1. Clefyd y Llengfilwyr Introduction
Usually have corporate induction every month – but have been revamping it and have reduced it to being half a day

2. Beth yw Clefyd y Llengfilwyr?
Mae Legionellosis yn derm cyfunol ar gyfer clefydau a achosir gan y bacteria legionella gan gynnwys y mwyaf difrifol sef Clefyd y Llengfilwyr, ynghyd â’r cyflyrau llai difrifol fel clefyd Pontiac a chlefyd Lochgoilhead. Gall Clefyd y Llengfilwyr fod yn fath angheuol o niwmonia ac mae pawb yn agored i’r haint.

3. RISG
Mae’r risg yn cynyddu gydag oedran ond mae risg uwch i rai pobl, gan gynnwys:
pobl dros 45 oed
Ysmygwyr a phobl sy’n yfed yn drwm
Pobl sy’n dioddef anhwylder resbiradol cronig neu glefyd yr arennau
Clefyd siwgr, clefyd yr ysgyfaint a chlefyd y galon
Unrhyw un sydd â system imiwnedd diffygiol
Mae’r bacteriwm Legionella pneumophila a bacteria cysylltiedig yn gyffredin mewn ffynonellau dŵr naturiol megis afonydd, llynnoedd a chronfeydd dŵr ond mae’r lefelau’n isel fel arfer. Gellir hefyd dod o hyd iddynt mewn systemau dŵr sydd wedi’u hadeiladu’n bwrpasol megis tyrau oeri cyddwysyddion anweddu, systemau dŵr poeth ac oer a phyllau spa.

4. Oes yna risgiau Legionella yn fy ngweithle?
Gall unrhyw system ddŵr, gyda’r amodau amgylcheddol cywir, fod yn ffynhonnell ar gyfer twf bacteria legionella. Mae yna risg resymol o legionella os yw eich system ddŵr:
yn un sydd â tymheredd dŵr o rhwng 20 a 45°C
yn creu a/neu’n teaenu defnynnau y mae modd i aer fynd drwyddynt e.e. erosol sy’n cael ei greu gan dŵr oeri neu ffynonellau dŵr
unrhyw beth sy’n storio neu’n ail gylchredeg dŵr
tebygol o gynnwys ffynhonnell o faetholion er mwyn i’r organeb allu tyfu e.e. rhwd, llaid, defnydd organig a bioffilmiau
Mae’r mathau mwyaf cyffredin o legionella yn bodoli mewn systemau dŵr sydd wedi eu gwneud gan ddyn, gan gynnwys:
Tyrau oeri a chyddwysyddion anweddu
Systemau dŵr poeth ac oer
Pyllau spa

5. Symptomau
Mae symptomau Clefyd y Llengfilwyr yn debyg iawn i rai ffliw:
tymheredd uchel, gwres a theimlo’n oer;
tagu;
poen yn y cyhyrau;
cur pen; sy’n arwain at
niwmonia, ac ar adegau prin
dolur rhydd ac arwyddion o ddryswch meddyliol
Nid yw Clefyd y Llengfilwyr yn trosglwyddo o berson i berson.
Beth i’w wneud
Os ydych yn amau bod eich salwch wedi ei achosi gan eich gwaith, dylech hysbysu eich rheolwr am hyn, yn ogystal â’ch cynrychiolydd iechyd a diogelwch. Mae gofyniad cyfreithiol ar weithwyr i riportio achosion o Glefyd y Llengfilwyr a allai fod wedi eu caffael ar eu heiddo i’r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch.  

6. Rheoli legionella mewn systemau dŵr poeth ac oer
Defnyddio rheoliadau tymheredd
Y prif ddull a ddefnyddir i reoli’r risg gan Legionella yw rheoli tymheredd y dŵr. Fe ddylai gwasanaethau dŵr gael eu gweithredu ar dymereddau sy’n atal datblygiad Legionella:
Fe ddylai silindrau storio dŵr poeth (caloriffyddion) storio dŵr ar dymheredd o 60°C neu uwch
Dylid dosbarthu dŵr poeth ar 50°C neu uwch (mae angen i falfiau cymysg thermostatig gael eu gosod mor agos â phosibl i allfeydd, lle gall fod mae risg o sgaldio).
Dylid storio a dosbarthu dŵr oer ar dymheredd is na 20°C.
Fe ddylai unigolyn cymwys wirio, archwilio a glanhau’r system

7. Mae copi llawn o Bolisi Rheoli Legionella y Cyngor ar gael ar MonITor.
Mae mwy o wybodaeth ar Legionella ac amrywiaeth i faterion iechyd a diogelwch eraill i’w gweld ar wefan Yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch ac ar dudalennau MonITor y Cyngor. .