantısı,tərləmə
Döş qəfəsində ağrı.
Huşun itirilməsinə səbəb ola biləcək aritmiyalar.
Ani başlayan ağciyər ödemi
Ani ölüm (%40)

19. STEMI –də ağrının xüsusiyyətləri
Substernal bölgədə
Basıcı, Sıxıcı,ağırlıq hissi
30 dəqiqədən uzun olur
Çənə, çiyin, hər iki qol ya da epigastrik bölgəyə yayılır
İstirahat ya da nitratla keçmir
İstirahatda ya da yuxuda ağrı başlayabilir

20. Ağrının lokalizasiya yerləri

21. ST Depresiya və ya T dişinin Dinamik dəyişikliyi

22. ST-Seqment Elevasiyalı MI

23. Hiss dəstəsi ayaqcığının yeni yaranan blokadası (LBBB)

24. Kardial Markerlər CK-MB izoferment Troponin ( T, I)
Daha çox spesifik və daha çox həssas
4-8 saat sonra qalxmağa başlayır
10-14 günə qədər qanda yüksək qalır
Proqnostik əhəmiyyəti də vardır
Troponin T Aorta, böyrək poly/dermatomiozit və.s. Qalxa bilər
CK-MB izoferment
4-6 saat sonra qalxmağa başlayır və 24 saatda pik səviyyəyə çatır
36-48 saata qədər qanda yüksək səviyyədə qalır
Qayıdan işemiyalarda diaqnostik əhəmiyyəti Troponinə görə yüksəkdir
Artması Ölüm ilə pozitiv korrelyasiya vardır
Travma əzələ xəstəliklərində və.s. Yalançı pozitiv ola bilər

25. Troponinin diaqnostik əhəmiyyəti
42 gün içində olan ölümlər
831
174
148
134 50 67  %

26. Kəskin koronar sindrom ?
10 dəq
Biomarkerlər
12 aparmalı EKQ
Non Kardiak
diaqnoz
Xronik stabil stenokardiya
AKS ola bilər
AKS mütləqdir
ASA
Antithrombin Beta Bloker
Başqa səbəb axtar
Medikal müşahidə
KKS Protokolu

27. ST elevasiyasız Kəskin koronar sindrom Diaqnoz/risk değerləndirmə
Fizik müayinə
ÜİX olasılığını değerlendirmək (yaş.risk faktor, anamnez)
EKQ
İlk qarşılaşma
Biokimya
EXO
Risk değerlendirmə
Qanama riskinin değerlendirilməli
Diaqnoz/risk değerləndirmə
İNVAZİV strategiya
Planlı ( >72 saat)
Erkən (<72saat)
Təcili
Troponin seviyyesində artma
Dinamik ST və T deyişikliyi
İnfarktdan sonra erkən ağrı
6 ay içində PTCA
Daha öncə BYPASS
Orta –yüksək GRACE skoru
LV disfunksion
Qalıcı ağrı və ST deyişiklikləri
LV disfunksiyası
Ciddi aritmiyalar
Ağrıda yeniləmə olmaması
LV disfunksion olmaması
Yeni EKQ deyişikliyi yox
Troponində artma yox

28. ST elevasiyalı Kəskin koronar sindrom
< 2saat içində PTCA mümkünmü
> 12saat Hə
Primer PTCA
yox
Qurtaran PTCA
Simptomlara görə reperfuzion qərarı
Yox
Fibrinolizis
Fibrinolizis effektli ? Hə
3-24 saat sonra angioqrafiya
Ehtiyac varsa PTCA

29. Trombolitik müalicəyə mütləq əks göstərişlər
Anamnezdə hemorragik insult
Son 6 ay içərisində işemik insult
Mərkəzi sinir sistemi zədələnmələri və ya şişləri
Aktiv daxili qanama
Aortanın disseksiyası
Yaxın zamanda böyük cərrahiyə vəya travma
Bilinən qanama diatezləri

30. Aspirin ve  bloker Oksigen Nitrogliserin Morfi ABCDE :
Kəskin Koronar Sindromlarda Təcili müalicə
ABCDE :
Morfi
Oksigen
Nitrogliserin
Aspirin ve  bloker

31. Səbriniz üçün
Təşəkkürlər