1. Sylvía Oddný Einarsdóttir 07.09.07
Brisáverkar
Sylvía Oddný Einarsdóttir

2. Brisáverkar
Briskirtillinn er staðsettur fyrir aftan maga og höfuð hans liggur í C-lykkju myndaðri af duodenum og fyrir framan 2 lendarhryggjarl. Hann skiptist í head, neck og tail hluta og er retroperitoneal líffæri. Það þarf oftast mikinn áverka til að skaða brisið og fylgja þá oft áverkar á önnur líffæri með. Retroperitoneal staða briskirtils veldur því að einkenni um áverka eru oft óljós.
Blóðflæði frá celiac og superior mesenteric æð.

3. Brisáverkar Far eftir sætisbelti Bílslys, handfang á hjóli, barsmíðar
Penetrating sár
Ecchymosur á flanka
Einkenni geta verið mjög óljós,epigastric verkur,dreifður kviðverkur getur verið leiðni aftur í bak
Ógleði og uppköst
Peritonitis
Gruna á brisáverka, þegar barn er með far eftir sætisbelti, hefur lent í bílslysi, datt á handfang hjóls eða hefur orðið fyrir ofbeldi eða við stungu eða byssusár. Einkenni geta verið mjög óljós vegna retroperitoneal stöðu bris en jákvæð áverkasaga og ecchymosur á flanka, epigastric verkur, dreifður kviðverkur eða bakverkur, ógleði og uppköst eiga að vekja grunsemdir um brisáverka.
Peritonitis getur komið fram vegna leka á brisensímum við mjög mikinn áverka

4. Brisáverkar Blóðrannsóknir: mæla amylasa,lípasa Myndgreining:
Röntgen hægt að sjá aðskotahluti
CT mælt með hjá haemodynamískt stöðugum sjúklingum, 40-80% næmi, einnig notuð sem framhaldsrannsókn
MRCP er að aukast notkun við að meta áverka á gangahluta briskirtils.
Cholangigrams, ductograms
Amylasi og lipasi geta verið innan viðmiðunarmarka.Yfirleitt kemur þó hækkun á amylasa fram og er mælt með endurteknum mælingum. Amylasi er ekki sértæk eða næm mæling í bris áverka. Amylasi getur hækkað við áverka á önnur líffæri.
Myndgreiningarrannsóknir: Það er hægt er að greina aðskotahluti með venjulegri röntgenmyndatöku sem á þá við stungu og byssusár.
CT er kjörrannsókn til að greina áverka hjá haemodínamískt stöðugum sjúklingum. Rannsóknin er með 40-80% næmi og er kjörin framhaldsrannsókn til að greina eftirköst áverka.Notkun á MRCP er að aukast og er notað til að meta áverka á gangahluta briskirtils.
Cholangiograms, ductograms notuð þegar

5. Brisáverkar Greiningar aðgerðir:
Skurðaðgerð hjá óstöðugum sjúklingum er fullkomnasta aðferðinn til að greina brisáverka
ERCP möguleiki þar sem sérfræðiþekking er til staðar
Skurðaðgerð til greiningar er framkvæmd hjá óstöðugum sjúklingum. ERCP er möguleiki til að greina ductal áverka og ísetningu á stenti þar sem nægileg sérfræðiþekking er til staðar en er oft ekki framkvæmd vegna áhættu við rannsókn og ekki nægilegri þjálfun í framkvæmd á börnum.

6. Brisáverki
Meðferð:
Sjúklingar með blunt áverka sem eru stöðugir og ekkert athugavert á CT er hægt að obsivera. Ekki taldir úr hættu fyrr en eftir 72 klst.
Skurðaðgerð
Meðferð:
Sjúklingar með blunt áverka sem eru stöðugir og ekkert athugavert á CT er hægt að obsivera. Þeir eru ekki taldir úr hættu fyrr en eftir 72 klst.

7. Brisáverkar Gráðun samkvæmt AAST Grade a Injury description b
I Haematoma Minor contusion without ductal injury
Laceration Superficial laceration without ductal injury
II Haematoma Major contusion without duct injury or tissue loss
Laceration Major laceration without duct injury or tissue loss
III Laceration Distal transection or parenchymal injury with duct injury
IV Laceration Proximal (to right of superior mesenteric vein) transection or parenchymal injury, not involving ampulla
V Laceration Massive disruption of pancreatic head
a Advance one grade for multiple injuries to the same organ.
b Based on most accurate assessment at autopsy, laparotomy or radiological study.iolog
Gráðun samkvæmt american association for the surgery and trauma

8. Brisáverkar Management options skv.AAST
Meðferðarmöguleikar samkvæmt american association for the surgery and trauma
Oft þarf bara lokað sog dren þegar um minniháttar áverka er um að ræða, en þverskurður á brisi við hryggjarliði þá þarf aðgerð þar sem distal gang er lokað og drenerað.

9. Brisáverkar
Fylgikvillar: Pseudocyst myndun, fistill, brisbólga, abscess myndun og splenic artery aneurysm.
Exocrín og endocrine vanstarfsemi er sjaldgæf
Fylgikvillar: Pseudocyst myndun, fistill, brisbólga, abscess myndum og splenic artery aneurysm.
Exocrín og endocrine vanstarfsemi er sjaldgæf, eingöngu þegar mikið tap er af kirtli ( 80%og meira)
Pseudocyst myndun í börnum er í 60% tilfella vegna blunt abdominal áverka og venjulega vegna áverka á gangakerfi. Hol sem myndast lined með fibroblastiskri og bólgureaction en er ekki með flöguþekju.
Abscess getur myndast þegar necrosa verður og sýking
Splenic artery aneurysm vegna skaða á tail hluta verður stundum að fjarlægja milta

10. Brisáverkar 3-12% af kviðáverkum hjá börnum eru blunt brisáverki
Horfur góðar í vægum áverkum, dauðsföll tíðari ef fleiri áverkar
Grein í journal of pediatric surgery þar sem kynnt var rannsókn þar sem 65 börn hlutu brisáverka, 22 létust þar af 3 sem bein afleiðing af pancreaticoduodenal áverka
Grein í European journal of trauma þar sem 26 börn með blunt brisáverka, þar af voru 19 með minniháttar áverka og sjö með meiriháttar með transection á main pancreatic duct. Öll börnin með væga áverka þar á meðal 3 með pseudocyst vegnaði vel án skurðaðgerðar.
3-12% af kviðáverkum hjá börnum eru blunt brisáverki
Horfur góðar í vægum áverkum, dauðsföll tíðari ef fleiri áverkar
Grein í journal of pediatric surgery þar sem kynnt var rannsókn þar sem 65 börn hlutu brisáverka, 22 létust þar af 3 sem bein afleiðing af pancreaticoduodenal áverka
Grein í European journal of trauma þar sem 26 börn með blunt brisáverka, þar af voru 19 með minniháttar áverka og sjö með meiriháttar með transection á main pancreatic duct. Öll börnin með væga áverka þar á meðal 3 með pseudocyst vegnaði vel án skurðaðgerðar.

12. Heimildaskrá
Eur. J Trauma 2003:29:151-5.Management of blunt pancreatic injuries in children
Up to date. Overview of blunt abdominal trauma in children
eMedicine. Pancreatic trauma. Article by H Scott Bjerke,MD,FACS
eMedicine - considerations in pediatric trauma. Article by Daniel Mark Alterman, MD
Journal of Pediatric Surgery. Volume 39, Issue 1, January 2004, bls 96-99
J.Gastrointest surg. 2002, 6: