1. Birna Mørkøre Landsdjóralækni
Ridluskriði í Føroyum
Birna Mørkøre
Landsdjóralækni

2. Ridluskriði Av hvørjum kemur sjúkan? Hvør er smittuvandin?
Hvat kann gerast fyri at basa sjúkuni?

3. Prionsjúkur
Neytaøði
Ridluskriði
Creutzfeldt-Jacob Disease

4. Um ridluskriða Rakar heilan hjá seyði og geitum
Smittandi sjúka sum ikki lekist
Staðfest í londum kring alla Jørðina, og hevur verið kend í yvir 200 ár
Fyrstu ferð staðfest í Føroyum í 1984
Seyðahald við skotskum seyði, sum var innfluttur í 1961!
NB! Einki dømi um at fólk kunnu smittast!

5. Prion Ridluskriði – scrapie: ein prion sjúka
Skeivt foldað protein, ið tað blíva fleiri av við tíðini (ketureaktión)
Prion-protein eru sera stabil
Niðurbrótast ikki av kroppinum
Tolir yvir 100°C í 1 yvir 1 tíma
Prionir rúgvast upp í miðnervalagnum og viðføra kyknudeyða
Ikki fremmand evnir
Eingin reaktión frá immunverjuni

6. Ridluskriðaøkið, Skælingsøkið
Positivir hagar
Skælingshagi, Norðaripartur
Skælingshagi, Sunnaripartur
Leynahagi, Uttan fyri Húsini
Heygshagi
Presthagin, Heimi í Haga
Kongshagi, Úti í Haga
Syðradalshagi, Norðaripartur
Syðradalshagi, Sunnaripartur
Sundshagi, Innaripartur

7. Ridluskriðaøkið, suðurstreymoy
Positiv økir
Glyvurshagi
Tórshavn
Hoyvík
Argir
Norðastahorn

8. Ridluskriðaøkið, norðurstreymoy
Positiv økir
Trøð í Streymnesi, matr. nr. 99

9. Ridluskriðaøkið, Eysturoy
Positiv økir
Skálafjall, Ytripartur

10. Ridluskriðaøkið, Fugloy
Positiv økir
Fugloy

11. Ridluskriði – Flutningsloyvir til seyð
Flutningsloyvir verða ikki givin til seyð og geitir úr hesum oyggjum
Streymoy
Eysturoy
Fugloy
Neyt fáa flutningsloyvi úr øllum oyggjum
Mynd: "Faroe islands map with island names". Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons -

12. Torført at sleppa av við
Ridluskriði er sera torførur at basa:
Allir smittuvegir eru ikki heilt greiðir enn
Flot og vevnaður frá eftirburði
Land, skarn, spýtt, sáð, mjólk, vatn, fóður, tøð
Sláturburturkast
Djór kunnu bera smittuna uttan at hava sjúkutekin
Sjúkan kann ikki staðfestast á livandi seyði
Smittuevnið tolir væl hita og sóttreinsandi evni
Dálking í umhvørvinum smittar í áravís
Sjúkan kann ikki lekjast og er altíð deyðilig

13. Niðurberja ridluskriða við at avtaka seyðin?
Hví avlíva mótstøðuføran seyð?
Krevur, at einki verður sett við í minst tvey ár (20 ár) afturat
Hvat við seyði í grannahagum?
Hegn, hvar er ridluskriðamarkið?
Hvat við seyði, sum er fluttur í aðar hagapartar / oyggjar seinastu árini?
Hvat við subkliniskum ridluskriða aðrastaðni?

14. Hvør seyður fær ridluskriða?
Prion
Mótstøðuførur genbólkur
Frískur
Prion
Viðkvæmur genbólkur
Ridluskriði

15. Genkanningar, AA/AV/VV

16. Genkanningar RR/QR/RR

17. Genkanningar av 221 prionkannaðum seyðum

18. Fyribyrging og niðurberjing - Hvør seyður fær ridluskriða?

20. Fyribyrging og niðurberjing - Aling - Um allir brundar eru “AA”
Ær eru “VV”
100% av lombunum verða “AV”
Ær eru “AV”
50% av lombunum verða “AV”
50% av lombunum verða “AA”
Ær eru “AA”
100% av lombunum verða “AA”
Eingi lomb “VV”!

21. Genkanninar fyri mótstøðuføri
Sýnistøka
Skriva tal á sýnisrørið/rørini. Í merking skrivar tú tað, ið tú brúkar til eyðmerking av seyðinum.
Brúka ein reinan knív ella annað amboð til at prika/skera við. Tað er umráðandi ikki at blanda blóð frá ymiskum seyði saman.
Set vattpinnin á blóðdropan so hann sýgur blóð í seg.
Koyr beinanvegin vattpinnin í sýnisrørið, og brót/klipp pinnin, so at lokið fæst væl aftur.
Sýnið kann goymast í stovuhita upp til eina viku. Í kuldaskáp heldur sýnið sær í minsta lagi 1-2 mánaðir

22. Fyribyrging og niðurberjing
Gera ílegukanningar har ridluskriði er staðfestur
Umframt aliarbeiði, verður mælt til at syrgja fyri, at eftirburðir og sláturburturkast verður burturbeint, so seyður ikki sleppur at tí.
Sláturburturkast skal á brenistøð – ikki gravast niður!
Hetta merkir, at til ber at síggja, hvussu høgt mótstøðuførið hjá einstaka seyðinum er, og hvørjar ílegur hann ber víðari.

23. Takk fyri!