1. Mjetet e komunikimit në rrjete

2. Transmetimi sinjalit Përdoren dy teknika për të transmetuar
sinjale të enkoduar nëpër kabllo :
Transmetim baseband (me brez bazë)
Transmetim broadband (me brez të gjerë)

3. Transmetimi Baseband
Sistemi Baseband transferon te dhenat binare duke perdorur nje sinjali dixhital në një kanal të vetëm.
Transmetohet një sinjal i vetëm të dhënash, duke perdorur te gjithë gjerësinë e brezit të kabllit.

4. Ne transmetimin baseband komunikimi eshte i dyanshem .
Sinjalet merren dhe dergohen ne te dyja drejtimet, por jo ne te njejten kohe.

5. Per te derguar sinjale te shumte ne nje linje te vetme perdoren teknika te multipleksimit ne kohe (Time Division Multiplexing).
Multipleksimi ne kohe ndan nje kanal te vetem transmetimi ne kohe te barabarta te dedikuara per komunikim per secilen pajisje.

6. Multipleksimi ne kohe

7. Transmetim Broadband
Sistemi Broadband per transferimin e te dhenave përdor sinjalin analog dhe një brez frekuencash.

8. Në transmetimet broadband, sinjali udhëton në një drejtim të vetëm.
Prandaj duhen dy rrugëkalime per te derguar e marre sinjale ne te njejten linje.
Mjeti i transmetimit duhet te ndahet ne dy kanale komunikimi.

9. Kjo arrihet duke perdorur dy konfigurime :
Broadband mid-split (ndaj në mes) bandwith-i ndahet në dy kanale, ku secili përdor një brez të ndryshëm frekuence. Një kanal dërgon sinjal, tjetri merr sinjal.
Broadband dual-cable (kabëll i dyfishtë) , ku në çdo pajisje lidhen dy kabllo. Njëri përdoret për të dërguar sinjal ndërsa tjetri për të marrë.

10. Sistemi Broadband mundeson qe nje mjet i vetem (percjelles) te mbaje disa kanale komunikimi njekohesisht , te cilat realizohen duke perdorur tekniken e multipleksimit ne frekuence .
Çdo sinjali i jepet nje brez i caktuar frekuencash nga gjeresia e pergjithshme e brezit te transmetimit te mjetit.
Brezi I frekuencave ndahet ndermjet sinjaleve te ndryshem per tu transmetuar ne te njejten linje.

11. Multipleksimi ne frekuence

12. Rritja e performancës së Bandwidth-it
Rritja e shpejtësisë se transmetimit të të dhënave është një prioritet , i cili arrihet duke maksimizuar përdorimin e kanalit të transmetimit.
Format e transmetimit të informacionit qe percaktojne drejtimin ne te cilin kalojne te dhenat neper nje mjet komunikimi jane:
simplex.
Halfduplex
full-duplex

13. Transmetimi Simplex
Forma bazë e transmetimit të informacionit quhet Simplex.
Informacioni dërgohet në një drejtim të vetëm nga dërguesi tek marrësi dhe perdor te gjithe gjeresine e brezit per komunikim.Shembull eshte radio, televizori.

14. Transmetimi halfduplex
Të dhënat dërgohen në të dy drejtimet, por jo ne te njejten kohë.
Me transmetimin half-duplex, ju mund të ndërfutni dallimin e gabimeve dhe të
kërkoni që të ridërgohet çdo e dhënë e transmetuar keq.

15. Shembuj të përdorimit të këtij transmetimi janë:
radiot me valë të shkurta
Udhëtimi në World Wide Web

16. Transmetimi full-duplex
Transmetimi full-duplex eshte mënyra më efektive e transmetimit të të dhënave , në të cilin të dhënat mund të dërgohen dhe merren në të njejtën kohë.
Shembuj:
Një kabëll lidhës që ju lejon juve të merrni jo vetëm kanale televizive, por edhe të suportojë lidhje telefonie e interneti.
Një telefon është një pajisje full-duplex sepse lejon të dy palët të flasin dhe dëgjojnë njëkohësisht.

18. Interferenca ne mjetet e komunikimit
Interferencat me te njohura jane :
Interferencat Electomagnetike
Crosstalk

19. Interferencat Electomagnetike
Interferenca Elektromagnetike paraqet problem kur kabllot jane instaluar prane pajisjeve elektrike .
Sinjali ne mjetin e trasmetimit mund te deformohet apo te korruptohet.
Ndikimi i ketij fenomeni do te varet nga mjeti I komunikimit te perdorur.

20. Rrjetet kabllore UTP (Unshielded Twisted Pair) jane te ndjeshme ndaj ketij ndikimi .
Fibrat optike, duke perdorur sinjalin e drites per komunikim, nuk ndikohet fare nga EMI.
Sistemet me fibra optike duhet te merren ne konsiderate ne instalimet ku duam te evitojme ne menyre te plote efektin EMI ne komunikim.

21. Crosstalk
Crosstalk eshte nje tip tjeter interference qe krijohet kur dy mjetet e komunikimit jane te instaluara prane njera tjetres.
Ne kete rast te dy sinjalet mund te korruptohen gjate ketij transmetimi.

23. UTP është shumë i prekshëm nga ky problem
UTP është shumë i prekshëm nga ky problem. Sa më shumë përdredhje për njësi të gjatësisë të ketë kablli aq më shumë do të kemi mbrojtje nga crosstalk-u.
Fibra optike do te ishte zgjedhja ideale per komunikim ne rast se duam te shmangim ne menyre te plote efektin e interferences se EMI dhe “crosstalk”.

24. Dobesimi fuqise se sinjalit
Sinjali duke udhëtuar përgjatë kabllit të rrjetit, humbet fuqitë e tij dhe parametrat fillestare të transmetimit dobesohen.
Ne komunikime per distanca te largeta dobesimi i sinjalit eshte me i pranishem.
Dobësimi sinjalit shkakton demtim te tij .

25. Dobesimi sinjalit

26. Dobesimi I sinjalit varet nga mjeti i transmetimit.
UTP-te kane dobesimin me te madh, krahasuar me kabllot koaksiale apo fibrat optike.
Sistemet baseband për të përforcuar sinjalet e dobësuar ndonjëherë përdorin përsëritesat .
Sistemet broadband përdorin amplifikatorët për të rigjeneruar sinjalet analoge në fortesinë e tyre origjinale.

27. Bandwidth
Bandwidth (Hz) do te kuptojme gjeresine e brezit te frekuencave apo numrin e kanaleve qe nje mjet komunikimi suporton per transmetim.

28. Bandwith ne rrjetet kompjuterike i referohet rendit te te dhenave dixhitale qe transmetohen ne njesine e kohes ( kapacitet kanali ose shpejtesi transmetimi) .
Kapaciteti i kanalit ( bps ) eshte proporcional me bandwidth-in e tij ne Hz.

29. Mjetet e komunikimit në rrjeta perdoren per transmetimin e sinjalit ndërmjet kompjuterave.

30. Gjate punes me rrjetat nje detyre e rendesishme e specialistit IT eshte te identifikoje karakteristikat e mjeteve te transmetimit.
Mjetet e transmetimit te perdorur ne rrjetet kabllore jane :
Kabllot
Konektoret

31. KABLLOT Ekziston një numër shumë i madh tipesh dhe
standartesh te kabllove, por grupet më të
përhapur janë kabllot :
Koaksial
I përdredhur (Twisted-Pair) :
STP
UTP
Fibra-optike

32. Kablli Koaksial dhe Kablli i përdredhur perdorin sinjalet elektrike si mjet te transmetimit te informacionit.
Fibrat optike perdorin pulset e drites si mjet te transmetimit te informacionit.

33. Per çdo tip kablli do te analizojme :
Ndërtimi
Përmbajtja
Perdorimi
Avantazhet
Dizavantazhet
Per te marre informacion me te plote mbi
standartet kabllore referohuni website-it

34. KABLLI KOAKSIAL Ndertimi Berthama percjellese
Mbeshtjellesi i berthames
Rrjeta mbrojtese metalike
Mbeshtjellesja e jashtme

36. Berthama
Berthama eshte nje material percjelles, i cili transmeton sinjalet elektrike qe bartin të dhënat.
Bërthama përcjellëse mund të jetë dy llojesh:
Kompakte
Me fije
Bërthama kompakte zakonisht është bakër.

37. Mbeshtjellesi Berthames
Mbështjellësi i berthamës është një shtresë dielektrike (materiali izolues), e cila ndan bërthamën nga rrjeta mbrojtese përcjellëse.

38. RRJETE MBROJTESE METALIKE
Rrjeta mbrojtese metalike vepron si tokëzim.
Ajo mbron sinjalet qe transmetohen duke
absorbuar zhurmat dhe crosstalk, në mënyrë që ato të mos ndërhyjnë në përcjellës dhe të
dëmtojnë të dhënat.
Zhurma quhen sinjalet e dëmshme elektronike.

39. Bërthama përcjellëse dhe rrjeta mbrojtëse duhet të mbahen gjithmonë të ndara nga njëra tjetra.
Nëse Bërthama përcjellëse dhe rrjeta mbrojtëse takohen do të kemi një lidhje të shkurtër .

40. Lidhja e shkurter
Një lidhje e shkurtër ndodh kur çdo dy percjellësa kontaktojnë më njëri tjetrin .
Në pajisjet me tension të ulet lidhja e shkurtër nuk është shumë dramatike, pasi zakonisht nuk vihet re. Ne kete rast zhurma do t'i bashkangjitet bërthamës përcjellëse.
Por në pajisje të tjera mund të kemi dëmtim të pajisjes dhe shkatërrim të informacionit.

41. Mbeshtjellesja e jashtme
Për të mbështjellë të gjithë kabllin përdoret një shtresë e jashtme jo përcjellëse, zakonisht prej gome.

42. Kabllot që përmbajnë një shtresë izoluese dhe një shtresë mbrojtëse njihen si kabllo me mbrojte të dyfishtë (dual shielded).
Kabllot që përmbajnë dy shtresa izoluese dhe dy shtresa mbrojtëse njihen si kabllo me mbrojte të gjere .

43. relativisht jo i shtrenjtë
Kablli koaksial është më rezistent ndaj interferencave dhe dobësimeve te sinjalit sesa kablli i rrjetit.
Kjo ben qe te perdoren për transmetimin e informacioneve ne distanca të mëdha dhe në mënyrë serioze me sa më pak teknikë të sofistikuar.
Kablli koaksial eshte :
relativisht jo i shtrenjtë
i lehtë (ne peshe )
fleksibël dhe i thjeshtë për t’u punuar me te

44. Tipet e kabllit Koaksial
Sipas Trashesise kemi dy tipe të kabllit koaksial:
Kabëll i hollë
Kabëll i trashë
Përzgjedhja juaj do të varet nga nevojat e veçanta që mund të ketë rrjeti juaj.

46. Kablli i hollë -Thinnet Cable
Kabllot e hollë hyjnë në familjen RG-58
Diametri …… 0.64 centimetra .
Distanca transmetimit ….. mbi 185 metra (përpara se sinjali të fillojë të dobësohet)
Rezistenca…….50 Ohm.
Bërthama qendrore është prej bakri kompakte
me fije
Eshtë mjaft fleksibël dhe i lehtë për të punuar.

47. Kablli i trashë -Thicknet
Diametri ….rreth 1.27 centimetra
Distanca transmetimit te sinjalit…. deri në 500 m
Sa më e trashë të jetë bërthama aq më larg mund të dërgohet sinjali.
Meqenese eshte i aftë të transportoje sinjal në distanca të largëta, ai përdoret ndonjëherë si një backbone që lidh disa rrjeta të vogla së bashku.

48. Kabëll i hollë apo i trashë?
Kablli i hollë është:
fleksibël
i lehtë për tu instaluar
relativisht jo i shtrenjtë
Kablli i trashë :
Ka vështirësi në instalim, pasi nuk përkulet lehtë
Kushton më shtrenjte
Mbart sinjalin në distanca më të largeta

49. Kategorite e kabllit koaksial ne varesi te Mbeshtjelles se Jashtme
Ne varesi te Mbeshtjelles se Jashtme kabllot koaksial ndahen ne dy kategori :
Polyvinyl chloride (PVC)
Plenum
Kategoria e kabllit që perdoret ne ndertesa varet nga vendi ku do të shtrihet kablli .

51. Kategoria Polyvinyl chloride (PVC)
Polyvinyl chloride (PVC) është një lloj plastike që përdoret për izolimin e kabllove koaksiale.
Kablli koaksial PVC është fleksibël dhe komod per tu perdorur në hapsirat e një zyre.
PVC kur digjet çliron shumë helme të gazta.

52. Kategoria Plenum
Kategoria Plenum përmban material special për izolim dhe për veshje të kabllit.
Këtu materialet janë rezistente ndaj zjarrit dhe prodhojnë një sasi shumë të vogël tymi nëse bie zjarr.
Plenum është një hapësirë e cekët mes tavanit të varur dhe dyshemesë së katit më sipër.

53. Përdorimi kabllit koaksial
Përdorim kabllin koaksial kur nevojitet një mjet
transmetimi që :
Transmeton zë, video dhe të dhëna.
Transmeton të dhëna për largësi të mëdha me kabllim sa më pak të shtrenjtë.
Ofron një teknologji me siguri të arsyeshme të dhënash.

54. Transmetues- Ethernet Transceiver
Një transceiver është një pajisje e përbërë nga një transmetues dhe një marrës , të cilet janë kombinuar dhe perdorin bashke nje strehim të vetem. 
Kjo njesi kryen te dyja funksionet :
Marrjen
Dhenien

56. Ai lidh një kabëll të hollë me një kabëll më të trashë koaksial.
Ky transmetues përmban një konektor , i cili mundëson lidhjen fizike me kabllin e trashe.
Konektori përshkon shtresën izoluese dhe kontakton direkt me berthamen përcjellëse.
Lidhja mes Transmetuesit dhe NIC (network interface card) behet me kabllin transmetues nga njësia AUI (attachment unit interface) në portën e kartës.

57. Konektoret
Termi konektor i referohet pajisjes qe realizon kontaktin fizik te mjetit te trasmetimit me pajisjet e rrjetit (komjuter apo pajisje te tjera).
Tipet e ndryshme te mjeteve te transmetimit kane konektoret e tyre standarte.
Me poshte do te trajtohen disa nga tipet me te perdorura te konektoreve .

58. Konektoret BNC
Kabllot koaksial te trashë dhe te hollë përdorin konektorin BNC për të lidhur kabllin me kompjuterat.

59. Konektor BNC lidhet ose ngjitet ne fund te kabllit.

61. Konektori BNC T bashkon kartën NIC me kabllin.

63. Konektori BNC barrel përdoret për të bashkuar dy gjatësi të kabllove të hollë për ta bërë një të gjatë.

64. Terminatori BNC mbyll çdo fund të kabllove bus për të përthithur zhurmat, me qellim qe sinjali të mos kthehet mbrapsht dhe të shkaktoje interferenca.

65. Kablli i rrjetit (Twisted-Pair)
Kablli i përdredhur (Twisted-Pair) njihet ndryshe edhe si kabell rrjeti.
Në formën e tij më të thjeshtë , konsiston në dy përcjellës të izoluar dhe të përdredhur me njëri tjetrin.

66. Zakonisht një numër përcjellësash të përdredhur grupohen së bashku dhe futen në një këllef për të formuar një kabëll.
Numri i dysheve që bashkohen varion.
Përdredhja anullon zhurmat elektrike qe krijohen nga kabllo të tjera që ndodhen afër apo nga burime të tjera si motorrët, reletë apo transformatorët.

67. Tipet e kabllit Twisted-pair
Ai paraqitet ne dy tipe:
Unshielded twisted-pair (UTP)
Shielded twisted-pair (STP)

68. Kablli i rrjetit i pambrojtur UTP (Unshielded Twisted-Pair)
Per UTP përdoret kodi 10BaseT .
Gjatësia maksimale e përdorimit të këtyre kabllove është 100 metra.
Kablli tradicional UTP konsiston në dy përcjellës bakri të izoluar dhe te perdredhur.

69. Kablli UTP tradicional

71. Specifikimet per UTP-në përcaktojnë numrin e përdredhje ve të lejuara te kabllit për foot. (1foot=30.5cm)
Numri i përdredhjeve të lejuara te kabllit perzgjidhet ne varesi te vendit ku do të përdoret kablli.

72. Standarti IEEE 568A specifikon llojin e kabllit UTP që duhet përdorur në :
ndërtesa të ndryshme
situata përcjellshmërie të ndryshme.

73. Këto standarte përfshijnë 5 tipe:
Kategoria 1 - kablli tradicional telefonik që transmeton zë por jo të dhëna.
Kategoria 2 - kabëll per transmetim të dhënash mbi 4(Mbps).
Përbëhet nga katër pale percjelles të përdredhur.

74. Kategoria 3 - kabëll për transmetim të dhënash mbi 16 Mbps.
Perbehet nga katër palë përcjellës me 3 përdredhje për foot.
Kategoria 4 - kabëll për transmetim të dhënash mbi 20 Mbps.
Perbehet nga katër palë përcjellës.
Kategoria 5 - kabëll për transmetim të dhënash mbi 100 Mbps.

75. Kategoria 5 dhe 5e – Kabell per transmetim te dhenash me një gjerësi brezi transmetimi deri në 100 MHz.
Kjo kategori po mbizotëron ne rrjetet që transmetojnë të dhëna dhe mbeshtet kategoritë e hershme të kabllove UTP.

76. Kodi me ngjyra i përdorur për të katër ciftet e përcjellsave janë:

79. Kategorite e kabllove UTP
Kategorite e kabllove UTP specifikohen nga (EIA/TIA)Electronics Industries Association / Telecommunications Industries Association.
Në tabelën e meposhtme jepen shpejtësitë e komunikimit kur përdoren në instalimet e rrjetave LAN.
Kategoritë e para janë përdorur për transmetime të bisedave.

81. STP (Shilded Twisted- Pair)
STP është një kabëll bakri me 4 çifte kabllore
STP eshte i rrethuar nga një mbulesë mbrojtëse shumë më efektive dhe me cilësi më të lartë se UTP.
STP përdor një mbulesë metalike rreth çdo çifti.

83. STP eshte e ndertuar me nje veshje mbrojtese shtese , e cila tokezohet me ane te konektoreve te vecante.
Per shkak te ndertimit te tij , kablli STP perdoret :
Ne ambientet ku prezenca e EMI eshte e larte
Per distanca komunikimi me te largeta se UTP

84. Komponentet e kabllit Twisted-Pair
Kablli i rrjetit Twisted Pair kërkon pjesë të tjera fizike për të plotësuar instalimin, si:
Konektorët
Raftet apo pikat shpërndarëse
Patch-panel
Wall plates

85. Konektoret
Kabllot Twisted-Pair përdor konektorët RJ-45 për tu lidhur me një kompjuter.
Konektoret RJ-45 megjithese janë të ngjashëm me konektorët e telefonave RJ-11 , ata kanë ndryshime thelbësore ndërmjet tyre.
Konektori RJ-45 është më i madh dhe nuk përshtatet me portën e RJ-11.
Konektori RJ-45 përmban 8 pozicione për lidhje (lidhin deri ne 8 percjellesa) ,ndërsa RJ-11 përmban vetëm 4.

87. Rack - Patch-panel - Wall plates
Raftet apo pikat shpërndarëse ndihmojnë në menaxhimin e kabllove Twisted-Pair, duke u bërë edhe pikë shperndarëse për PC-të.
Patch-nje panel i portave te rrjetit qe lidhin linjat hyrese dhe dalese te LAN. Ai ndan percjellesat e rrjetit nga pajisjet e rrjetit dhe ka deri në 96 porta dhe një shpejtësi transmetimi deri në 100 Mbps
Wall plates janë porta që instalohen në mur.

90. Përdorimet e Twisted-pair
Përdorni kabëll twisted-pair nëse:
LAN-i juaj është i ekspozuar ndaj viruseve
Nevojiten instalime të thjeshta
Mos përdorni kabell twisted-pair nëse:
LAN-i juaj kërkon një transmetim të sigurtë të
dhënash.
Dëshironi të transmetoni sasi të mëdha të dhënash në largësi të mëdha.

91. Kablli me Fiber-Optike
Ne fibrat optike informacioni transmetohet me ane te pulseve te drites dhe jo me sinjale elektrike.
Një sinjal elektrik për t'u transmetuar në fibër konvertohet në sinjal optik dhe anasjelltas.
Enkodimi i informacionit nga forma dixhitale ne pulse drite behet nga burimet emetuese te drites si dioda Laser apo LED.

92. Drita e bardhe eshte rrezatim elektromagnetik me nje gjatesi valore te dukshme per syrin e njeriut nga nanometer.
Ajo perbehet nga komponente me gjatesi vale te ndryshme.
Drita lazer eshte nje rrezatim elektromagnetik me gjatesi vale 780 nm-1mm.

93. F.O është një strukturë optike në të cilën realizohet përhapja e drejtuar e sinjalit të dritës, qe zakonisht eshte nje tufe drite Laser.
Shpejtesia e transmetimit do te varet nga :
aftesite komutuese e burimit te drites
karakteristikat e transmetimit te fibres optike.
Drita udheton neper fiber deri sa te arrije ne destinacion.

94. Menyra e perhapjes se drites ne fiber.

95. Ndertimi i Fibres Berthama xhami apo plastike shume e paster.
Manteli nje shtrese perseri xhami ose plastike qe rrethon Berthamen .
Shtresa mbrojtese qe siguron qëndrueshmeri mekanike te kabllit .
Bërthama dhe Manteli janë elemente optike .

96. Materiali
Materialet e përdorura në fabrikimin e fibrave me indeks te perthyerjes gradual janë vetëm materialet qelqore.
Fibrat plastike kanë gjetur përdorim vetëm në disa aplikime në distancë të shkurtër dhe brez të ngushtë.

97. Transmetimi i sinjalit optik kryhet vetëm në një drejtim .
Për të mundësuar kalimin e sinjalit në të dy drejtime standardet e fibrave optike kanë ndërtuar kabllo me minimumi dy fije (fibër), të
izoluara nga njëra tjetra:
Njëra shërben për të transmetuar
Tjetra shërben për të marrë.

98. Zhvillimi i telekomunikimeve optike i kohëve të fundit ka mundësuar transmetimin e një numri më të madh të sinjaleve nga një fije optike.
Ekzistojne mënyra të ndryshme për të realizuar një transmetim multipleks të sinjaleve nga një fije të vetme optike

99. Ndertimi me i zakonshem i nje fibre optike

100. Për të siguruar transmetimin e dritës duhet të kemi një ndryshim të indekseve të thyerjes midis berthames dhe mbështjelljes.
Bërthama ka indeks te thyerjes n1
Manteli ka indeks te thyerjes  n2
Duhet qe  n1   > n2

101. Indeksi i perthyerjes
Indeksi i perthyerjes vlereson shpejtesine e perhapjes se drites ne nje mjedis .
Indeksi i perthyerjes ne Vakum eshte 1.
Sa me i madh te jete indeksi i perthyerjes aq me ngadale udheton drita ne ate mjedis.

102. Këndi i renies se rrezes se drites matet ne lidhje me normalen ne kufirin thyes .
Kur drita kalon një kufi në mes të materialeve me lloje të ndryshme të indekseve te thyerjes, tufa e  dritës  do të jetë pjesërisht e perthyer  në sipërfaqen kufitare dhe pjesërisht e reflektuar. 
Këndi  kritik është këndi i renies  mbi të cilin ndodh reflektim i përgjithshëm i brendshëm.

103. Në qoftë se kënd i renies  është më i madh se kendi kritik , atëherë drita do të ndalojë krejtesisht kalimin e kufirit  dhe do  të reflektohet plotësisht perbrenda .
Kjo mund të ndodhë vetëm kur drita udheton nga nje mjedis   me një  indeksi me te larte n1 , në një mjedis me indeks me  të ulët thyes n2 . 

105. Jo të gjitha rrezet që hyjnë në fiber do të vazhdojnë të përhapen përgjatë gjatësisë së saj.
Rrezet që do të transmetohen sipas pasqyrimit të plotë të brendshëm brenda berthames së fibrës duhet të jenë rënëse në berthame brenda një koni pranimi.
Madhesia e konit te pranimit varet nga diferenca ndermjet indeksit te thyerjes te berthames me indeksin e thyerjes se mantelit.

107. Avantazhet e FO
Eshtë një mënyrë shumë e sigurtë transmetimi sepse ndërhyrja e jashtme për vjedhjen e të dhënave është shumë e vështirë.
Eliminon interferencat elektromganetike.
Fibra optike siguron një shpejtësi shumë të lartë transmetimi .
Fibra optike siguron një sasi shumë të madhe të dhënash në distanca të mëdha.

108. Klasifikimi Fibrave Optike
FO klasifikohen sipas karakteristikave te
meposhtme :
Mënyrave të transmetimit
Formës së indeksit të thyerjes

109. Klasifikimi sipas MËNYRAVE TË TRANSMETIMIT
Menyrat se si një Fibër optike mund të
trasmetoje një tufë drite Laser jane:
Single mode
Multi mode

110. Fibrat single mode
Rrjezja e vetme e dritës perhapet nëpër qendër të berthames ne një rruge  të vetme .
Fibrat single mode kane vetem nje kon pranimi te vogel.
FO single mode mundëson :
distanca të largëta transmetimi (1.050 m)
shpejtësi të larta komunikimi
minimizim te humbjeve

112. Fibrat multi-mode 
Fibrat multi- mode mbështesin shumë rreze drite qe percojne berthamen me shume rruge 
përhapje.
Rrezet e drites perhapen pergjate fibres ne rruge te ndryshme , per pasoje ato e pershkojne fibren ne kohe te ndryshme.

113. Fibrat Multi-mode  në përgjithësi kanë një diametër më të madh bazë.
Përdoren për  komunikime  në:
distancë të shkurtër  
 fuqi të lartë.

114. Klasifikimi sipas FORMËS SË INDEKSIT TË THYERJES
Tipet kryesore te FO sipas formës së indeksit të thyerjes jane :
step index (indeks me ndryshim shkallë)
graded index (indeks me ndryshim gradual )

115. Indeksi I perthyerjes zgjidhet per te minimizuar diferencat e shpejtesise se perhapjes se rrezeve te ndryshme ne fiber.
Fibrat me indeks gradual,ku ndryshimi duhet të jetë i vazhdueshëm dhe jo me shkallë prodhohen vetëm me qelq.

116. Dispersioni
Dispersioni (zberthimi) eshte nje fenomen qe ndodh per cdo lloj vale qe pershkon nje mjedis , por zakonisht ne flasim per valet e drites .
Drita zberthehet ne komponente me gjatesi vale te ndryshme .
Valet me gjatesi te ndryshme perhapen me shpejtesia e cila varet nga frekuenca dhe gjatesia e vales se tij.
V = λ T

117. Te gjitha format e dispersionit degradojne sinjalin e vales se drites , permes zgjerimit te sinjalit te hyrjes.

118. DISPERSIONI MODAL
Drita zberthehet ne rreze, te cilat hyjne ne fiber me kënde të ndryshme me aksin e fibres deri ne kendin e pranimit.
Duke pasur kende te ndryshme me aksin e fibres, keto rreze pershkojne fibren me rrugeve te ndryshme .

119. Rrezet që hyjnë me një  kënd me te ceket , udhëtojne ne një rrugë më të drejtpërdrejtë dhe arrijnë më shpejt se rrezet që hyjnë me një kënd me te pjerret . 
Mberritja e komponeneteve  të ndryshëm të sinjalit (drites) në kohë të ndryshme shtremberon formen e sinjalit.
Dispersioni Modal kufizon bandwidth e fibrave multimode.

120. Dispersioni Chromatic
Dispersioni Kromatik eshte nje zgjerim i sinjalit te hyrjes, ndersa udheton ne gjatesine e fibres.
Gjatesi valore te ndryshme te drites perhapen me shpejtesi te ndryshme pergjate fibres.
Dispersioni kromatik eshte një shtrembërim që ndodh  për shkak të diferencave në  shpejtësine e përhapjes se gjatësive valore të ndryshme  të dritës. 

121. Multi Mode Step Index

122. Fibra Graded-index
Duke perdorur nje berthame me nje Graded-index (index perthyerje te pershkallezuar), Dispersioni Modal mund te konsiderohet i reduktuar, por jo i eleminuar.

123. Ne fibrat graded-index indeksi i perthyerjes zvoglohet ne menyre ta vazhduesheme ndermjet akseve dhe veshjes .
Vala e drites ne qender udheton me ngadale sepse indeksi i perthyerjes eshte me i larte , duke kompesuar diferencen ne kohe te krijuar nga Modal Dispersioni.
Kjo ben qe rrezet e drites te perkulen embelsisht kur i afrohen Mantelit, ne vend qe te reflektohen menjehere nga kufiri berthame – mantel.