1. Key Check 1: Naggamit ug kalidad nga binhi sa rekomendadong barayti
Pagpili sa binhi ug matang sa binhi
Key Check 1: Naggamit ug kalidad nga binhi sa rekomendadong barayti
Unang Bahin: Pagsabot sa sistema sa PalayCheck

2. Ang binhi ang katukuran sa pag-uma.
Imong anihon kung unsa imo gipugas!
Kung ano’ng itinanim yun ang aanihin. Kung ano ang puno yun ang bunga!
PAGPUGAS ug taas nga kalidad sa binhi (+ maayong
gimbuhaton sa pagpananum)
= MAG-ANI ug taas nga kalidad nga produkto 2

3. Ngano maggamit man ug taas nga kalidad nga binhi?
Unsa man ang taas nga kalidad nga binhi?
Ngano maggamit man ug taas nga kalidad nga binhi?
Level with participants. Discuss questions 3

4. Taas nga kalidad nga binhi
barot
Kalidad
Lunsay
M abuhi
Menus ang binhi sa sagbot
Bus-ok ug parehos ang kadak-on
Level with participants: how they understand these features of a high quality seeds?
Walay peste/sakit nga dala sa binhi 4

5. Asa nga basakan ang naggamit ug taas nga kalidad sa binhi?
Level with participants. Discuss question; make observations 5

6. Klase sa taas nga kalidad nga binhi
BREEDER – tigpaliwat nga binhi nga gipabunga sa PhilRice gikan sa usa/parehos nga uhay (kinauyokan nga binhi).
Klase sa taas nga kalidad nga binhi
FOUNDATION – tukuranan nga binhi nga gipabunga sa PhilRice ug SeedNet gikan sa tigpaliwat nga binhi.
REGISTERED – rehistradong binhi nga gipabunga sa SeedNet ug pinili nga tigpatubo ug binhi gikan sa foundation nga binhi.
CERTIFIED – gipanghimatud-an nga binhi nga gipabunga sa mga tigpatubo ug binhi gikan sa rehistradong binhi. Kini gibaligya ngadto sa mga mag-uuma.
Colors represent color of tags 6

7. Mga Sukaranan sa Laboratoryo sa Pagpamatuod sa Binhi sa Pilipinas
Factor BS FS RS CS
Pagkalunsay sa binhi (%) 99 98
Ubang matang sa binhi (lugas matag 500g) 2 5 20
Sagbot/binhi sa ubang tanum (%)
0.05
0.1
Dili makuha nga materyal (%) 1
Pula nga humay (lugas matag 500g)
Pagpanurok (% - kinaubsan) 85
Kaumogon (%) 14
Dili 100% nga lunsay!
Emphasize that it’s not 100% pure! 7

8. Ang mag-uuma puwede usab nga magpabunga sa iyang kaugalingon sa taas nga kalidad sa binhi!8

9. Kamahinungdanon sa Key Check 1
Kung taas nga kalidad sa binhi ang gamiton:
Mas maayong pagkatrabaho ang mga buluhaton sa pagpa-ani
Menus ang problema sa peste
Mas maayong pagkatrabaho ang mga gimbuhaton sa pagpananum
Gamay ang gidaghanon sa binhi pero mas baskog ug mas pantay ang pagturok niini
(discuss extensively; encourage participation of those with experience in farming; ask WHY for each info in the box, for example, why would the use of high quality seeds result in less pest problem)
10-15% nga dugang sa abot 9

10. Ang rekomendadong binhi moangay sa kahimtang sa lugar:
Ngano mogamit man sa rekomendado nga matang sa binhi?
Ang rekomendadong binhi moangay sa kahimtang sa lugar:
Angay sa palibot
Makasukol sa peste ug uban pang pagpalapoy sa walay kinabuhi (e.g. hulaw, baha) diha sa lugar
Nakabunga na sa makanunayon ug taas ang ani sa gihimo nga pagsulay sa pag-angay
Madawat sa mag-uuma ug gikinahanglan sa lokal nga merkado 10

11. MGA GINAGMAY sa matang sa binhi
PSB Rc nagkahulugan nga Philippine Seed Board Rice samtang ang NSIC nagkahulugan nga National Seed Industry Council. Ang NSIC, nga kaniadto PSB, maoy nagatugot sa paggula ug bag-o nga matang sa binhi.
2. Ang dili pares nga numero sa matang sa binhi
(PSB Rc1) mao ang para sa bukid nga kahimtang
samtang ang pares nga numero (NSIC Rc216)
mao ang para sa dunay patubig.
3. Ang pilit usab nga matang sa binhi dili
usab pares ang numero. 11

12. MGA GINAGMAY sa matang sa binhi
4. Kutub 2001, ang para sa patag nga matang sa binhi gipangalan na sa suba (Pagsanjan, PSB Rc10) samtang ang alang sa bukid nga matang sa binhi gipangalan sa kabukiran (Apo, NSIC Rc9). Karon, ang paghingalan mao na amg mosunod:
Inbred – Tubigan
Hybrid – Mestiso
Alang sa bukid – Katihan
Nagsalig sa ulan - Sahod-ulan
Mabugnaw - Cordillera
Tubig dagat - Salinas
Pilit - Malagkit
Humot - Mabango
Mabahaan – Submarino
Makasukol saTungro - Matatag 12

13. Pagsuta sa Key Check 1
Ang binhi gipamatud-an sa National Seed Quality Control Services (i.e. kung certified ang binhi, asul nga tag ang gihikot) o gikan
sa kasaligan nga kakuhaan
(i.e. PhilRice, gipamatud-an
nga nagapatubo ug binhi)
Kung ang binhi daan na;
nga gikan pa sa miagi
nga tingtanum; o gipatubo
sa mag-uuma, gikinahanglan
nga makapasa kini sa pagsulay
sa pagturok sa binhi. 13

14. Paghatag bili sa Key Check 1
Ang matang sa binhi nahaum sa kahimtang (e.g. dunay patubig, sawud uwan, tubig dagat, etc); nagtumong sa kasagaran nga suliran sa lugar (e.g. makasukol sa tungro); o nakapasundayag ug maayo sa dili momenus 2 ka tingtanum sa pagsulay sa pag-angay (mangutana sa PhilRice, DA nga opisina sa inyong lugar).
Mestiso 20 (NSIC Rc 204H)
Rekomendado para sa panuig ug pangulilang sa Nueva Ecija, Isabela, Cagayan, Davao del Sur & del Norte, General Santos, Bukidnon, ug uban pang puparehas ug lugar 14

15. Rekomendasyon aron makab-ot ang Key Check 1
Ang mag-uuma mas ganahan sa bag-ong matang sa binhi, nagatuo nga mohatag kini ug taas nga abot. Bisan pa, ang matang sa binhi nga gipagula nagabase sa mga hinungdan gawas sa abot (e.g. maayo ang kalidad sa binhi ug makasukol sa sakit).
PSB Rc56 adunay 106 ka sako matag ektarya nga kasagarang ani samtang ang PSB Rc58, 98 ka sako matag ektarya. Bisan pa ang PSB Rc58 makasukol sa sakit nga malaya ang dahon (bacterial leaf blight).
Mao nga magpili ug matang sa binhi nga kalagmitan taas ang ani, gikinahanglan sa merkado, ug nasulayan na sa pasundayag. Ilha ang kinaiya sa matang sa binhi! 15

16. Rekomendasyon aron makab-ot ang Key Check 1
Kung dunay NSQCS nga tag,
tan-awa kung kini tinuod. Ang gikuhaan sa binhi gikinahanglan nga anaa sa talaan sa miyembro
sa SeedNet.
Kung walay napamatud-an nga tigpatubo ug binhi sa lugar, magkuha sa binhi sa masaligan nga mag-uuma sa lugar (i.e. kadto dunay basakan nga parehos ang tubo sa tanum) o nagpabunga ug kinaugalingon nga taas nga klase sa binhi nga nagatuman sa insaktong pamaagi, ilabina ang pagkuha sa mga sagol. Sa adunay bayad, mohangyo sa NSQCS nga magpasiugda alang sa pagsulay sa binhi o magkinaugalingon sa pagsulay sa turok aron maseguro ang kalidad. 16

17. Rekomendasyon aron makab-ot ang Key Check 1
10 ka lakang aron maka ani sa taas nga kalidad sa binhi
Magpili ug himsog nga bahin sa basakan ug walay sagbot.
Maggamit sa hinlo, maayo nga kalidad nga binhi.
Darohon, yanangon, ug sapilon pag-ayo ang basakan. 17

18. 6. Ampingan nga ang tanum walay sagbot, dangan, ug mga sakit.
10 ka lakang aron maka ani sa taas nga kalidad sa binhi
4. Kung magpatanum, itanum ang linghod (21-25 ka adlaw) nga tagud gikan sa himsog, walay sagbot nga semilyahan sa 1-3 matag punoan sa 20 sentimetro(sm) x 20 sm nga kalagyuon kung pangulilang (WS) ug 20 sm x 15 sm kung panuig (DS). Magpuna sulod sa 7 ka adlaw human tanum.
5. Mag-abono ug balanse nga sustansiya (N, P, K, S, Zn) depende sa gikinahanglan sa tanum.
6. Ampingan nga ang tanum walay sagbot, dangan, ug mga sakit.
7. Sa pagpanipak ug pagbulak, kuhaon ang mga sagol (base sa katas-on sa tanum, hitsura, takna sa pagpamulak, etc.) ug dili maayo, masakiton ug nadaot sa dangan nga tanum o tanum nga lubad ang uhay.
We have a techno bulletin on this..pls check if consistent. This is from IRRI RKB. 18

19. Pagkuha (ibot/ibalibag) sa mga sagol
Katas-on sa tanum: Ibton ang tanum nga talagsaon ang taas o mubo kaysa kadaghanan nga tanum.
Uhay: Ibton ang tanum nga wala ang makagawas ang tibuok uhay tungod kay panahon sa pagpamuswak, kani nga mga sagol adunay mahauna o maulahi sa paggawas.
Binhi o lugas: Kung ang tanum dunay
tapangko (awn) ang lugas , ibton ang
walay tapangko (ug vice versa). 19

20. Pagkuha sa sagol
KATAPUSANG DAHON
Anggulo sa katapusang dahon: Ibton ang tanum nga dunay barog nga katapusang dahon (A) o balog (B) nga dili parehas sa ubang tanum. A A B
Kolor sa dahon, pal-ak ug lindog: Kuhon ang tanum nga dunay lubad nga kolor o lahi ng kolor sa dahon, pal-ak, lindog. 20

21. 10 ka lakang aron makaani sa taas nga kalidad sa binhi
Mag-ani sa hingpit nga pagkagulang
(80-85% sa lugas kolor uhot na ).
9. Giokon, hinlo-an, ug ugahon (12-14% ang kabasa-on), klasehon ug markahan ang na ani nga binhi.
10. Tago-an ang gimarkahan nga binhi sa selyadong sudlanan diha sa mabugnaw, uga ug hinlo nga lugar.
How to grade? l 21

22. Rekomendasyon aron makab-ot ang Key Check 1
Kung ang matang sa binhi wala pa nasulayan sa lugar, gikinahanglan nga magpasiugda ug pagsulay sa pag-angay sa dili momenus 2 ka tanuman.
Kapasikaran nga tagdon sa pagpili ug matang sa binhi nga sulayan:
Tingtanum – wet (pangulilang) o dry (panuig)
Kagikan sa basakan – sakit ug problema sa yuta
Kagulangon - dalian, tamatama, o laayan
Klase - sagad nga inbred, hybrid, special nga humay
Malagmit nga anihon - kinagamyan/kinadaghanan
Makasukol sa kinadaghanan nga sakit sa lugar
Kalidad sa binhi – ganahan sa merkado/ manggalingay 22

23. Rekomendasyon aron makab-ot ang Key Check 1
Sa pangulilang (WS), tagaan ug pagtagad ang kasagarang dangan sa lugar ug tagdon usab ang pagkalaglag ug pagpanghapa nga maoy kinaiya sa binhi. Sa panuig (DS), kasagaran hybrid nga matang sa binhi mas maayo mopasundayag. Sa salud- ulan nga basakan, ginarekomenda nga unahon pagpili ang matang sa binhi
nga para gayud sa salud-ulan.
Tagdon usab ang nabatasan na o
ginagamit sa maong lugar nga
matang sa binhi para sa salud-ulan
tungod kay kini malagmit nga niangay
na sa lugar. 23

24. Gibuhat – Nakab-ot - Sangputanan
Nagpalit ug certified nga binhi gikan sa kasaligan nga kakuhaan o gipabunga sa kinaugalingon nga taas nga kalidad sa binhi ; nga nagsubay sa resultado sa pagsulay sa pag-angay
Paggamit ug certified nga binhi nga ginarekomenda nga matang sa binhi
Taas nga abot
maayo nga kalidad sa lugas
taas ug ginansiya
menus ang kadaot sa palibot
Ask participants how the outcomes are achieved by using certified seeds 24

25. Ang binhi ang katukuran sa pag-uma.
Imong anihon kung unsa imo gipugas!
Kung ano’ng itinanim yun ang aanihin. Kung ano ang puno yun ang bunga!
PAGPUGAS ug taas nga kalidad sa binhi (+ maayong
gimbuhaton sa pagpananum)
= MAG-ANI ug taas nga kalidad nga produkto 25

26. Hinumdumi ang KEY CHECK 1!
Naggamit ug kalidad nga binhi sa rekomendadong barayti 26

27. Mga kahimtang sa humayan
Source: IRRI
Ang 4 ka kinadak-an nga kahimtang sa humayan mao ang dunay patubig; ang salud-ulan nga kahimtang; ang daling malunopan nga kahimtang; ug ang bukid nga kahimtang. 27

28. Mga kahimtang sa humayan
Pananglitan sa matang sa binhi sa matag kahimtang:
Bukid: PSB Rc7, NSIC Rc9
Dunay patubig: NSIC Rc160, Rc210H
medlibrary.org
Salud-ulan:
PSB Rc12, Rc14
Daling malunupan:
NSIC Rc194 28

29. Unsaon pagbuhat ang pagsulay sa pagpaturok sa binhi
Ikatag ang 100 ka binhi sa toalya nga papel (o daan nga puti nga sinina, gitunga) nga gihumol sa tubig.
Tabunan ang binhi ug lain nga papel nga toalya (o ang lain nga katunga sa sinina).
Ilukot ang papel nga dunay binhi sa sulod ug tagoi kini sa landong sulod sa 7-10 ka adlaw. Bantayan nga ang gilukot nga papel kanunay basa sa tibuok panahon. Ayaw pasagdi nga kini mauga. (Sinina: ilukot kini sa tukog.)
Unsaon pagbuhat ang pagsulay sa pagpaturok sa binhi
Ikatag ang 100 ka binhi nga hapsay
Tabunan ang binhi
Taguan ang gilukot nga binhi sa landong sulod sa 1 ka semana
Source: IRRI (some modifications made) 29

30. Unsaon pagbuhat ang pagsulay sa pagpaturok sa binhi
Tanang 4 ka han-ay sa mitubo nga binhi dunay gidaghanon sa mitubo nga dili
momenus 85% o 85 ka tagud matag han-ay
4. Magbuhat ug 4 ka han-ay sa tag 100 ka binhi.
5. Pagkatapos sa 7-10 ka adlaw, ihapon ang kasagaran nga mitubo nga binhi (i.e. maayong pagkatubo sa gamot ug udlot). 30

31. Unsaon pagbuhat ang pagsulay sa pagpaturok sa binhi
Ang gidaghanon sa miturok kinahanglan nga labing menus 85%.
Pagbanabana sa gidaghanon sa miturok
Niturok (%) = numero sa binhi nga miturok x numero sa binhi nga gisulayan
Pananglitan: kung 85 ka binhi ang miturok sa gisulayan nga 100 ka binhi human sa 10 ka adlaw, unya
10-adlaw nga miturok (%) = x = 85% 31
For more information contact Agricultural Engineering Unit IRRI, DAPO Box 7777, Metro Manila, Philippines Tel.: (63-2) , Fax.: (63-2)
IRRI International Rice Research Institute