1. پیا مدهای نا مطلوب ایمنسازی (AEFI) Adverse Events Following Immunization

2. تعريف AEFI هر پي آمد نامطلوب متعاقب ايمنسازي كه عقيده
بر آن است كه توسط ايمنسازي
ايجاد شده است .

3. طبقه بندي AEFI واكنش واكسن Vaccine reaction اشتباه در برنامه
وقتي كه واكسن بطور صحيح هم داده مي شود مواردي اتفاق مي افتد كه مربوط به جزء لاينفك خود واكسن مي باشد
واكنش واكسن
Vaccine reaction
مربوط به آماده كردن ، حمل و نقل و …. واكسنها ست
اشتباه در برنامه
Programme error
حوادثي كه بعد از ايمنسازي اتفاق مي افتد اما ارتباطي به واكسن و واكسيناسيون ندارد
همزماني
Coincidental
ناشي از دلشوره يا درد ناشي از واكسن است
واكنش تزريقات
Injection Reaction
مواردي كه ناشناخته باقي مي ماند
ناشناخته
Unknown

4. 1- واكنش مربوط به واكسن Vaccine Reaction
    واكنش هاي عادي ، خفيف, نادر تا خيلي شديد.
بيشتر خفيف هستند و خودبخود بهبود پيدا ميكنند.
 واكنشهاي خيلي شديد نادر هستند و موجب مشكلات طولاني مدت نمي شوند.

5. واکنش مربوط به واکسن 1- واکنشهای موضعی واکنشهای عادی و خفیف واکسن
درد، تورم ویا قرمزی محل تزریق( حدود 10%)
بجز ثلاث و یادآور کزاز که میزان واکنشهای موضعی آن ممکن است تا 50 %نیز برسد.

6. دو هفته پس از تزریق واکسن ب. ث. ژ. واکنش موضعی به شکل پاپول مشاهده
می شود که به صورت زخم در آمده وبعد از چند ماه بهبود می یابد و سپس از خود اسکار باقی می گذارد.

7. لنفادنیت از جمله لنفادنیت چرکی حداقل يك غدة لنفاوي به اندازه 5/1 سانتيمتر و‌ يا بزرگتر (عرض يك انگشت فرد بالغ) ايجاد شده باشد.

8. يك سينوس مترشحه روي يك غدة لنفاوي‌كه فقط در اثر تزريق واكسن ب ث ژ و 6-2 ماه بعد از دريافت اين واكسن در همان سمت و اكثراً درناحية زير بغل ايجاد شده باشد.

9. 2-وا کنشهای عمومی تب :حدود 10%ویا کمتر تحریک پذیری خستگی ورنگ پرید گی
از دست دا د ن اشتها

10. واکسن سرخک: تب، راش ویا التهاب ملتحمه(5تا15%) واکسن اوریون: تورم غدد پاروتید(حدود 1%) واکسن سرخجه: درد مفا صل و تورم غدد لنفا وی (بچه ها حدود 1%، بزرگسا لان حدود 15%) واکسن فلج اطفال: علایم عمومی به شکل اسهال، سردرد و درد عضلانی( کمتر از 1%) .

11. جدول شماره 2: عوارض خفیف و شایع واکسن و درمان آنها
علائم عمومی
تب بالای 38 درجه
عوارض موضعی
(درد،ورم،قرمزی)
واکسن _
95-90%
ب.ث.ژ
10-2%
15-5%
هموفیلوس آنفلوانزا
6-1%
بزرگسالان حدود 15%
خردسالان حدود 5%
هپاتیت ب
_5%(راش)
حدود 10%
Measles/MMR/MR

12. عوارض خفيف و شايع واكسن و درمان آنها
علايم عمومي
تب بالاي 38
عوارض موضعي
واكسن
كمتر از ا% _
OPV
حدود 25%
حدود 10%
T/DT/Td
تا 55%
تا 50%
سياه سرفه
(ثلاث)
مايعات اضافي- مسكن وتب بر
مايعات اضافي- لباسهاي مناسب- مسكن و تب بر
كمپرس آب سرد- مسكن وتب بر
درمان

13. واكنشهاي نادر و شديد واكسن
   تشنج
ترومبوسيتوپني
حملات هیپوتونیک با کاهش پاسخ دهی
جيغ كشيدن مداوم
  آنافيلاكسي
  آنسفالوپاتي
سايرعوارض شديد پس از ايمنسازي ممكن است يك حادثه همزمان باشد.

14. 2- خطاي برنامه Programme Error
خطاي برنامه ناشي از اشتباهات و حوادث در هنگام تهيه حمل و نقل و يا تجويز واكسن
  اكثر آنها قابل پيشگيري هستند.
  خطاي برنامه بصورت خوشه اي :
  افراد تزريق كننده
  دريك مركز
   تنها يك ويال آلوده
تعدادي از ويالها مثلا يخ زدن
شايع ترين خطاهاي برنامه عفونتها هستند كه بوسيله تزريق غير استريل ايجاد مي شود

15. جدول شماره 4- عوارض حاصله از خطاهاي بر نامه
عارضه
نوع خطاي برنامه
عفو نت مثل ترشحات چرکی محل تزریق، آبسه،سلولیت،عفونت های عمومی،سپسیس،شوک توکسیک ،انتقال بیماری منتقله از راه خون مثل ایدز،هپاتیت ب وهپاتيت c
تزريقات غير استريل
استفاده مجدد از سرنگ يا سر سوزن يكبار مصرف
استريل كردن ناكافي سرنگ وسر سوزن
آلود گي واكسن يا حلال
استفاده مجدد از واكسن باز سازي شده درجلسات بعدی
واكنش موضعي يا آبسه ناشي از تكان ندادن كافي.
2- عدم تهيه صحيح
بازسازي واكسن با حلال نامناسب
استفاده اشتباهي از دارو به جاي واكسن يا حلال
اثرات داروي استفاده شده مثل داروهاي شل كننده عضلاني و تزريق انسولين.

16. عوارض حاصله از خطا های بر نامه
عارضه
نوع خطای برنامه
واکنش موضعی یا آبسه محل تزریق
3- تزریق در محل نادرست
تزریق زیر جلدی بجای داخل جلدی برای واکسن ب ث ژ
تزريق سطحي واكسنها(DTP،DT،Td)
تزریق در سرین
صدمه به عصب سیا تیک وغیر موثر بودن بعضی از واکسنها مثل هپاتیت ب
افزایش واکنشهای موضعی به علت واکسن یخ زده و واکسن غیر موثر
4- حمل و نقل غیر صحیح واکسن
واکنشهای شدید پس از تزریق واکسن
5- بی توجهی به موارد منع مصرف

17. آبسه استریل
این نوع آبسه به دلیل وجود آلومینیم در بعضی از واکسنها بخصوص واکسن ثلاث ایجاد میشود .
خطر بروز در موارد زیرافزایش می یابد:
تکان دادن ناکافی قبل از استفاده
تزریق سطحی واکسن
یخ زدگی واکسن
شیوع یک در صد هزار
تزریق است.

18. آبسه باکتریال علل بروز: آلودگی واکسن آلودگی سایر وسایل تزریق
تکنیک نادرست تزریق
(تزریق زیر جلدی واکسن ب.ث. ژ به جای داخل جلدی)

19. رعایت نکات زیر از خطای برنامه جلوگیری میکند
استفاده از حلال مخصوص همان کارخانه
دور ریختن واکسنهای باز سازی شده پس از 6 ساعت
کنترل تاریخ انقضاء واکسن
عدم استفاده واکسنهای مشمول نگهداری پس از یک ماه
عدم نگهداری دارویا ماده ای در یخچال مخصوص واکسن
آموزش کافی کارکنان ایمنسازی ونظارت کافی بر کارآنها
بررسی دقیق اپیدمیولوژیکی وتصحیح هر عارضه پس از ایمنسازی

20. 3- اتفاقات همزمان Coincidental
يك عارضه ممكن است همزمان با ايمنسازي اتفاق بيفتد كه به ايمنسازي ارتباط داده مي شود .
اين نوع حوادث وابسته به شانس است .
اين موضوع بخصوص در بسيج واكسيناسيون بيشتر مشهود است .
براي مثال سندرم مرگ ناگهاني كودكان كه ممكن است همزمان با واكسيناسيون در دوران كودكي باشد
پيش بيني عوارض همزمان با توجه به تعداد جمعيتي كه واكسينه مي شوند. A

21. واكنش تزريق Injection Reaction
-    هيچ ارتباطي با واكسن ندارد و ناشي از استرس بخصوص در بچه هاي بالاي5سال كه با كم كردن مدت انتظار، محيط مناسب و تهيه واكسن دور از ديد كودك مي توان آنرا كاهش داد.
-    افزايش تنفس
-    گيجي ، احساس سوزش در دور دهان و دست ها
-        استفراغ
-    كاهش هوشياري
-    جيغ زدن براي فرار از واكسيناسيون
-    واكنش هيجاني مثل تشنج
-    ترس از سوزن Needle phobia
حملات هيستريك در محل تجمعات مثل مدرسه Mass hysteria

22. به خاطر داشته باشیم:
کارکنان بهداشتی سطوح محیطی، ممکن است موارد AEFI را به دلایل ذیل گزارش نکنند:
بی توجهی
بی اطلاعی
بی علا قگی
ترس
احساس تقصیر
عدم اعتماد به نفس

23. ازبين بردن موانع گزارش دهي
ازبين بردن موانع گزارش دهي
1- افزايش آگاهي پرسنل در مورد اهميت گزارش دهي وسيستم گزارش دهي
2- آسان كردن مراحل گزارش
3-ترويج اينكه هدف يافتن مشكلات است نه سرزنش
4-ارسال پس خوراند

24. نکته مهم
معمولا” واکنشهای شدید تر ،بروزی سریع دارند.
بیشتر واکنشهای تهدید کننده حیات ، در مدت 10 دقیقه پس از ایمنسازی به وجود می آ یند.
باید تمام واکسینه شده ها را 10 تا 20 دقیقه پس ازواکسیناسیون ، تحت نظر بگیرید.

25. چه عوارضی باید گزارش شوند؟
1- کلیه شو ک ها در مدت 24 ساعت پس از واکسیناسیون
2-کلیه آبسه های محل تزریق واکسن در مدت 72 ساعت پس از واکسیناسیون.
3- لنفا دنیت های ناشی از واکسن BCG در هر زمان پس از تزریق واکسن(حتی تا 6 ماه بعد)
4-عوارض موضعی شدید یا غیر شدید که در مدت 72 ساعت پس از واکسینا سیون بوجود آیند.

26. نحوه گزارش دهی AEFI
اگر فردی پس از انجام واکسیناسیون ، مراجعه نمود وعا رضه ای را به واکسیناسیون ارتباط داد، آن علامت را عارضه تلقی کنید و گزارش نمایید.

27. افرمهای گزارش دهی:
فرم شماره یک: لیست خطی موارد عوارض ناشی از واکسینا سیون
فرم شماره دو: فرم انفرادی گزارش دهی عوارض
فرم شماره سه: فرم بررسی عوارض نا خواسته
فرم شماره چهار: فرم گزارش ما هانه موارد بیماریهای قا بل پیشگیری با واکسن.

28. واکسن/ واکسن های دریافت شده
فرم شماره یک: لیست خطی موارد عوارض ناشی از واکسیناسیون
1- دانشگاه / دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تاریخ ارسال گزارش: / / 3-
نام ونام خانوادگی 4-
شهرستان 5-
نوع مرکز واکسیناسیون 6-
تاریخ تولد 7-
تاریخ ایمنسازی 8-
نوع واکنش 9-
واکسن/ واکسن های دریافت شده
10-
شماره سریال
11-
تاریخ بروز
12-
تاریخ مراجعه
نام – نام خانوادگی مسئول AEFI امضاء

29. دانشگاه / دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی------------
فرم شماره دو
دانشگاه / دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی
معاونت بهداشتی
مرکز بهداشت شهرستان
فرم انفرادی گزارش دهی عوارض ناشی از واکسیناسیون
محل گزارش دهی :
خانه بهداشت مرکز بهداشتی درمانی شهری مرکز بهداشتی درمانی روستایی
زایشگاه پایگاه بهداشتی بخش خصوصی تیم سیار بیمارستان
2- نام محل واکسیناسیون: شهرستان:
شهر:
روستا:
3-نام و نام خانوادگی بیمار:
نام پدر: ملیت:
تاریخ تولد: روز ماه سال
جنس، مونث مذ کر
آدرس: شماره تلفن:
4- نوع واکسن
BCG
پولیو
ثلاث
توام بزگسالان
سرخک
هپاتیتB
MR/MMR
سایر
تاریخ بروزعارضه
تاریخ واکسیناسیون
شماره سریال
کارخانه سازنده
تاریخ انقضاء
5- عوارض مشاهده شده

30. فلج(30 روز بعد از واکسیناسیون)
آبسه در محل تزریق
لنفادنیت
عارضه موضعی شدید
فلج(30 روز بعد از واکسیناسیون)
تشنج
تب بالا
کاهش سطح هوشیاری
حساسیت پوستی
جیغ زدن مداوم با
بی قراری
شوک
اسهال شدید آبکی
درد مفاصل
استفراغ مکرر
تنگی نفس
سایر موارد
6- سرانجام عارضه:
بهبود عدم بهبود بستری در بیمارستان مرگ تحت نظر نامعلوم
نام و نام خانوادگی گزارشگر :
سمت گزارشگر:
تلفن: تاریخ : امضاء :

31. فرم بررسی عوارض ناشی از واکسیناسیون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
فرم شماره سه
فرم بررسی عوارض ناشی از واکسیناسیون
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
معاونت سلامت
مرکز مد یریت بیماریها 1-
دانشکده/ دانشگاه : شهرستان:
تاریخ تکمیل فرم: نام پزشک بررسی کننده:
شماره تلفن:
آدرس:
شماره نمابر: 2-
مشخصات مکان تلقیح واکسن
نام مکان تلقیح واکسن:
نام واکسیناتور:
تلفن:
3- مشخصات بیمار:
نام ونام خانوادگی: نام پدر: تاریخ تولد: روز ماه سال
جنس: مذکر مونث ملیت:
آدرس: تلفن:
4- مشخصات عارضه:
شرح علا یم، نشا نه ها و طول مدت هر یک از عوارض ناشی از واکسن:
تاریخ انجام واکسیناسیون: ساعت روز ماه سال
تاریخ شروع عارضه: : ساعت روز ماه سال
فاصله زمانی بین انجام واکسیناسیون و شروع عا رضه: : ساعت روز هفته سال
اقدامات انجام شده جهت رفع عارضه:
خیر بلی اگر بلی: نام بیمارستان: تاریخ بستری:
6-پیامد عارضه:
بیمار فوت کرده است( تاریخ فوت: )
دچار ناتوانی دایمی و یا نقص عضو گشته است.
بهبود کامل
بهبود نسبی
توضیحات:
7- آیا سابقه قبلی عارضه ناشی از واکسن در بیمار یا بستگان نزدیک او وجود دارد؟
اگر بلی: نوع عارضه سن بروز عارضه نوع واکسن شماره نوبت واکسن نسبت با بیمار
بیمار:
بستگان:
5- آیا عارضه منجربه بستری شدن بیماردربیمارستان شده است؟

32. 10- نحوه نگهداری و تزریق واکسن: * زنجیره سرد واکسیناسیون:
8- مشخصات واکسن یا واکسنهایی را که در روز انجام واکسیناسیون دریافت نموده است به شرح زیر ذکر نمایید:
نوع واکسن کارخانه سازنده شماره سریال تاریخ انقضاء روش ومحل تلقیح تعداد دوزهای مصرفی قبلی واکسن 1- 2- 3- 4-
9- اگر واکسن یا واکسنهایی در طی چهار هفته قبل دریافت نموده است ، در این قسمت ذکر نمایید:
نوع واکسن کارخانه سازنده شماره سریال تاریخ انقضاء روش ومحل تلقیح تعداد دوزهای مصرفی قبلی تاریخ دریافت
10- نحوه نگهداری و تزریق واکسن:
* زنجیره سرد واکسیناسیون:
1- حمل و نقل واکسن : مطلوب نامطلوب
2- نگهداری واکسن : مطلوب نامطلوب
* رعایت استریلیزاسیون در حین تزریق : مطلوب نامطلوب
* حلال مناسب : بلی خیر
میزان دوز تزریق شده: مطلوب نامطلوب

33. (Aاشتباه در برنامه واکسیناسیون(Program Error) تزریق غیر استریل
11 - آیا گزارش مشابهی از عارضه فوق با دریافت واکسن از همان ویال در آ شهرستان بوجود آمده است؟
خیر بلی توضیح:
12- آیا گزارشی مشابه با عارضه فوق دریافت واکسن در آن شهرستان گزارش شده است؟
13- نتیجه گیری نهایی:
پس از بررسی های انجام یافته ، عارضه واکسن را مربوط به کدام یک از موارد زیر می دانید؟
(Aاشتباه در برنامه واکسیناسیون(Program Error)
تزریق غیر استریل
آماده سازی غیر صحیح واکسن
واکنش شناخته شده در حد انتظار واکسن:
نگهداری واکسن
حمل و نقل واکسن
سایر موارد توضیح
(Bواکنش مربوط به خود واکسن
سایر موارد
(Cعارضه به دلیل وجود یک عامل مستعد کننده ،همزمان با واکسیناسیون بوجود آمده:
1- ناشی از داروهای همزمان استفاده شده توضیح:
2 - ناشی از سایر واکسنهای تزریق شده در همان روز توضیح:
3- ناشی از سایر واکسنهای تزریق شده در فا صله چهار هفته توضیح:
4- ناشی از بیماری دیگری در فرد بود توضیح:
5- سایر موارد توضیح:
(D نامعلوم
14-تشخیص نهایی بیماری توسط پزشک بررسی کننده:
15- نظریه نهایی کمیته شهرستانی AEFI:
16- - نظریه نهایی کمیته دانشگاهی AEFI:

34. گزارش ماهانه موارد بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن
مرکز بهداشت: استان
شهرستان شماره:
دانشگاه/ دانشکده: ماه: / / سال: تاریخ:
ردیف
نام واحد
تعداد موجود
تعداد واحدهایی که گزارش آنها واصل شده است
فلج شل حاد
سرخک
کزاز نوزادی
دیفتری
سیاه سرفه
عارضه
جانبی ناشی ازواکسن
صفر
تعداد 1
بیمارستانهای دولتی و خصوصی 2
زایشگاه 3
فیزیوتراپی 4
مرکز بهداشتی درمانی شهری 5
مرکز بهداشتی درمانی روستایی 6
خانه بهداشت 7
تیم سیار 8
مطب های پزشکان 9
پایگاههای بهداشتی 10
اردوگاههای مهاجرین
نام ونام خانوادگی مسئول: امضاء

35. با تشکر ازتوجه شما