1. c¸c thµnh phÇn c¬ b¶n cña ng«n ng÷ lËp tr×nh
TRƯỜNG THPT QUANG TRUNG
Bµi 2
TUẦN 2 - TIẾT 2
c¸c thµnh phÇn c¬ b¶n cña ng«n ng÷ lËp tr×nh
Gi¸o ¸n ®iÖn tö tin häc líp 11

2. 1. C¸c thµnh phÇn c¬ b¶n
Mçi ng«n ng÷ lËp tr×nh th­êng cã ba thµnh phÇn c¬ b¶n: B¶ng ch÷ c¸i, có ph¸p vµ ng÷ nghÜa.
C¸c ch÷ c¸i th­êng vµ hoa:
a ¨ © b c d ® e ª g h i k l m n o « ¬ p q r s t u ­ v x y
C¸c dÊu ` ´ • ’ ~
H·y cho biÕt trong tiÕng ViÖt gåm nh÷ng ch÷ c¸i nµo?

3. + - * / = < > [ ]  , ; # ^ $ @ & ( ) { } : ‘a
B¶ng ch÷ c¸i
lµ tËp hîp c¸c kÝ tù ®­îc dïng ®Ó viÕt ch­¬ng tr×nh.
VÝ dô:
B¶ng ch÷ c¸i cña pascal gåm
C¸c ch÷ c¸i (th­êng vµ hoa):
a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z
a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z
C¸c ch÷ sè:
C¸c kÝ tù ®Æc biÖt: + - * / =
<
> [ ]  , ; # ^ $ @
& ( ) { } : ‘
dÊu c¸ch
_ (dÊu g¹ch d­íi)

4. C¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh kh¸c nhau còng cã sù kh¸c nhau vÒ b¶ng ch÷ c¸i.
C¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh kh¸c nhau th× b¶ng ch÷ c¸i cã kh¸c nhau kh«ng nhØ ?
C¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh kh¸c nhau còng cã sù kh¸c nhau vÒ b¶ng ch÷ c¸i.
VÝ dô: B¶ng ch÷ c¸i cña ng«n ng÷ c/c++ so víi PASCAL cã bæ sung thªm mét sè kÝ tù nh­: “ \ ! ? % |
Kh«ng ®­îc phÐp dïng bÊt k× kÝ tù nµo ngoµi c¸c kÝ tù quy ®Þnh trong b¶ng ch÷ c¸i khi viÕt ch­¬ng tr×nh.

5. H·y cïng tham gia trß ch¬i sau:b
Có ph¸p
Lµ bé quy t¾c ®Ó viÕt ch­¬ng tr×nh, gåm nh÷ng quy ®Þnh viÕt tõ vµ tæ hîp tõ cña mçi ng«n ng÷.
GhÐp c¸c cÆp tõ sau ®©y sao cho phï hîp víi quy t¾c sö dông trong tiÕng ViÖt!
NÕu…
V×…
Kh«ng nh÷ng…
mµ cßn…
H·y cïng tham gia trß ch¬i sau:
Dùa vµo có ph¸p ng­êi lËp tr×nh vµ ch­¬ng tr×nh dÞch biÕt tæ hîp nµo cña c¸c kÝ tù trong b¶ng ch÷ c¸i lµ hîp lÖ, nhê ®ã cã thÓ m« t¶ chÝnh x¸c thuËt to¸n ®Ó m¸y thùc hiÖn.
th×…
nªn…

6. c
Ng÷ nghÜa
x¸c ®Þnh ý nghÜa thao t¸c cÇn thùc hiÖn, øng víi tæ hîp kÝ tù dùa vµo ng÷ c¶nh cña nã.
VÝ dô:
X¸c ®Þnh ý nghÜa cña kÝ tù “+” trong c¸c biÓu thøc sau:
A + B
M + N
Víi A, B lµ c¸c ®¹i l­îng nhËn gi¸ trÞ sè nguyªn.
Víi M, N lµ c¸c ®¹i l­îng nhËn gi¸ trÞ sè thùc.
KÝ tù “+” lµ phÐp céng hai sè nguyªn.
KÝ tù “+” lµ phÐp céng hai sè thùc.
Ng÷ nghÜa x¸c ®Þnh tÝnh chÊt vµ thuéc tÝnh cña c¸c tæ hîp kÝ tù t¹o thµnh c¸c dßng lÖnh trong ch­¬ng tr×nh.

7. Turbo Pascal C++ 2. Mét sè kh¸i niÖm a Tªn
Dïng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ®èi t­îng trong ch­¬ng tr×nh.
Tªn ®Æt theo quy t¾c ®­îc x¸c ®Þnh cña ng«n ng÷ lËp tr×nh vµ tõng ch­¬ng tr×nh dÞch cô thÓ.
Turbo Pascal
C++
Tªn lµ mét d·y liªn tiÕp c¸c kÝ tù gåm: ch÷ c¸i, ch÷ sè, dÊu g¹ch d­íi.
§é dµi tªn ≤ 127 kÝ tù.
B¾t ®Çu tªn b»ng ch÷ c¸i hoÆc dÊu g¹ch d­íi.
Kh«ng ph©n biÖt ch÷ hoa vµ th­êng.
§é dµi tªn tuú ý.
Cã ph©n biÖt ch÷ hoa vµ th­êng.
VÝ dô:
Baitap S X SO_LUONG _R PI

8. BAITAP, A, X1, CHUVI, SO_LUONG, …
Mét sè ng«n ng÷ lËp tr×nh ph©n biÖt ba lo¹i tªn sau:
Tªn dµnh riªng (Tõ kho¸): lµ nh÷ng tªn ®­îc ng«n ng÷ lËp tr×nh dïng víi ý nghÜa x¸c ®Þnh mµ kh«ng ®­îc dïng víi ý nghÜa kh¸c.
Tªn chuÈn: dïng víi ý nghÜa x¸c ®Þnh nµo ®ã ®­îc quy ®Þnh trong c¸c th­ viÖn cña ng«n ng÷ lËp tr×nh, nh­ng ng­êi lËp tr×nh cã thÓ khai b¸o vµ dïng víi ý nghÜa kh¸c.
Tªn do ng­êi lËp tr×nh ®Æt: sö dông theo ý nghÜa riªng, x¸c ®Þnh b»ng c¸ch khai b¸o tr­íc khi sö dông.
VÝ dô:
C/ C++
Pascal
Lo¹i tªn
Tªn
dµnh riªng
PROGRAM, USE, VAR, BEGIN, END…
MAIN, INCLUDE, VOID, WHILE, IF…
Tªn chuÈn
BYTE, REAL, ABS...
COUT, CLRSCR, CIN…
Tªn do ng­êi lËp tr×nh ®Æt
BAITAP, A, X1, CHUVI, SO_LUONG, …

9. §¹i l­îng cã gi¸ trÞ kh«ng ®æi §¹i l­îng cã gi¸ trÞ thay ®æib
H»ng vµ biÕn
H»ng lµ ®¹i l­îng cã gi¸ trÞ kh«ng thay ®æi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh.
Bµi to¸n:
TÝnh chu vi (CV), diÖn tÝch (S) h×nh trßn víi b¸n kÝnh (R) bÊt k× ®­îc ®­a vµo tõ bµn phÝm.
H»ng sè häc lµ c¸c sè nguyªn vµ sè thùc, cã hoÆc kh«ng dÊu.
H»ng l«gic lµ c¸c gi¸ trÞ TRUE hoÆc FALSE.
H·y x¸c ®Þnh c¸c ®¹i l­îng cã trong bµi to¸n trªn?
H»ng x©u lµ chuçi kÝ tù bÊt k×, khi viÕt ®Æt trong cÆp dÊu nh¸y.
VÝ dô:
C/ C++
Pascal
Lo¹i h»ng
§¹i l­îng cã gi¸ trÞ kh«ng ®æi
§¹i l­îng cã gi¸ trÞ thay ®æi
Pi=3.14
R, CV, S
H»ng sè häc
-2.259E E-3
H»ng l«gic
TRUE FALSE
H»ng x©u
‘Tin hoc’
‘12345’
“Tin hoc”
“12345”

10. BiÕn
lµ nh÷ng ®¹i l­îng ®­îc ®Æt tªn, dïng ®Ó l­u tr÷ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ cã thÓ ®­îc thay ®æi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh.
Trong vÝ dô trªn:
CV, R vµ S lµ c¸c biÕn
Tªn biÕn mang gi¸ trÞ cña biÕn t¹i tõng thêi ®iÓm thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh.

11. Chó thÝch c
C¸c ®o¹n chó thÝch ®Æt trong ch­¬ng tr×nh nguån gióp ng­êi ®äc dÔ dµng nhËn biÕt ý nghÜa cña ch­¬ng tr×nh ®ã.
Program VD1;
uses crt; { khai bao thu vien}
BEGIN { bat dau ct}
{in TB ra man hinh}
Write(‘ Xin chao cac ban lop 11’);
readln;
END.
Chó thÝch kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn néi dung ch­¬ng tr×nh nguån vµ ®­îc ch­¬ng tr×nh dÞch bá qua.
Trong Pascal, chó thÝch ®­îc ®Æt gi÷a cÆp dÊu { } hoÆc (* *)
Trong C++, chó thÝch ®­îc ®Æt gi÷a cÆp dÊu /* vµ */

12. Ghi nhí! Bé ch÷ c¸i. Có ph¸p. Ng÷ nghÜa. Tªn:
C¸c thµnh phÇn c¬ b¶n cña ng«n ng÷ lËp tr×nh:
Bé ch÷ c¸i.
C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n cña ng«n ng÷ lËp tr×nh:
Tªn:
Tªn dµnh riªng (Tõ kho¸).
Tªn chuÈn.
Có ph¸p.
Ng÷ nghÜa.
Tªn do ng­êi dïng ®Æt.
C¸c ®¹i l­îng:
H»ng.
BiÕn.
Chó thÝch.