1. Brîff 7 Munud - Pobl ifanc yn eu harddegau a risg Teenagers and Risk 7 Minute Briefing

2. 1. BETH YDYW? WHAT IS IT?
Mae nifer o Adolygiadau Ymarfer Plant / Achosion Difrifol yn y DU wedi canfod nad yw pobl ifanc yn eu harddegau bob amser yn cael eu diogelu'n ddigonol.
Mae'r wybodaeth am yr holl farwolaethau plant yng Nghymru (ac yn genedlaethol) yn ein dysgu bod pobl ifanc yn eu harddegau yn agored i niwed. Nid yw bob amser yn glir pam fod hyn yn bod, gan fod nifer o ffactorau, ond mae'n bosibl bod gweithwyr proffesiynol yn colli'r ffaith bod pobl ifanc yn blant mewn angen, gan fod ymddygiad sy'n mynegi trallod wedi’i gamddehongli, a bod pobl ifanc wedi cael eu trin fel niwsans yn hytrach na phlant mewn angen.
Bu tuedd hefyd i labelu pobl ifanc fel 'anodd eu cyrraedd', ond yn aml, y broblem yw nad oes gennym y sgiliau a'r systemau i ymgysylltu â nhw.
A number of Child Practice /Serious case reviews in the UK have found that teenagers are not always sufficiently safeguarded.
The information about all child deaths in Wales (and nationally) teaches us that teenagers are vulnerable. It is not always clear why this is, as there are a number of factors, but it is possible that professionals miss the fact that young people are children in need as behaviour which communicates distress has been misread, and young people have been treated as pests rather than children in need.
There has also been a tendency to label young people as ‘hard to reach’, whereas the issue is often that we lack the skills and systems to engage them.

3. 2. BETH YDYW? WHAT IS IT?
Mae pobl ifanc yn eu harddegau yn fwy agored i niwed oherwydd eu tasgau datblygu. Mae'n hawdd diystyru eu gallu i ddiogelu eu hunain.
Neu i gymryd yn ganiataol nad oes ganddynt y gallu!
Mae'r oedran yn un o ddatblygiad mawr, a sylfaen hunaniaeth oedolyn yr unigolyn ifanc, felly mae cael profiadau cadarnhaol yn adeiladu gwydnwch ar gyfer y dyfodol
Teenagers are at an age of increased vulnerability due to their developmental tasks. It is easy to overestimate their capacity to safeguard themselves.
Or to assume that they have none!
The age is one of great development, and the foundation of the young person’s adult self, so having positive experiences builds resilience for the future

4. 3. BETH YDYW? WHAT IS IT?
Mae angen cymryd risg i ddatblygu, ond nid yw pobl ifanc yn eu harddegau’n barnu risg yn dda. Mae eu hymennydd yn ailgyflunio, sy'n achosi ansefydlogrwydd meddyliol ac yn cynyddu bregusrwydd.
Er mwyn gwerthfawrogi canlyniadau ymddygiad peryglus, rhaid i unigolyn allu meddwl am ganlyniadau posibl a deall y canlyniadau.
Risk taking is necessary for development, but teens do not judge risk well. Their brains are re- configuring, which causes mental instability and increases vulnerability.
To appreciate consequences of risky behaviour, one has to have the ability to think through potential outcomes and understand the consequences.

5. 4. CYDNABYDDIAETH 4. RECOGNITION
Due to an immature prefrontal cortex, teens are not skilled at doing this. Teens do not take information, organise it, and understand it in the same way that adults do—they have to learn how to do this.
The age is when young people become increasingly self protecting in order to be completely self-protecting adults, so they need practice at taking more responsibility for themselves.
Cumulative exposure to appropriate risk builds resilience and coping skills, whereas cumulative disadvantage leads to increased vulnerability.
Oherwydd cortecs ar flaen yr ymennydd sy’n anaeddfed, nid yw pobl ifanc yn eu harddegau’n fedrus wrth wneud hyn. Nid ydynt yn cymryd gwybodaeth, yn ei threfnu, ac yn ei deall yn yr un ffordd ag y mae oedolion - mae'n rhaid iddynt ddysgu sut i wneud hyn.
Dyma’r oedran pan fydd pobl ifanc yn dod yn fwyfwy hunan- amddiffynnol er mwyn bod yn oedolion sy’n gallu amddiffyn eu hunain yn llwyr, felly mae angen ymarfer arnynt wrth gymryd mwy o gyfrifoldeb drostynt eu hunain.
Mae amlygiad cynyddol i risgiau priodol yn adeiladu sgiliau gwytnwch ac ymdopi, tra bod anfantais gynyddol yn arwain at fwy o fregusrwydd.

6. 5. MATERION ALLWEDDOL 5. KEY ISSUES
Mae yna lawer iawn o bwysau ar bobl ifanc, e.e. cyfryngau cymdeithasol, pwysau i gymryd rhan, pwysau gan gyfoedion, pwysau ysgol i berfformio.
Un o ganlyniadau cyfryngau cymdeithasol yw bod unrhyw fater yn eich dilyn ym mhobman.
Ein profiad yw bod pobl ifanc yn agored iawn i bob un o'r pwysau hyn, ac mae rhai ohonynt yn cael eu cam-drin, yn hunain-niweidio, yn cyflawni hunanladdiad, neu’n niweidio eu hunain mewn ffyrdd eraill.
There is a great deal of pressure on young people, e.g. social media, pressure to participate, peer pressure, school pressure to perform.
One of the consequences of social media is that any issue follows you everywhere.
Our experience is that young people are very vulnerable to all these pressures, and some of them end up being abused, self harming, committing suicide, or harming themselves in other ways.

7. 6. SUT I YMATEB 6. HOW TO RESPOND
Y peth pwysicaf yw sefydlu cyfathrebiad. Mae'r berthynas yn allweddol i gael gwybodaeth dda gan bobl ifanc, ac mae hyn yn cymryd amser. Mae pobl ifanc yn dweud wrthym dro ar ôl tro eu bod am i ni wrando arnynt!
Mae angen i chi hefyd gynllunio'n ofalus gyda phobl ifanc, a sicrhau eu bod yn cael eu cefnogi wrth drafod y system
The most important thing is to establish communication. Relationship is key to getting good information from young people, and this takes time. Young people tell us again and again that they want us to listen to them!
You also need to plan carefully with young people, and ensure that they are supported in negotiating the system

8. 7. GWEITHREDU ACTION
A ydym yn derbyn risg mewn pobl ifanc yn eu harddegau oherwydd eu hoedran?
Sut ydych chi’n rheoli ac yn asesu risg mewn pobl ifanc yn eu harddegau?
A ydych yn cynnwys pobl ifanc yn eu harddegau yn eu hasesiad risg eu hunain (e.e. drwy ofyn iddyn nhw lenwi’r ffurflen asesu?)
A ydych yn adnabod arwyddion o gamfanteisio’n rhywiol ar blant? O hunan-niwed posibl? O ofid emosiynol mewn pobl ifanc yn eu harddegau?
Do we accept risk in teens because of their age?
How do you manage and assess risk in teens?
Do you involve teens in their own risk assessment (e.g. by asking them to do the assessment form?
Do you know the signs of CSE? Of potential self-harm? Of Emotional distress in teenagers?