1. Тархины компьютер томографи
Тархины компьютер томографи

2. Зорилго Тархины KT дэх анатомын бүтцүүдийг таньж илрүүлэх
Гавал тархины гэмтэлтэй өвчтөнд гарсан эмнэл зүйн өөрчлөлтүүдийг КТ-н тусламжтайгаар тодорхойлж сурах
Гавал тархины гэмтэлтэй өвчтнүүдийн амь насанд халтай шинжүүдийг тодорхойлох

3. Хамгийн хар Хамгийн цагаан
КТ-д харагдах эдүүд
Агаар
Өөх
Ус болон тархи нугасны шингэн
Цагаан бодис/ цус
Бор бодис
Шинэ цус
Шохойжилт Яс
Металл
Хамгийн хар Хамгийн цагаан

4. Илүү ач холбогдолтой нь
Агаар
Тархи, нугасны шингэн
Тархи
Шинэ цус Яс
Хамгийн хар Хамгийн цагаан

5. Хялбар аргууд
КТ-д бараан бодис нь цагаан, цагаан бодис нь бараан харагдана!!
Зарим эдүүдийг ялгаж харахын тулд зургийг илүү тодруулж болно
Цусны бүлэнгийн өнгө хугацаанаас хамааран тархины нягтралын өнгөтэй ойролцоо байснаа цаашид илүү бараан болдог

6. Хэвийн анатоми- Tаламусын түвшин

7. Хэвийн анатом - Tаламусын түвшин
Чамархайн сэвсгэр яс
Доор нь дунд менингиал артер

8. Хэвийн анатом – таламус түвшин
Tаламус
Everything that goes into or out of the brain synapses in the thalamus. It is the central post-office of the brain

9. Хэвийн анатом - таламус түвшин
Суурийн
зангилаа
Доторх капсул
The basal ganglia are responsible for regulating movement
The internal capsule is the white matter between the basal ganglia and the thalamus and is the main connection between the cortex and the lower parts of the brain. All motor and sensory information comes through it.

10. Хэвийн анатом - таламусын түвшин
Хажуугийн ховдлын урд эвэр
3-р ховдол
The ventricles and aqueduct are INSIDE the brain and are filled with CSF. Blood in the ventricles can obstruct CSF flow and cause progressive hydrocephalus and death
Хажуугийн ховдлын арын эвэр

11. Хэвийн анатом -таламусын түвшин
Духны дэлбэн
Чамархайн дэлбэн
The frontal lobe is responsible for what we DO. From decision making at the very front, to simple motor actions toward the back.
The parietal lobe is responsible for touch sensation and also for putting together information from the 5 senses. It is essential for understanding the world

12. Хэвийн анатом – дунд тархины түвшин
The midbrain has controls eye movements and some head movements and transmits information from the thalamus to the spinal cord

13. Хэвийн анатоми Дунд тархи
The midbrain has controls eye movements and some head movements and transmits information from the thalamus to the spinal cord

14. Хэвийн анатом – дунд тархины түвшин
Пара-
мезенхиал
цистерн
The basal cisterns are fluid filled spaces which are OUTSIDE the brain (even though it doesn’t look like it). This is one of them. They become squashed as the brain herniates down so it is important to look and see whether the basal cisterns are open in head trauma.
“Paramesencephalic cistern” simply means “the tank around the midbrain”

15. Хэвийн анатом - гүүр
The pons controls the face and transmits information from the rest of the brain to the body.
Pons means “bridge”

16. Хэвийн анатом - гүүр гүүр
The pons controls the face and transmits information from the rest of the brain to the body.
Pons means “bridge”

17. Хэвийн анатом Гүрээний артерууд Суурийн артер
Гүрээний артерууд
Суурийн артер
On a high quality CT image we can see the major arteries flowing into and out of the Circle of Willis

18. Хэвийн анатом Suprasellar Cistern
Just like the paramesnecephalic cistern that we saw before, the suprasellar cistern is a fluid filled space OUTSIDE the brain which become squashed as the brain herniates down.

19. Ухаан санааны байдлыг үнэлэх AVPU
Alert - Сэрүүн
Responds to Voice - Дуудахад хариулах
Responds to Pain – Өвдөлтөнд хариулах
Unresponsive - Хариултгүй
Ашиглах болон заахад хурдан бөгөөд хялбар үнэлгээ

20. Комын Глазгогийн Үнэлгээ
Нүдээ нээх
1-4 оноо
Хэл яриа
1-5 оноо
Хөдөлгөөн
1-6 оноо
Бүгд
3-15 оноо.

21. Комын Глазгогийн Үнэлгээ
Харах(1-4)
Огт харахгүй – 1
Өвдөхөд харна – 2
Дуудахад харна – 3
Өөрөө нүдээ нээнэ – 4

22. Комын Глазгогийн Үнэлгээ
Хэл яриа (1-5)
Хариулахгүй– 1
Үггүй авиа гаргах – 2
Утгагүй үг хэлэх – 3
Дэмийрэх – 4
Баримжаатай – 5

23. Комын Глазгогийн Үнэлгээ
Хөдөлгөөн (1-6)
Хөдлөхгүй– 1
Мөчдөө тэнийлгэж хөших – 2
Мөчдөө нугалж атирих – 3
Өвдөлтөөс займчих – 4
Өвдөлтөөс зайлуулах – 5
Заавар биелүүлнэ – 6

24. Комын Глазгогийн Үнэлгээ
Нийт оноо
Нас барсан хүн - 3 оноо
Эрүүл хүн - 15 оноо
КГҮ 8 болон түүнээс доош байх тохиолдолд ЦМХ-т гуурс байрлуулан ЗАА-т холбоно
ГКҮ-нд 2 болон түүнээс дээш оноогоор буурах нь тархины гэмтлийн хүндийн зэрэг нэмэгдсэнийг илэрхийлдэг. Яаралтай КТ хийх эсвэл дараагийн шатны эмнэлэгрүү зөөвөрлөхийг шийдвэрлэх.

25. Тохиолдол 1 Амьсгалын зам Амьсгал Цус эргэлт Ухаан санааны байдал
13 настай хүү унадаг дугуйнаас толгойгоороо цохиж унасан байна. Хэсэг хугацаанлд ухаан алдсаны дараа сэрэхдээ толгой өвдөж байна гэсэн зовиртай байна. Гэмтснээс хойш 3 цагийн дараа толгойн өвдөлт намдахгүй улам нэмэгдэж унтаарсан байдалтай болон бөөлжиж эхэлжээ. Толгойн зүүн чамархайн хэсэгт зөөлөн эдийн няцралттай байна.
Амьсгалын зам
Хурхирах
Амьсгал
АТ 12
Цус эргэлт
ЗЦТ 60, АД 160/95
Ухаан санааны байдал
Өвдөлтөнд мөчдөө татна, ярихгүй, нүдээ нээхгүй (КГҮ 5)
Баруун талд хүүхэн хараа өргөссөн, доошоо болон гадагшаа харсан байдалтай

26. КТ-н шинжилгээнд юу харагдаж болох байгаа вэ?

27. Хатуу хальсны гадна үүссэн цусан хураа
Чамархайн сэвсгэр ясны гэмтэл ( энэ зураг дээр харагдахгүй)
Менингеал дунд артер тасарсан.
Хатуу хальсны гадна цус алдахад хальсыг яснаас хөндийрүүлдэг ч ихэнх тохиолдолд тархины үйл ажиллагаа хэвийн байдаг
Note the bi-convex shape and the herniation of the brain across the midline. This is a time critical injury which must be treated in less than 30 minutes to save this boy.
Case courtesy of Dr Frank Gaillard, Radiopaedia.org

28. Хатуу хальсны гаднах цусан хураа
Яаралтай журмаар нүхлэж урсгуур байрлуулах нь цаашдын сэргэлтэнд сайнаар нөлөөлдөг
Note the bi-convex shape and the herniation of the brain across the midline. This is a time critical injury which must be treated in less than 30 minutes to save this boy.
Case courtesy of Dr Frank Gaillard, Radiopaedia.org

29. Тохиолдол 2 27 настай эрэгтэй төмрөөр цохиулсан.
Тэр даруйдаа ухаан алдаж унаад, сэргээгүй
Найзууд нь цаг алдалгүй эмнэлэгт авчирсан.
A Амьсгалын зам
Чөлөөтэй
B Амьсгал
АТ - 16
C Цус эргэлт
ЗЦТ 50, АД 190/90
D Ухаан санааны байдал
Ярихгүй, дуудахад нүдээ нээнэ, өвдөлтөнд баруун гараа хөдөлгөнө (КГҮ 8)
Толгой болон нүдний харц баруун талруугаа харж хөдлөнө,эсрэг талруугаа үгүй.
Хүүхэн хараа 2 талд ижил

30. КТ шинжилгээнд юу харагдаж болох вэ?
Хариулт: Ямар нэгэн муу зүйл

31. Хатуу хальсан доорх цусан хураа
Хатуу хальсан доорх цус алдалт нь ихэвчлэн гэмтлийн шалтгаантай байдаг бөгөөд залуу хүмүүст элбэг тохиолдог.
Тархинаас хатуу хальс руу холбодог венийн судасны гэмтлээс үүсдэг
Note the crescenting shape and the midline herniation
Case courtesy of Dr Frank Gaillard, Radiopaedia.org

32. Хатуу хальсан доорх цус алдалт - Цочмог
Нүхлэж урсгуур хийх мэс заслын арга нь эмчилгээний үр дүн багатай
Тархины хатуу хальсыг нээх шаардлагатай байдаг тул ихэнх тохиолдолд тархины хатуу хальсыг гүйцэд нээхийн тул өвчтөнд краниотоми хийдэг
Дээрх эмчилгээ нь үр дүнтэй боловч тархины эд гэмтсэн байдаг тул цаашид тахир дутуу болох эрсдэл өндөр
Note the crescenting shape and the midline herniation
Case courtesy of Dr Frank Gaillard, Radiopaedia.org

33. Тохиолдол 3
48 настай эмэгтэй гэртээ согтуу байдалтай шалан дээр унасан байжээ.
Маргааш өглөө нь нөхөр нь ирж орон дээр хэвтүүлсэн.
Гэмтэл авснаас хойш 3 хоног эмнэлэгт хүргэж өгөөгүй.
Баруун тал суларсан, ярьж чадахгүй байна.
Case courtesy of Dr Chris O'Donnell, Radiopaedia.org

34. Тархины хатуу хальсан доорх цусан хураа- цочмогдуу
Хэдэн хоног өнгөрсөн учир хатуу хальсан доорх цусан хураа нь тархины нягтралтай ойролцоо болсон байна
Хэдийгээр хархад хэцүү ч сайн анзаарвал цагаан болон саарал бодис нь гавал дотор жигд бус байрласан
Мөн голын шугам хазайсан байна
Эдгээр шинжүүд нь өндөр настай хүмүүст аажим илэрч болно учир нь гавалын дотор сул зай их байдаг
Case courtesy of Dr Chris O'Donnell, Radiopaedia.org

35. Тохиолдол 4
75 настай эрэгтэй мөсөн дээр хальтарч унасан бөгөөд хүүхэд нь туслаж босгосон гэнэ.
2 долоо хоногийн дараа аав нь барьсан зүйлээ алдан, ярих нь багасаж эхэлснийг хүү нь анзаарчээ.
Хол алхаж явж чадахгүй байгаа тул эмнэлэгт хандсан.
Тэр 16 хоногийн өмнө гэмтсэн байна.
Case courtesy of Dr Jeremy Jones, Radiopaedia.org

36. Хатуу хальсан доорх архаг цусан хураа
Хатуу хальсны доор цус удаан хуримтлагдахад нягтрал нь тархи, нугасны шингэнийхтэй ойролцоо болдог
венийн судасны хэврэг байдал, түүний шүүрлийн байдлаас нь шалтгаалан удаан хугацаанд хуримтлагдагдаг.
Өндөр настай болон архичин хүмүүст бага хэмжээний тархины гэмтэл ч хатуу хальсан доорх цус алдалтын шалтгаан болж болдог.
Case courtesy of Dr Jeremy Jones, Radiopaedia.org

37. Тохиолдол 5 Залуу эрэгтэй зодолдсоны дараа эмнэлэгт ханджээ.
Толгой руугаа саваагаар цохиулсан байна.
Толгой хүчтэй өвдөнө, бөөлжнө гэсэн зовиуртай.
Харьцаа нь удааширсан, нүдээ аньсан. Унтаарсан байдалтай байна.

38. Тохиолдол 5
A, B, C
Амьсгалын зам чөлөөтэй, амьсгал болон цус эргэлт өөрчлөлтгүй D
Дуудахад нүдээ нээнэ (3/4)
Асуултанд хариулахдаа удаан боловч бүтэн өгүүлбэрээр ярина (5/5)
Команд удаан биелүүлнэ (6/6)
ГКҮ 14/15

39. КТ юу харж байна вэ?
Traumatic SAH is very unpleasant causing a bad headache and other symptoms similar to aneurysmal SAH but there is no aneurysm at risk of re-bleeding and the prognosis is usually good.

40. Субарахноидал цус алдалт

41. КТ-аар илрүүлэх ач холбогдол бүхий бусад гэмтлүүд

42. Тархины доргилт Сэтгэл гутралын шалгаан болдог
Мэдрэлийн холимог шинжүүд
Ихэнхдээ бүрэн эдгэрдэг
Зарим тохиолдолд тахир дутуу үлдэх боломжтой

43. Гавал ясны цөмөрсөн хугарал
Зураг дээр тархины бүтцээс илүү ясны бүтцийг харуулсан байна
Цөмөрсөн гэмтэл нь эзлэхүүн алдагдлын болон даралт ихсэлтийн шалтгаан болно

44. Гавал дотор гэмтлийн гаралтай хий хуримтлагдах
Зарим тохиолдлын үед гавалын дотор хийн бөмбөлгүүд харагдвал тархины суурийн гэмтэл байж болох шинж юм
Энэ зурагт байгаа их хэмжээний хий нь гавлын ясны нээлттэй хугарлаас үүссэн байна

45. Дүгнэлт Эрүүл анатомыг сайн мэдэж байвал эмгэг анатомыг таньж чадна
Амьсгалын зам, амьсгал, цус эргэлт болон ухаан санааны байдлыг үнэлэх
Цочмог цусан хураа болсон үед КТ-д цагаан өнгөтэй ба тархины шахагдал харагдана
Ялангуяа залуу насны хүмүүст гавал дотор цус алдахад жижигхэн өрөөнд хайрцагнуудыг чигжиж чихэхтэй адил байдаг.

46. Ашигласан website http://www.radiopedia.org http://www.trauma.org