1. Профилактика бўйича олтин маъруза
«Профилактика унцияси даволаш фунтига тенг» Генри Де Брэктон, 1240
Бирламчи профилактиканинг аҳамияти инсониятга бир неча юз йиллардан бери маълумдир. Афсуски, ҳатто ҳозир ҳам унинг афзалликлари юқори технологияли замонавий тиббиёт томонидан ҳамма вақт ҳам тан олинмайди.
Биз Суперкурс лойиҳаси ( / ~ super1)бўйича, бирламчи профилактиканинг зарурлигина эътиборни жалб этиш учун “Профилактиканинг Олтин Маърузаси”ни яратишга қарор қилдик.
Миллий Тиббиёт Кутубхонаси (NIH) томонидан молиявий таъминланаётган Суперкурс профилактика ва жамоат саломатлиги бўйича бепул маърузаларининг интернет кутубхонасидир; бизнинг аудитория мамлакатдан аъзолар.Бизнинг “Профилактиканинг Олтин маърузаси”ни тузишимиздан мақсад – сайёрамизни соғломлаштиришда профилактиканинг аҳамиятига эътиборни жалб этишдир.
Эътибор беринг: «Ушбу маърузани дўстимга юборинг» тугмачаси Роwer- Роint дастури слайдларини курсатиш тартибида ишлайди.
Маъруза ўзбек тилига Далабаева Нилуфар, Ортиқова Дилафруз, Каримова Зуҳра ва Вихров Игорь томонидан таржима қилинди.
Билим ва ақл-заковат алмашинуви учун Глобал Профилактик Тармоқни ташкил этиш: профилактик маърузани 1 миллионли мутахассислар ўртасида тарқатиш

2. 19 сентябр, 2005йил - Гиппократ куни
Гигея - грек афсоналарида – соғлик худоси Гигиена – соғлиқни сақлашни таъминлашга йўналтирилган фан
19 сентябр, 2005йил - Гиппократ куни
Ушбу маъруза ҳозирги вақтда тиббиётнинг “Отаси” деб ном олган инсонга бағишланган. Унинг меҳнатини қадрловчилар афсунгарлар эмас докторлар бўлиб етишдилар. Гиппократ қасамиёди ҳамма замонавий тиббий мактабларнинг тантанали битирув кечаларида янграйди. .
Гиппократнинг қисқача таржимаи ҳоли
Гиппократ ( ? йиллар эр.олдинги), буюк грек табиби. Бизга шу нарсалар маълумки, у Кос оролида врач бўлган ҳамда Қадимги Грециянинг хусусан маънавий юксалиш даврида яшаган ва ҳар хил бидъатлардан йироқ бўлган. Гиппократ томонидан саксондан кўпроқ трактатлар ёзилган; аммо ҳозирда уларнинг бир нечталари бошқа одамлар томонидан ёзилган, унинг номи ва шуҳрати ўзлаштириб олинган деб ҳисобланмоқда. Гиппократ асарлари тиббиёт ва жарроҳлик энциклопедиясининг 10 томини ташкил этади.У илмий тиббиётнинг “Отаси” деб номланган. Гиппократ афсонавий касалликлар ёки уларнинг даволанишига ишонмаган. У керакли парҳез – организм эҳтиёжи ҳамда иқлим инсон соғлиғига чуқур таъсир кўрсатади деб ўргатган. У Сицилияда фахрли ёшда вафот этган.
Грецияда Гиппократ куни 19 сентябрда байрам қилинади. Биз Гиппократ кунини бутун дунёда Бутунжаҳон Профилактика куни сифатида нишонлашни тавсия қиламиз, бу кунда бутун дунё тиббиёт жамияти бирлашади йил 19- сентябрда биз Гиппократнинг тиббий қарашлари ва грек саломатлик худоси Гигеянинг профилактик қарашларига мурожаат қилишни истар эдик. Гигея Асклепиос ва Афродита худоларининг қизи бўлиб, яхши саломатлик худоси сифатида намоён бўлади. Гиппократ ва Гигеянинг “иттифоқи” – икки шаклдаги энергияни - Янь ва Иньни ҳам намойиш этиши мумкин.
Гиппократ ҳақидаги қўшимча маълумот учун марҳамат, ташриф буюринг

3. Мақсадлар
1. Профилактика термини ва унинг жаҳон соғлиқни сақлаш тизимидаги биринчи даражали аҳамиятини аниқлаш
2. Интернет ёрдамида Суперкурс контекстида мутахассисларнинг бирлашиши зарурлигини муҳокама қилиш ва соғлиқни сақлаш профилактик тармоғи мутахассисларининг Глобал Интернетини ташкил этиш
3. Олтин маърузани 1 миллионлик аудиторияга тарқатиш: бутун дунёдаги талабалар ва мутахассислар учун
Ушбу маърузадан талабаларни ўкитиш учун жамият соғлиқни сақлаш тизими институтлари ҳамда тиббиёт институтларининг ўкитувчилари бемалол фойдаланишлари мумкин.
“Билим билан ўртоқлашинг”
Биз ушбу маъруза оркали бутун дунёдаги одам билан фикр алмашинишни истаймиз. Маърузани кимга юборишингиз мумкин бўлса, мархамат, юборинг ва илтимос, ким уни олган булса, бизга хабар беринг. Агар сизда ушбу маърузани таркатиш йўллари бўйича ўз мулоҳазангиз бўлса, бизга хабар беринг.
Суперкурсга кўшилиш учун марҳамат ташриф буюринг / ~ super1 ёки электрон почта орқали. Суперкурсга аъзо бўлиш сизга Суперкурс компакт-дискини олиш хамда JIT(«уз вактида») маърузалари ва профилактика бўйича хар йилги маърузаларни эшитиш имкониятини беради.
«Ушбу маърузани дўстимга юборинг» тугмачаси Роwer- Роint дастури слайдларини курсатиш тартибида ишлайди.

4. Профилактика тушунчаси
“Касалликларни тугатиш, бартараф этиш ёки уларнинг таъсирини камайтиришга йўналтирилган ҳаракатлар. Профилактика бир неча даражаларга эга, анъанавий қилиб айтганда бирламчи, иккиламчи ва учламчи.”
Эпидемиология луғати, 4-нашр
Джон М. Ласт муҳ. остида
Джон Ласт – профилактика соҳасида буюк сиймо, кўпчиликка «профилактика отаси» сифатида маълум.
Джон Ласт Лондондаги Буюк Британия Тиббий Тадкикодлар кенгашининг, Сидней Университети, Вермонт Штати (АКШ) ва Эдинбург университетларининг академиклик лавозимини эгаллаган; 1969 йилдан Оттава Университетининг эпидемиология ва тиббиёт бўйича профессори бўлган. «Соғлқкни сақлаш ва Тиббиет Профилактикаси» 11, 12, 13-нашрларининг мухаррири; ("Maxcy-Rosenau-Last") 14-нашрининг фахрий мухаррири; Эпидемиология Лугатининг 1, 2-, 3- ва 4-нашрлари мухаррири ва Соғлиқни Сақлаш ва Инсоний Экологиянинг 1-,2-нашрлари муаллифи бўлган.

5. Соғлиқни сақлаш ва тозалаш
20 аср ютуқлари:
-Гигиена услубларини мукаммаллаштириш
-Озиқ-овқатга ишлов беришни (совутиш) мукаммаллаштириш
-Сув ва оқар сувлар тозалигини яхшилаш
-Эмлаш услубларининг тараққиёти
Бугунги кунда Инсон эмлаш, окар сувни тозалаш, озик-овқатга хавфсиз ишлов бериш ёрдамида юқумли касалликларнинг тарқалиб кетишини бошқариш имкониятларини маълум миқдорда оширди.
Джошуа Ледерберг, Нобель мукофоти Лауреати,(АКШ) http: // / ~ super1/lecture/lec6991/index.htm

6. Ҳаёт давомийлигини ошириш
Нима учун ҳамма профилактика ҳакида ўйлаши керак?
Дунё олдинга нисбатан соғломдир, чунки унинг ҳаёт давомийлиги глобал ўсиши ўтган 100 йилда 30 йилни ташкил этди. Ўтган юз йилликда кузатилган ҳаёт давомийлигининг ўсиши, авваломбор клиник тиббиётнинг тараққиётидан эмас, балки профилактик услубларнинг самарадорлигидан деб тушунтириш мумкин. Профилактика –айнан инсон ҳаёт давомийлиги ўсишининг ҳакикий сабабидир.
Слайд Суперкурс (GHN –соғлиқни сақлаш глобал тармоғи) гуруҳи томонидан тузилган.

7. Профилактика ва Дин Қўлни ювиш
Қўлларни ифлос нарсаларни ушлагандан кейин ювиш керак; овқатдан олдин ҳам кейин ҳам ювиш керак.
Пайғамбар*, ҳа улар билан тинчлик келади, деди. “Ким ётишдан олдин қўлини ювмаса ўзига-ўзи зарар қилади”.
“Пайғамбар ҳамма вақт овқатдан олдин қўлини ювган”.
Касаллик профилактикаси ва гигиена услублари жуда узок тарихга эга. Гигиена услублари барча асосий дин – Ислом, Христиан, Иудаизм ва Индуизмга хосдир. Биз, Суперкурс доирасида Интернет орқали энг яхши илмий маълумотларни эътиборингизга ҳавола этишимиз мумкин. Профилактика бўйича ушбу маълумотлар жойларга диний каналлар, мактабдош дўстлар, хамкасблар, ижтимоий гурухлар ва бошқа амалдаги маълумот тарқатиш тизимлари орқали тарқалишини давом эттириш мумкин.
http: // / ~ super1/lecture/lec5351/016.htm - слайд Ислам ва саломатлик маърузаларидан олинган, муаллифлар Sherine Shawky ва Abed Husseini, Berzeit Университети
* Мухаммад пайғамбар Ислам дини пайғамбари сифатида машҳур.

8. Глобал профилактик ҳаракатларнинг тарихий намуналари
Чечакнинг йўкотилиши – ЖССТ эришган ютуқларнинг энг яхши намунасидир. Ҳақиқатдан ҳам соғлиқни сақлаш учун чечакнинг йўқотилиши жуда катта аҳамиятга эга йилда ЖССТ ушбу касалликка қарши халқаро курашни бошлаган бўлса, бир қатор ҳисобларга кўра чечак хар йили 15 миллионга якин одамларни шикастлади, шулардан икки миллионга яқини вафот этди, бир миллиони эса бадбашара бўлиб қолди, айрим ҳолларда кўр бўлиб қолдилар. Ҳайратомуз глобал хамкорлик натижасида 1980 йил ЖССТ касаллик тугатилганини тасдиқлади.
Агар чечак тугатилмаганида, ўтган 20 йилликда 350 миллион янги қурбонлар бўларди - қўпол қилиб айтганда АҚШ ва Мексиканинг бутун аҳолиси. Шунингдек, 40 миллион ўлим ҳолати – бу Испания ёки Жанубий Африка бутун ахолиси сонига тенг дегани.
(ВОЗ htm)
Суратлар Мартин Мелцернинг «Чечакка Потенциал Жавоб андозаси» маърузасидан олинган, CДC, АҚШ ttp:// и
«АҚШда саломатликка микроб хавфи»
http: // / ~ super1/lecture/lec6991/index.htm
Джошуа Ледербергники
*Ўткир юқумли омиллар учун модель

9. Туберкулёздан ўлим кўрсаткичлари 1860-1960, АҚШ
Кох туберкулез
бацилласини
аниқлади
стрептомицин
тақдим этилди
Муаллиф: Джон Ласт, Канада
http: // / ~ super1/lecture/lec2561/007.htm
Қўшма Штатларда йиллардаги Туберкулёздан ўлим кўрсаткичлари. Манба: Америка аҳолини рўйҳатга олиш бюроси, Қўшма штатларнинг Тарихий Статистикаси; Мустамлака давридан 1970 йилгача (Вашингтон, D.C.:Давлат Матбуот Идораси, 1975), 1-қисм, бетлар. Диққат қилинг: Ушбу келтирилган маълумотлар фақат Массачусетс Штатининг 1860 ва 1900 йилларига тегишли.
Касалликнинг Экологик Детерминантлари. 19-асрда касалликлар тузилишидаги ўзгаришлар ҳаёт қадри ва турмуш тарзининг яхшиланиши туфайли юқумли касалликлар ўлим кўрсаткичининг камайишида билвосита гигиена самарадорлигининг ошишидан ҳам аҳамиятлироқдир.
Туберкулёздан ўлим кўрсаткичи 19-асрнинг бошларида камая бошлади ва даволашнинг самарали режалари очилишидан анча олдин ҳам пасайишни давом эттирди, бунда 1950 йиллардаги популяцияда таъминланган аҳоли ўртасида бу касаллик барҳам топди.
Тараққиёт яшаш шароитининг яхшиланишига ва яхшироқ овқатланишга олиб келди. Аҳолининг саводхонлиги ошди. Энди бир неча бола бир тўшакда ухламайдиган бўлди. Яхши овқатланиш, яшаш шароитининг яхшиланиши, уйдаги етарли тушунтиришлар ва алоҳидалик ( инсондан-инсонга инфекциянинг юқиш эҳтимолини камайиши), буларнинг ҳаммаси бевақт ўлим ҳолатини камайишига олиб келди. Шунингдек бир неча юқумли касалликларга нисбатан ( онадан чақалоққа) табиий иммунитет даражасини оширди, чунки иммунитет пастлиги кўплаб чақалоқлар ва болалар ўлимига сабаб бўларди ҳамда бир қатор ўлимга олиб келувчи патогенларнинг касаллик тарқатиш хусусиятини камайтирди.
Эмлаш
қўлланилди

10. Жамоатчилик асосидаги соғлиқни сақлашда санитар инқилоб
Санитар инқилоб тиббиётда энг кўп ўзгаришни амалга оширди ва провардида овчиларнинг ёғочли манзилгоҳларидан замонавий индустриал шаҳарларни ривожланишига олиб келди
19 асрдаги санитар инқилоб доктор Сноунинг кашфиётлари билан бошланиб, бошқа олимларнинг илмий ишлари билан давом этди: врач ва статистик Уильям Фарра; бактериологлар Луи Пастер ва Роберт Кох ; санитар паталоги Рудольф Вирхов ; ижтимойи ислоҳатчилар ва соғлиқни сақлаш мутахассислари Эвин Чадвик , Лемюэл Шаттук, Джон Саймон.
Инсонларнинг манзилгоҳларида гигиенага мос ва санитария жиҳатидан тозалаш ишларини йўқлиги касалликларини манбаи ҳисобланади .19асрнинг шаҳарларида ўз аҳолисига касалликларни олиб келувчи ва бевақт ўлимнинг ҳавфли жойи ҳисобланади. Ҳамма туғилган чақалоқларнинг тўртдан бири бир ёшгача ҳам яшамаганлар, ярми болалик ёшига ҳам етмай вафот етган . Улар гастроинтестиналли, ва нафас олиш йўлларининг юқумли касалликларидан вафот этганлар: вабо, терлама, гўдаклар диареяси, бўғма, круп, қизамиқ, зотилжам ва ўпка сили.
Слайд муаллифи: Джон Ласт. Канада.
http: // / ~ super1/lecture/lec2561.htm
* Санитария инқилоби 19 чи юз йилликнинг охирида Шимолий Америка ва Европада рўй берган соғлиқни сақлаш жамоатчилик услубларини ўзгаришига

11. 1 млн болалар сонига нисбатан ўлим
15ёшгача бўлган болалар ўлим курсаткичи (қизамиқдан), Англия ва Уэльс,
1 млн болалар сонига нисбатан ўлим
Слайд суперкурс гуруҳи томонидан тузилган .
Эпидемиологик трансформация/ўтиш даври ва Саломатлик
Бугунги кунда иқтисодий ўсиш туфайли ривожланаётган мамлакатлар Европа ва Шимолий Американинг йўлидан бориб Эпидемиологик трансформация /ўтиш деб номланувчи дамларнибошларидан кечираётганлари шубҳасиз бўлиб қолди. Ушбу термин 19 чи асрнинг охири 20 чи асрнинг бошларида ҳамма жойларда соғлиқни яхшиланиши билан кечадиган касалликларга бўлган муносабатини ўзгарганлигини тавсифлайди. Мадомики, ўлим ҳолатини камайиб ҳаёт давомийлиги ошган экан, трансформация /ўтишини юқумли каалликлар қараганда сурункали бузулишларни устун келиши, юрак қон-томир ва саратон сингари касалликларга бўлган муносабатни оммалашувига олиб келди.
Сурункали касалликлар устуворлигини қисман шундай далил билан тушунтириш мумкин, кўпчилик одамлар ,шундай ёшгача яшайдиларки, қачонки сурункали касалликлар тез намоён булишни бошлайди. Шундай вазиятда хам трансформация /ўтиш нафақат бир муоммо йиғиндисининг бошқаси билан оддий алмашинуви эмас, балки соғлиқни ҳамма жойда яхшиланишидир
Ушбу Эпидемиологик трансформация /ўтиш даври элементлари амалда ҳозир турли даражада кўпчилик ривожланаётган мамлакатларда учрайди. Масалан, ўртача даромадга эга бўлган бир қатор Лотин Америка ва Осиё мамлакатларида сурункали касалликларнинг зарари энди юқумли касалликларга нисбатан кўпдир. [1]. Аммо бу трансформация /ўтиш даври ҳали тугатилгани йўқ. Кўпгина мамлакатларда , асосан камбағал мамлакатларда ҳали хам йирик ташвиш келтирувчи юқумли касалликлар қаторида сурункали касалликлар ҳам ўсмоқда. Ушбу аҳоли бир муоммо йиғиндисини бошқасига алмаштирмадилар: улар “икки тамонлама ташвишли” деб аталувчи касалликлардан жабр чекмоқдалар.[2].
Санитария инқилоби тарихи шуни кўрсатадики, биргаликдаги сиёсат ва инвестиция атроф –муҳитни ва соғлиқни сақлашни яхшилаш учун зарур.
1. Кристофер Дж.Л., Мюррей ва Алан Д , Лопез,муҳаррирлар; Глобал оғир касалликлар: 1-том (бутун Жаҳон Соғлиқни Сақлаш ташкилоти, Harvard School of Public Health Жаҳон Банки , Женева, 1996), p. 18.
2. A. Rossi-Espagnet, G.B. Goldstein, and I. Tabibzadeh, “Ривожланаётган мамлакатларда Урбанизация ва Саломатлик; Ҳамма учун саломатликни ўзгартириш," Ҳар кварталлик бутунжаҳон саломатлик статистикаси, Том. 44, No. 4 (1991), p. 208.
Иммунизацияни
бошланиши

12. Эпидемиологик трансформация/ўтиш даври , Мексикада юқумли касалликларни камайиши, ноюқумли касалликларниўсиши
Диарея
Безгак
ЮҚТК
Рак
Сил
Терлама
Эпидемиологик трансформация/ўтиш даври – ривожланган мамлакатларда чегараланмайди . Эпидемиологик трансформация/ўтиш шунингдек Мексика каби мамлакатларда кузатилиши мумкин. Эпидемиологик трансформация/ўтиш - ўтган юз йилликда кўпгина мамлакатларда аниқ кўринди.
Мексикада деярли ҳамма юқумли касалликлар қисқарди, бу рўй бергандан кейин ҳаёт давомийлиги ошди ва юрак қон-томир касалликлари ривожланишини популяция асосидалигини кўрсатди.

13. http: // www.pitt.edu / ~ super1/lecture/lec2851/001.htm
Чернобил фожиасидан кейинги Цезий – 137 билан радиацион ифлосланиш зичлигини территориал тақсимланиши
1986 йил 26 апрелда Припять шаҳридаги (Украина) Чернобил атом электростанциясида энг йирик ядроли авария рўй берди ва унинг оқибатлари ҳалокатли тус олди. Авария натижасида биринчи ойида ўткир нурли шикастланишлар натижасида 28 киши ҳалок бўли. Авария оқибатларини тугатиш учун 600 минг мутахасис жалб этилди, уларнинг ичида таси украинлар бўлиб, буларни кейинчалик авария оқибатларини бартараф этувчилар деб номлашди.асосий кенг ҳажмдаги ишлар йилгача давом этди. Айнан шу вақтда кўпгина илмий тадқиқотлар қилинди. Портлаш ва радиоактив материалларни отилиб чиқиши натижасида Украина, Беларусия ва Россиянинг катта ҳудудлари зарарланди. Радиоактив Цезией -137 билан ифлосланиш зичлиги картада кўрсатилган. Шунингдек Чернобил атрофида Cs-137 билан зарарланишини силжиш даражаси ҳам кўрсатилган.
Санитария инқилобининг мувоффақиятларига қарамасдан бизнинг атроф-муҳитимизни ҳолатини қандайлигини билиш ҳали ҳам жуда зарур. Чернобилдаги фалокат ҳар бир кишига технологик фалокатидан атроф-муҳитни зарарланишини олдини олиш қанчалик муҳим эканлигини яна бир бор эслатиб қўйди.
Саломатликка бўлган нурланиш таъсирини эффекти ҳамда иккиламчи профилактика, радиацион таъсирланишга дуч келганлар учун Украина ва бошқа региондаги соғлиқни сақлаш мутахасисларини асосий масала булиб қолмоқда
Слайд автори: Борис Ледощук, MD, PhD, Украина
http: // / ~ super1/lecture/lec2851/001.htm

14. Кубада профилактика дастурини мувоффақиятли қўлланишнинг намунаси эмлаш дастурининг натижалари
ПОЛИОМИЕЛИТ йилдан тугатилган
Бўғма йилдан тугатилган
қоқшол йилдан тугатилган
Туғма қизилча йилдан тугатилган
Тепки йилдан тугатилган
қизамиқ йилдан тугатилган
Кўк йўтал тарқалиши йилдан тухтатилган
қизилчани тарқалиши йилдан тухтатилган
Тепкини тарқалиши йилдан тухтатилган
Касалланиш
МЕНИНГИТ % қисқарди
терлама %қисқарди
ГЕПАТИТ В %қисқарди
Кубада соғлиқни сақлаш тизими ҳар томонламали бўлиб, профилактика ва ахборотли қўллаб қувватлаш эркин ҳамда ундан фойдаланиш йўли очиқдир.
Ўтган ўн йилликларда Кубада ҳаёт давомийлиги ошди ҳамда оналик ва болаликнинг ўлим ҳолати сезиларли камайди.
Ушбу ҳамма ютуқлар профилактика орқали деб тушунмоқ керак. Тақдим этилаётган слайд Кубадаги эмлаш дастури ютуқларини намойиш этади. Ушбу ютуқларни кўпгина бошқа давлатларда Швеция, Финляндия, ва Ҳиндистоннинг бир қатор қисмларида кузатиш мумкин. Шу нарса аниқки, ҳозир профилактика кўпгина мамлакатларда кучли нисбий таъсирга эга.
Муаллиф : Питер Г. Боурн, Куба
Кубада соғлиқни сақлаш.
http: // / ~ super1/lecture/lec9881/001.htm

15. Кириш
Бачадон бўйни раки бутун дунёдаги аёллар ўртасида нисбатан кўп учраб, ракнинг турлари ичида иккинчи ўринни эгаллайди.
Ривожланаётган мамлакатларда бачадон бўйни ракидан ўлимнинг юқорилиги скрининг бўйча самарали дастурни етишмаслигидир.
Бачадон бўйни ракининг 471,000 дан кўп ташҳисининг янги ҳолати асосан ривожланаётган мамлакатларга тўғри келади ах (1998).ривожланаётган мамлакатларда ракнинг ушбу туридан юқори даражадаги ўлим ҳолати кузатилади, бу ракни ва унинг асоси ўз вақтида аниқланиши мақсадларидга йўналтирилган самарали скрининг дастурини етишмаслигидир. Скрининг \профлактиканинг самарали дастури ушбу сурункали касалликдан ўлим ҳолати сонини камайиши учун катта имкониятга эга.
Слайд муаллифи: Наил Баиг Ансари, соғлиқни сақлаш фанлари жамиятининг бўлими , Aga Khan Университет, Карачи, Пакистан,
http: // / ~ super1/lecture/lec7161/index.htm

16. Безгакни назорат қилиш бўйича харажатлар
Безгакни назорат қилиш бўйича харажатлар
Ҳукумат – ҳар йил ҳавфли минтақаларда
3.4 миллион кишини ҳимоя қилиш учун $99,970 маблағ сарфлайди, бу $0.03 ҳар бир жон бошига
Аҳолининг қон таҳлилини кузатиш– 25% маблағ
Стратегик тадқиқотлар учун – 12%
Касалликни юқтириш бўйича назорат -60%
Жамият
US$4.18 – касалланиш ҳолатларидаги харажат
харажатни 83 % аҳолига юкланган
(=10 кунлик даромад);
Ҳукумат касаллик харажатларини 17 % тўлайди ва даволаш тизими ҳамда касалланишни назоратини ташкил қилади
Безгак устидан назорат –Хитойдаги Хэнан вилоятининг соғлиқни сақлаш мутахассислари учун жиддий ишдир. Тақдим этилаётган слайд шуни кўрсатадики, ушбу ўзига хос кўрсатувда касалликни қимматидан унинг профилактика қиммати 100 марта ортиқдир.
http: // / ~ super1/lecture/lec5501/008.htm
Профессор Кси-Ли Лиу, TDR/WHO Лойиҳасининг тадқиқотчиси.
Хитойнинг Хенан ўлкаси Паразитли касалликлар Институти.

17. Африкани бир қатор мамлакатларидаги 5 ёшгача бўлган болалар ўртасидаги ўлимда ОИТСнинг таъсирини баҳолаш, 2010
250
200
150
100 50
1000 чақалоқлар сонига
ОИТС билан
Botswana
Kenya
Malawi
Tanzania
Zambia
Zimbabwe
ОИТС сиз
Ўтган икки ўн йилликларда Ортирилган Иммунитет Танқислиги Синдроми (ОИТС) эпидемия профилактикаси соғлиқни сақлаш жамоатининг зарурий масаласи бўлиб қолди. Ҳали ушбу касалликни самарали даволаш йўлларини йўқлиги ва амалдаги даволаш услуби ҳамма учун ҳам баровар эмаслиги,– инфекцияни олдини олиш , касалланишни ҳамда ОИТСдан ўлимнинг ўсишидан қутилишнинг энг қулай усулидир.
Зимбабве ва Ботсвана мамлакатларида туғишгача бўлган хизмат, сувни тозалаш ва иммунизация дастури туфайли Чақаловлар ўлимининг паст даражасига етган (< га ) ,ушбу мамлакатларда ОИТСнинг салбий таъсири натижасида 0 дан 5 ёшгача бўлган болалар ўртасида ўлим ҳолати 4-7 маротаба ошган. .
Слайд муаллифи: Марк Бултерис, MD, PhD Mother-Child Transmission & Pediatric and Adolescent Studies Section Epidemiology Branch, Division of HIV/AIDS Prevention National Center for HIV/STD/TB Prevention, CDC

18. Ёш бўйича юракни ишемик касалликларидан ўлим кўрсаткичлари
Ёш бўйича юракни ишемик касалликларидан ўлим кўрсаткичлари. Давлатлар; 35-74; 1970 ва 1993 (Кўрсаткич/100,000)
750
FIN
AUST
USA
SCOT NZ
CAN
500
SING
СССР
250
ITY
1970 и 1993 (100,000 га), ёшдаги эркакларда юрак-қон томир касалликларидан ўлим кўрсаткичи.
Тақдим қилинган слайд шуни кўрсатадики, собиқ Иттифоқ мамлакатларида бошқа мамлакатлардан фарқли равишда юрак- қон томир касалликлардан ўлим ҳолатини ошишини бошдан кечирмоқдалар. Ушбу ҳолатни бош сабаби –собиқ Иттифоқ соғлиқни сақлаш тизимидаги камчиликдир.
Source:NIH, SAAUST: Australia, CAN: Canada, CHN: China, E&W: England and Wales, FIN: Finland, FRAN: France, HK: Hong Kong, NZ: ITY: Italy, JPN: Japan, New Zealand, SING: Singapore, SCOT: Scotland, SPN: Spain
Dr. Ueshima, Professor and Chairman, Department of Health Science, Shiga University Medical Science, Japan
SPN
FRAN
JPN HK
CHN

19. Хаёт тарзи омиллари
“Генлар аслаҳаларни Қуроллайдилар .Ҳаёт тарзи эса унинг “ўқ отиш” механизминига ўз таъсирини кўрсатади”
Dr. Elliot Joslin
Ҳаёт тарзи омиллари
Ўтган юз йилликнинг биринчи яримида биз соғлиғимиздан хавотирланиб тирик “қолмоқ” ҳаракати билан ҳаддан ташқари,худди ҳозиргидек банд бўлиб қолдик. 20 асринг иккинчи ярмида тараққиёт бошланди, иш жойларида, қонунчилик идораларида, соғлиқни сақлаш жамоатчилик ташкилотларида уюшмалар ташкил этила бошланди. Юз йиликлар охирида, 1990 йилда «инсон соғлиғи» яхши соглиққа юқори даражада имкон берувчи турмуш тарзига олиб борадиган маданиятни шакллактиришга чакирди. Шу вактдан бошлаб соғлом одатлар сурункали қасалликларни ривожланишига бўлган имкониятларни анчагина камайтиради деган кўплаб аник тушунчалар пайдо бўлди. Ҳаёт тарзи омиллари бизнинг соғлиғимизни аниқлаб берувчи кўпроқ бошқариладиган ва эътиборли омиллар қаторида туради. Бундан ташқари шикастланишни олдини олишни мустаҳкам, нисбатан хавотирсиз буюмларга хавфсизлик камари ва болалар ўриндиғидан фойдаланиши, уйдаги хавфсизликни оширилиши (тутун датчиги ва бошқалар) кўпгина кишиларни ҳаётини сақлаб қолди ва 20-юз йиликлар давомида кўпгина зарар етказди .

20. Текширув вақтидаги LDL-C нинг ўртача даражаси (mg/dL)30 25
2° Профилактика 20
% сЮИК 15
1° Профилактика 10 5
Юракни ишемик касалликлари билан липопротеидлар ўртасидаги ҳолатнинг мунособатларини паст мустаҳкамлигини (LDL-C)яқинда статинлар томонидан тадқиқ этилиши та мижоз буйича маълумотларни ўз ичига олган яқинда статинлар тажрибаси LDL-C даражаси билан юрак-томир касалликлари ҳолати ўртасидаги мунтазам муносабатни номойиш этдию Бирламчи профилактика (WOSCOPS) билан иккаламчи профилактика (CARE) ўртасидаги ушбу тадқиқодлар шуни намойиш этдики, LDL-C даражасини пасайиши юрак-томир ҳодисаларини кам миқдорлиги билан боғлиқдир.Техас штатида яқинда олинган ҳар икки тадқиқодлар бўйича маълумотлар юрак-томир атеросклерози профилактикаси (AFCAPS/TexCAPS БИРЛАМЧИ ПРОФИЛАКТИКА) ВА ИШЕМИК КАСАЛЛИДАГИ (ЛИПИД,иккиламчи профилактика) Провастатни узоқ муддатли операцияси ўрта даражадаги липидли мижозларда Юрак Ишемик Касаллигини пасайиши хавфи бўйича статинлар томонидан даволашнинг яхши натижаларини кўрсатди. Иккита асосий хулоса ушбу инновацияли тажрибада белгиланиши мумкин:
LDS-C даражасини пасайиши юрак қон-томир тизимидаги ўлим кўрсаткичи (ҳамма сабабларга кўра ўлимнинг) билан боғлиқ бўлмаган аҳамиятсиз яшаш, юрак-томир ҳодисалар сонини камайтиради. LDL-Cни камайиши ўрта даражадаги холестеринга эга бўлган, ЮИКсиз шахсларни ўз ичига олувчи, аҳоли ўртасида тарқалган бўлиши мумкин. 90
110
130
150
170
190
210
Текширув вақтидаги LDL-C нинг ўртача даражаси (mg/dL)

21. Молекуляр Биологиядаги революция қуйдагиларга таъсир кўрсатди
Илмий Жамият
Медицина Эпидемиология
Молекулярли эпидемиологияни яшаб қолишини ўрганиш буйича Скандинавия гуруҳи-21-юз йиликни қамраб олган ва зарур тадқиқодлар соҳасидир.Инсон Генни лойиҳаси тиббиёти билан жамоатчилик асосидаги соғлиқни сақлаш ўртасидаги боғлиқ мавжуд.Аҳолини яхши ташкил этилмаган молекуляр эпидемиологик тадқиқодларсиз қайта айнан ўхшаш генларни мойилиги билан боғлиқ касалликлар хавфини баҳолаб бўмайди. Шунинг учун молекуляр эпидемиология тиббиёт диагностикасининг ривожлантириш соғлиқни сақлашни профилактика стратегияси. Инсон генлари лойиҳасини ривожланиши билан боғлиқ аҳлоқий, юридик ва ижтимоий муаммоларни ҳал қилиш учун зарур. Эътибор беринг- Инсон Генлари лойҳаси яқинда якунланди. Америка ассоциациясининг илмий сессияси ахборотларига қура ўтган ўн йиликда бутун дунё буйча интернет тармоғида мисли кўрилмаган ўсиш руй берди
Молекуляр эпидемиология
21 аср учун чақирув

22. Профилактика ва Интернет : “Интернет Эпидемияси”
Интернетдан фойдаланувчилар сони (миллионлар)
Ўн йиликда бутун дунё буйча интернет тармоғида мисли кўрилмиган ўсиш руй берди. Профилактика мақсадларида интернетдан фойдаланиши учун бор кучимизни сарф қилишимиз керак. Индустриал ривожланиш гидромеханик энергия, парли машина двигатели ва электр энергиясини ривожланиши йўналишида борди. Ҳозирги вақтда бизнинг саноатимиз интернет ва интернет инфраструктурасига суянади. Бу кейинги индустрияли инфраструктурада катта таъсирга эга.
Годы

23. Услублар: Суперкурс модели
Каирдаги
ўқитувчи
Александриядаги ўқитувчи
Танзаниядаги
ўқитувчи
Питтсбургдаги
ўқитувчи
Кейинги 5 йил ичида соғлиқни сақлашдаги илмий тадқиқодларнинг тили PowerPoint бўлиб қолди. Бизнинг ҳозирги кундаги илмий билимларимиз катта қисми PowerPoint маърузаларидан йиғилган. Бундан ташқари Интернет тармоғида PowerPoint ни жуда яхши ўсиши рўй бермоқда.
1994 йилда тармоқда унча кўп бўлмаган маърузалар бор эди, ҳозирги кунда уларнинг сони 5 миллиондан ошиб кетди. Агар биз академик маърузаларни виртуал кутубхоналар маърузасига эркин кира олишини таъминловчи глобал тизимни ярата билсак профилактик билимларни тарқатишни яна ҳам сезиларли оширган бўлар эдик.
Суперкурс-эркин фойдаланиш учун тақдим этиладиган маърузаларнинг глобал кутубхонасидир.
Бизнинг аудитория-152 та дунё мамлакатларнинг 10000дан ортиқ кишисидир. Суперкурс аввал бошида НАСА томонидан молиявий таъминланган эди, ҳозирги кунда Миллий Тиббиёт кутубхонаси томонидан молиявий таъминланмоқда.
Москвадаги
ўқитувчи
Париждаги
ўқитувчи

24. Телепревентив тиббиёт
Арзон, енгил юкланиш интернет тизими, касалликларни олдини олиш учун, кўп сонли соғлом одамлар учун қулай информация
Телетиббиёт
Қиммат баҳо, кучли интернет инфраструктура тизимни талаб қилувчи, кам сонли одамларга мулжалланган ҳамда касаллиқларни даволаш учун ишлаб чиқилган
Биз телевизор орқали огоҳлантирувчи тиббиёт билан телетиббиётни фарқлашимиз керак. Телетиббиёт даволаш мақсадида ҳамда бу жуда қиммат;ва уни глобал соғломлаштиришга таъсир кўрсатиши амри маҳол . Телетиббиётдан фарқли равишда Телепревентив тиббиёт профилактика мақсадида миллионлаб кишиларга маълумот бериш имкониятига эга.
Биз глобал соғломлаштиришни оширишни давом эттириш учун имкониятларга эгамиз.
Суперкурс- Телепревентив тиббиётнинг катта муввофақиятларга эришиши учун бўлган бирдан бир мисолдир. У кам харажатларда одамларнинг кўп сонлилигини таъминлайди.

25. Маъруза сонининг кўпайиши
Биз етакчи маърузаларни олишлари бўйича катта ютукларга эришдек.Ҳозир бизда бемалол тарқатишга эга бўлган 1100та маъруза мавжуд. Суперкурс ҳозирги вақтда дунёдаги 150 мамлакатнинг аъзосига эгамиз.
Олтин маъруза-телеогоҳлантириш тиббиётдаги тизимда зарур маълумотларни тарқатиш учун ажойиб воситадир.У интернет тармоғи орқали ҳеч қандан катта маблағ талаб қилмай миллионлаб одамларга етиб боради.

26. Хулоса
Ўтган юз йилликлардаги ҳаёт давомлийлигини оширишга санитария ва профилактик тадбирлар ёрдамида эришилдиЎтмишда ва келажакда мувоффақиятли профилактика билимларни ўзаро алмашинуви учун бутун дунёдаги соғлиқни сақлаш профессионалларни бирлаштиришга йўналтирилган бўлиши керак.Интернетдаги маълумотларни ўзаро алмашинуви “олтин” дунёда профилактикани калити бўлиши керак .
Ушбу шарҳ Артемис П Симоулос томонидан таъминланди.
Биз 21-юз йиликка кириб борар эканмиз Гиппократ ва унинг “Ижобий Саломатлик” ка оид қарашлариниунитмаслигимиз керак
Сия карашлари “Ижобий Саломатлик” қуйидагиларни маъкуллайди:
“Ижобий Саломатлик биз ҳозир генетикадеб атаётган инсониятнинг бирламчи конституцияси турли табий ҳамда суъний озиқ-овқатлар фойдасм бўйига билимларга эга булишимизни талаб қилмоқда Аммо овқатлврнинг сифати соғлик учун етарли эмас.Шунингдек самараси ҳаммага маълум булган жисмоний тарбия билан ҳам шуғулланинг.Ушбу ҳар икки комбинация йил фаслларини,шамолнинг ўзгаришини ,ёшни уни уйдаги ҳолат ҳисобига олинган ҳолда корректирланган маълум бир тартибга олиб келади.Агар овқат етишимовчилиги ёки хам машқ қилдириш бўлса тана касалланади” 5-юз йилликдан бизнинг эримизгача ёки Super 1 pitt.edu.электрон почта буйича

27. Профилактика келажаги қандай?
Профилактикани глобаллаштириш
Профилактика дастурида қатнашувчи кишиларни бирлашуви
Маълумотлар,билимлар,ақл-заковат билан алмашинув
Глобал саломатлик кўшилиш учун
Илтимос , ушбу олтин маърузани мамлакатнигиздаги Ўқитувчилар,талабалар ва соғлийни сақлаш мутахассислар юборинг.
Глобал саломатлик кўшилиш учун вебсайт http: // / ~ super1/assist/join.htm хабар қилинг
Биз суперкурс лойиҳаси бўйича сиз билан ҳамкорлик қилишни кутамиз! Хитой маталларига кўра “Минг миль йўл юриш биринчи қадамдан бошланади(Чандра пандав юборган,Ҳиндистон) .Шундай қилиб ушбу маъруза суперкурс гуруҳи ҳеч бўлмаганда бир йилда бир маротаба босиб чиқариладиган ропфилактика бўйича бўлажак маърузанинг бошланишидир.Эътибор беринг: “Ушбу маърузани дўстингизга юборинг” тугмачаси PowerPoint ҳаёт тарзи
Илтимос , ушбу олтин маърузани мамлакатнигиздаги Ўқитувчилар,талабалар ва соғлийни сақлаш мутахассислар юборинг