1. Lilja Rut Arnardóttir Læknanemi
Aldosterone
Lilja Rut Arnardóttir
Læknanemi

2. Bygging Aldosterone 11β,21-dihydroxy-3,20-dioxo-pregn-4-ene18-al
Formúla: C21H28O5
Mólmassi: 360,44 g/mol
Aldosterone er saltsterahormón framleitt zona glomerulosa í nýrnahettuberkinum.

3. Myndun
Cholesterole er forveri stera. Cholesteroli er breytt í pregnesolon sem síðan er breytt í prógesterone, en um 92% aldosterons er mynað úr prógesteróni sem er breytt í deoxýcorticosterone með 21 hydroxylasa, svo í corticosterone með 11 hydroxylasa. Loks er corticosteroni breytt í aldosterone með aldosterone synthasa, en það ensím er einungis í zona glomerulosa í nýrnahettuberkinu.
Deoxycorticostrone er myndaður í öllum þremur lögum nýrnahettubarkar,

5. Aldosteron í blóði Eðlilegur styrkur í sermi er frá 4 til 18 ng/dl
Helmingunartími uþb. 50 mínútur
Umbrot í lifur
Hæg stjórnun:
Na- og K- búskapur stjórnar grunn seytun aldosterons.
Hröð stjórnun:
Renin- angiotensín kerfið
ACTH sem stjórnar dægursveiflum í myndun á aldósteróni
Seytun aldosterone er stjórnað með tvennum hætti:
Hæg strjórnun sem byggir á Na og K balans líkamans, sem stjórnar grunn seytun aldosterons.
Hröð stjórnun: a) short-term effects of volemia (standing or recumbent) með reninn angiotensín kerfinu. Og b) ACTH og aðrir þættir sem stjórn púlserandi, circadian myndun á aldosteroni.
Kalíum virðist hafa stór hlutverk sbr renin angiotensin kerfið. Háir skammtar af Kalíum (þrátt fyrir að valda minnkandi reinini) örfar samt aldosterone.
Aldosterone styrkurinn er frá 4 til 18 míkróg./dl, eftir stöðu nyctohemeral oscillations.
Eðlilegur peripheral styrkur 0,26nmol/liter (9,2ng/dl)
Eðlilegur styrkur í nýrnahettum: 6.38 nmol/líter (228ng/dl)
Cortisol styrkur perifert er 356 nmol/líter (12,9 míkrógrömm/dl) og í nýrnahettum 2048nmol/líter (74míkrógr/dl)
Þessi munur skýrir það að ef ensímskortur í nýrnahettum er þannig að eitthvað af ensímunum virkar, þá gæti það dugað til að anna þörfinni fyrir aldosterone en ekki fyrir cortisol, og því kemur einungis fram cortisolskortur.
Undir stjórn renin-angiotensin og kalíum. ACTH getur einnig haft áhrif í sumum tegundum, en mun minna.
Angiotensin II er aðal regulator aldosteron seytunar.
Angiotensín ii myndast úr alfa2-glóbúlín angiotensinogen sem myndast í lfirinn,Renin klýfur þetta glóbúin og myndar angiotensín I, sem angiotensine converting ensím bretir í AII.
Angiotensín II viðtakar eru í zona glomerulosa (og víðar). Lækkun á Na (sem fylgir háu AII) fækkar þessum viðtökum í zonaglomeruloza.
Í AII infusion minnkar næmni fyrir AII. Þegar renin lækkar þá verður meiri næmni fyrir AII.
Hækkun á Kalíumstyrk örvar aldosterone seytun, en hefur engin áhrif á cortisol seytun. Lágur styrkur K minnkar aldosterone mndun þrátt fyrir að renin styrkur sé aukinn.
Áhrif Na á aldosterone eru gagnstæð við áhrif K. Mikið Na minnkar aldosterone, lítið Na eykur. Þetta eru óbein áhrif Na gegnum renin-angiotensínkefrið. Smá breytng á Na styrk getur haft mikil áhrif á viðbrögð frumunnar við angiotensín II og K.
Aldosterone er “weakly associated” tegd plasma próteinum (albúmín og CBG). Það er ekki til prótein sem binst aldosteroni af miklum krafti (high affinity). Aldosterone tengist einnig RBK.
Helmingunartíminn er uþb 50 mínútur. Nánast alveg hreyinsað út eftir eina ferð í gegnum lifrina.
Innan við 0.5% aldosterons er seytt óconjugerað og 35% er seytt sem tetrahydroaldosterone glucuronide og 35% sem glucuronide í stöðu C-18, kallað 3-oxoconjugated. Og er mælt í þvagtannsóknum fyrir aldosterone.
Aldosterone metabolismi getur orðið fyrir áhrifum frá bæði K- styrk í plasma og spironolactone stjórnun.
Sumir metabolítar, t.s. 3-alfa-5alfa- tetrahydroaldosterone hafa eihverja bíologíska virkni.
ACTH hefur frekar lítil áhrif, nema í miklum mæli.

6. Stjórnun aldosteron seytunar

7. Verkun Eykur endurupptöku natríum Heldur í vatn
Stjórnar útskilnaði kalíum
Hækkar blóðþrýsting
Hefur áhrif á sýru/basavægi
Hefur einnig áhrif á ristil og munnvatns- og svitakirtla
Heldur í Natríum og losar út Kalíum í nýrnatubulunum.
Spilar mikiilvægt hlutverk í stjórnun blóðþrýstings.
Verkar einnig á ristil, munnvatns- og svitakirtla.
Langvarandi hækkun veldur uppsöfnun á Na. Svo verður natriuresis í primary hyperaldosteronism, en ekki í secondary, þar verður bjúgsöfnun. Veldur einnig aukningu á seytingu Kalíum, og því raskast Na/K hlutfallið í þvagi.
Eðlilega er K endurupptekið í proximal tubule og loop af Henle, en aldosterone veldur seytingu K í distal tubule, þannig að of hátt aldosterone veldur þannig K-skorti.
Virkar í distal tubuli og collecting duct.
Í aldosterone skorti er engu K seytt og því veldur slíkur skortur hyperkalemíu. H seyting eykst einnig.
Hyperaldosteronism veldur metabólískri alkalosu og skortur á aldosterone veldur metabolískri acidosu.
Spironolactone lækkar blóðþrýsting með því að blokka aldosterone viðtaka.
Heldur í natríum, seytir kalúm, heldur í vatn og hækkar blóðþrýsting.

8. Verkun Verkar á frumur í fjærpíplum nýrnanna
Steraviðtakinn er innan frumunnar
Eykur genaumritun sem veldur fjölgun á Na/K pumpum
Eina leiðin fyrir K út í þvagið

9. Hypoaldosteronism
Of lítil seyting á aldosterone => raunverulega lækkaður styrkur þess í sermi.
Oftast vegna meðfæddrar adrenal hyperplasíu með 21 hydroxylasa skorti
Congenital adrenal hypoplasia
Addisons sjúkdómur
18-hydroxylasa skortur
18-hydroxysteroid dehydrogenasa skortur
Reninskortur sjaldgæf orsök
Algengasta orsök hypoaldosteronsima í börnum er meðfædd adrenal hyperplasia með 21 hydroxylasa skorti. Einnig eru ti congenital adrenal hypoplasia og Addison’s sjúkdómur. Addisons er sjaldgæfur í börnum, og oftast vegna sjálfsónæmis eyðingar á nýrnahettuberkinum.
Til eru tvennskonar hypoaldosteronism: annarsvegar þar sem of lítil seyting er á aldosteroni, hinsvegar þar sem viðtækin virka ekki (marklíffærin bregðast ekki við aldosteroni).
Í hypoaldosteronism er styrkur aldosterons í blóði raunverulega lækkaður, en pseudohypoaldosteronisma er aldosteronstyrkurinn í blóði hækkaður.

10. Hypoaldosteronism Einkenni:
Fara eftir hversu svæsinn skorturinn er, hversu hratt hann verður og aldri barnsins
Hyponatremia
Hyperkalemia
Hypotension
Hypovolemía
Acidosa
Hár [Na+] í þvagi
Vanþrif
Þurrkur
Shock
Niðurgangur
Vöðvaslappleiki
Uppköst
Ásókn í salt
Einkenni fara eftir alvarleika skortsins, aldri sjúklingsins, hversu hratt verður adrenocortical falure.
Acute adrenal crisis er oftast á 2. viku barns, með salt-losing syndrome, uppköst, niðurgangur, þyngdartap, dehydration. Ekki einkenni á kynfærum eða óeðlileg pigmentation. . Getur komið fram skyndilega sem cardiovascular collapse, respiratory distress syndrome eða krampar.
Í 21 hydroxylasa skorti skortir bæði aldosterone og kortisol. Vegna kortisol skortsins vantar negative feedback og því hækkar ACTH, sem fer svo allt í að mynda Testosterone.

11. Hypoaldosteronism Greining Meðferð Mæling á virkni reníns í plasma
Erfitt að mæla aldosterone magn í plasma því erfitt er að greina á milli þess og annarra sterahormóna
Klínískt erfitt að greina á milli hypoaldosteronism, pseudohypoaldosteronism og adrenal insufficiency
Meðferð
I.v. saltlausn til að leiðrétta salt- og vatns búskap
9-alfa-fluorocortisol
Sykursterar þar til staðfest er að aðeins sé um aldosteronskort að ræða.
In case of emergency, as treatment cannot be postponed, hormonal invstigation is limited to a single blood sample in order to measure levels of aldosterone and adrenocorticotropic hormone (ACTH). Plasma rening activity is elevated. The level of plasma aldosteroe depends on etiology. These results rule out cortisol insufficiency, but f there is a doubt, the ACTH stimulation test is necessary.
Ráðlagt að blanda saman glucocorticoid, mineralocorticoid og intravenous salt infusion til að leiðrétta salt og vans balansinn.
Cationic resins mey be used to lower high K levels.
Oral 9-alfaöfluorocortisol er eina mineralocorticoid sem hægt er að nota.
Þegar búið er að koma electrolýtabúskap í lag þá er gert ACTH stimulation test til að útiloka adrenal hypoplasiu og congenital adrenal hyperplasiu, eftr a short interruption of hydrocortisone for hours under strict medical supervision. Ef eingöngu eru um að ræða hypoaldosteronism þá er sykursteragjöfinni hætt.

12. Pseudohypoaldosteronism
Genetísk resistance gegn aldosterone í marklíffæri
Mismunandi gerðir, oftast galli í viðtaka
Einkenni
Mjög mismunandi
Alvarlegur þurrkur hjá nýburum
Mildur saltskortur
Engin einkenni
Meðferð:
NaCl
Skammtarnir fara eftir alvarleika saltskortsins
Metið með electrolýta- mælingum í sermi
Um 2 ára aldur er oft hægt að hætta NaCl gjöf og sjúklingurinn vinnur upp tapið með því að borða viðeigandi salta fæðu
Fylgjast með vexti
Hægt að nota viðtakana til að greina á milli og skoða genin þeirra….
Til arfgeng form með dominant autosomal og víkjandi autosomal erfðum.
Hjá þessum börnum þarf að fylgjast með vexti.

13. Ofgnótt aldosterons Hyperaldosteronism Primary aldosteronism
Óalgengt hjá börnum
Conn’s syndrome
Primary aldosteronism
Fyrst mild einkenni án hypokalemíu
Síðar hypokalemía, polydipsia, polyuria, vöðvaslappleiki og fleira.
Hyperaldosteronism og hypermineralocoricism með háþrýstingi eru mjög sjaldgæfir sjúkdómar í börnum.

14. TAKK FYRIR

15. Heimildir
J. Bertrand, R. Rappaport and P.C Sizonenko. Pediatric Endocrinology
R.M.Klieman, K.J.Marcdante, H.B. Jenson and R.E. Behrman. Essentials of Pediatrics
M.S. Kappy, D.B. Allen and M.E. Geffner. Priciples and practice of pediatric endocrinology.
Wikipedia.com og fleiri heimasíður.