1. Er teymiskennsla árangursrík leið í skóla án aðgreiningar?
Myndin er fengin úr námskeiðsgögnum Andreu Honigsfeld (sjá
Er teymiskennsla árangursrík leið í skóla án aðgreiningar?
Ingvar Sigurgeirsson
Erindi á fræðsludegi Félags sérkennara – 23. nóvember 2018

2. Efnið
Í erindinu verður fjallað um teymiskennslu, hugsanlegan ávinning og hindranir, með hliðsjón af markmiðum um menntun fyrir alla. Fyrirlesarinn hefur rannsakað teymiskennslu og hefur verið ráðgefandi um innleiðingu hennar í nokkrum skólum hér á landi.

3. Hvers vegna er þetta efni á dagskrá?
Rannsóknin Starfshættir í grunnskólum (2009‒2013) náði til 20 skóla
Níu skólanna reyndust byggja verulega eða að hluta til á teymiskennslu – sex voru einyrkjaskólar og fimm voru hvort tveggja
Teymiskennsluskólarnir reyndust standa framar í mörgum atriðum
Fjölbreyttari kennsluhættir og námsmat
Jákvæðari viðhorf um marga mikilvæga þætti

4. Hvað er teymiskennsla?
Tveir eða fleiri kennarar eru samábyrgir fyrir einum árgangi, aldursblönduðum hópi, námsgrein eða námsgreinum. Kennarar undirbúa sig saman og kenna einnig að einhverju marki saman.
Tveir eða fleiri kennarar leggja saman krafta sína, hæfileika, áhuga og bjargir og bera sameiginlega ábyrgð á kennslu í tilteknum nemendahópi (Main og Bryer, 2005).

5. Co-teaching (skilgreining)
Tveir eða fleiri kennarar kenna blönduðum eða fjölbreyttum nemendahópi að miklu leyti saman í sama rými.
Cook and Friend (1995) shortened the term cooperative teaching to co-teaching and further clarified the characteristics inherent in a true co- teaching relationship. They defined co-teaching as as; two or more professionals delivering substantive instruction to a diverse or blended group of students in a single physical space (p. 2).
Cook,L. og Friend, M. (1991). Principles for the practice of collaboration in schools. Preventing School Failure, 35(4), 6-9.

6. Önnur skilgreining (co-teaching)
Það er sameiginlegt mörgum skilgreiningum á teymiskennslu (e. co-teaching) að þess er vænst að almennir kennarar og sérkennarar vinni saman að kennslu fatlaðra nemenda eða nemenda með námserfiðleika innan almenna skólakerfisins.
Common to the many definitions of co‐teaching is an expectation that general and special education teachers work collaboratively within the general education setting to teach students with disabilities and those at risk for academic difficulty (Bauwens, Hourcade og Friend, 1989; Murawski og Lochner, 2011; Sileo, 2011)

7. Ótal afbrigði – mismunandi umfang
Kennarar í sama árgangi eða samliggjandi árgöngum vinna saman
Nánast alltaf – eða stundum, t.d. hluta úr viku
Faggreinakennarar vinna saman
Bera saman ábyrgð á námsgrein í tilteknum hópum
Leggja saman í þverfagleg viðfangsefni
Í lengri eða skemmri tíma
Í mis-umfangsmiklum verkefnum
Sérkennarar (þroskaþjálfar) vinna með umsjónarkennurum (e. co-teaching)

8. Ensku hugtökin Team teaching Teaming Interdisciplinary team teaching
Collaborative teaching (eða cooperative teaching)
Co-teaching

9. Rannsóknir á teymiskennslu
Teymiskennsla hefur verið rannsökuð í marga áratugi
Á öllum skólastigum
Víða um heim
(Rannsóknum á árangursríkri teymisvinnu hefur einnig fleygt fram)
Íslenskar rannsóknarniðurstöður

10. Dæmi um niðurstöður út Starfsháttarannsókninni:
Kennarar í teymiskennsluskólum ...
eiga betri samskipti við nemendur
telja samskipti nemenda betri
telja starfsanda betri
segja mun meiri áherslu lagða á samvinnu starfsfólks
telja að mun betur gangi að innleiða nýbreytni
taka mun meiri þátt í innleiðingu breytinga

11. Starfsþróun kennara er markviss hluti af skólastarfinu

12. Afstaða starfsfólks til fullyrðingarinnar Í mínum skóla gengur vel að innleiða breytingar í skólastarfinu

13. Rannsóknir meistaranema:
Svanhildur Ólafsdóttir (2009): Eigindleg rannsókn í þremur skólum (viðtöl og vettvangsathuganir)
Þórhildur Helga Þorleifsdóttir (2013): Viðtalsrannsókn, rætt var við fjóra skólastjóra
Fríða Rún Guðjónsdóttir (2014): Tilviksrannsókn í einum skóla (viðtöl og vettvangsathuganir)
Sólveig Ásta Guðmundsdóttir (2014): Tilviksrannsókn í einum skóla (viðtöl og vettvangsathuganir)
Björn Benedikt Benediktsson (2014): Viðtalsrannsókn (sjö kennarar í tveimur skólum)
Kristín Margrét Gísladóttir (2015): Eigindleg rannsókn í þremur skólum (unglingastig)
Anna Steinunn Friðriksdóttir (2015): Eigindleg rannsókn í þremur skólum (viðtöl og áhorf – áhersla á samstarf umsjónarkennara og sérkennara)
Svanhildur kallaði ritgerð sína:
Ef teymiskennsla er svarið
hver er þá spurningin?

14. Anna Steinunn Friðriksdóttir (2015)
Helstu niðurstöður rannsóknarinnar eru að teymiskennsla styður við skólastarf í skóla án aðgreiningar með faglegri samvinnu teymisfélaga. Í slíkri samvinnu þarf að fara fram markviss og gagnrýnin samræða um aðferðir og nálganir í kennslu í samræmi við hugmyndafræði skóla án aðgreiningar. Teymisfélagar þurfa að líta á fjölbreytileika nemenda sem hið sanna viðmið og nýta kraft samvinnunnar til að leita markvissra og fjölbreyttra lausnaleiða þeim til handa með sveigjanleika að leiðarljósi. Samvinna kennara og sérkennara í teymi gefur aukna möguleika á fjölbreyttum aðferðum og nálgunum í kennslu í takti við styrkleika þeirra sem þjóna hagsmunum fjölbreyttra nemendahópa.

15. Hvað segja rannsóknir um kostina?
Verkaskipting – vinnuhagræðing
ólíkir styrkleikar / menntun / reynsla kennara eða annarra starfsmanna nýtur sín betur
Jafningjastuðningur
Betri lausnir
Agavandamál eru auðleystari
Kennarar verða nemendum fyrirmyndir (um samvinnu)
Við lærum hvert af öðru
Hugmyndin um skólann sem lærdómssamfélag

16. Fleiri kostir Traustara námsmat
Nemendur (og foreldrar) hafa ákveðið val um kennara
Ávinningur í tengslum við kennaramenntun Kandídatsárið
Að vinna á gólfinu með öðrum fullorðnum veitir aðhald
Auðveldara er að glíma við forföll
Hvernig mætum við auknu álagi í starfi kennara?
Yfirleitt vilja þeir sem starfa í teymum ekki fara til baka!

17. Mikilvægar forsendur Viðhorf kennara skipta sköpum
Það er hægt að læra að vinna í teymi
Mikilvæg skilyrði
Gagnkvæmt traust innan teymisins
Hreinskilin samskipti
Skipuleg vinnubrögð
Stuðningur skólastjórnenda er afar þýðingarmikill
Skipan í hópa
Stundatöflur
Hvatning

18. Hvað segja rannsóknir (og reynsla) um gallana - vandann
Tímaskorturinn
Teymi ná ekki saman (samstarfsörðugleikar)
Teymiskennsla er líklega ekki fyrir alla!
Vandinn með hreinskilnina!
Oft er vandi að taka ákvarðanir
Þegar einhver eða einhverjir leggja minna af mörkum
Aðstæðurnar – rýmið
Stundatöflurnar
Þegar nemandi finnur sig ekki í þessu skipulagi

19. Stærstu áskoranirnar Nemendur með alvarleg námsvandamál
Nemendur sem glíma við geðræn vandkvæði

20. Reynslan af nýjum innleiðingarverkefnum
Viðtöl við teymi í skólunum í Borgarbyggð, Húnaþingi og á Ísafirði
Mörg dæmi um að vel gangi þegar:
Tveir kennarar – sem ná vel saman – eru með hóp í sama rými
Tveir eða fleiri (ólíkir) kennarar kenna stærðfræði saman (jafnvel í aldursblönduðum hópum)
Samvinna þroskaþjálfa og kennara skilar góðum árangri

21. Að nýta styrkleika hvors/hvers annars
... ég sé að megninu til um agamálin ... hann er meira skapandi ... þetta er svona good cop ... bad cop ... við erum þó nógu líkir til að skilja hvorn annan vel ... ég get farið um víðan völl ... fengið óvæntar hugmyndir ... þegar ég fer of langt er hann jarðtenging ... (úr viðtali við miðstigsteymi í skóla í dreifbýli).

22. Að nýta styrkleika hvors/hvers annars
Ég held að við séum mjög ólíkar en það hefur gengið mjög vel hjá okkur ... erum líka mjög duglegar að styðja hver aðra þegar það er eitthvað erfitt ... og þegar nemendur eru erfiðir er hægt að segja „æ, getur þú tekið þennan ... hann er bara búinn með mig ... að geta róterað svoleiðis og líka bara ... mér finnst bara ógeðslega gott að vinna með þeim. Við bætum hver aðra upp (úr viðtali við unglingastigs- teymi í skóla í dreifbýli).

23. Kostir við teymiskennslu
... þetta jafnar út dagsform ... við erum einhvern veginn svo ólíkir ... þegar hann á slæman dag, sefur illa ... þá sef ég oft sérstaklega vel ... og líður vel og svo öfugt ... (úr viðtali við miðstigsteymi í skóla í dreifbýli)
... ótrúlega margir ... nemendur hafa meira val um aðstoð ... við getum verið misjafnlega góð að útskýra námsefni ... okkar styrkur er mismunandi ... (úr viðtali við unglingastigsteymi í skóla í dreifbýli).

24. Kostir
Þú getur alveg lent í því sem nemandi að vera með kennara í mörg ár sem þér líkar ekki við eða treystir ekki og þér líður ekki vel með honum. Hér gefur teymiskennslan möguleika (kennari í munnlegri skýrslu).

25. Sjónarhorn nemenda IS: En hvernig er að hafa svona tvo kennara?
Jú, sjáðu, maður getur fengið meiri hjálp
Guðmundur útskýrir stærðfræðina miklu betur en það er betra að spyrja Gunnar um málfræðina
Það er mjög gott – jú, sjáðu – til dæmis ef strákarnir eru óþægir getur annar kennarinn sinnt því, en hinn haldið áfram að kenna!
Þeir eru svo miklu betri saman en sundur

26. Sjónarhorn nemenda
IS: Hvernig er að hafa tvo stærðfræðikennara? Það er oft þægilegt að fá svona tvær ólíkar útskýringar ... þá færðu oft meiri dýpt. Sekkur betur ofan í efnið (nemandi í 9. bekk í viðtali).

27. Þroskaþjálfi í teyminu
IS (spyr þroskaþjálfann): Þú sérð fyrst og fremst kosti í þessu?
Ég er vön því að hafa verið að taka nemendur út ... nú er ég bara inni í hópnum og það er ekki hægt að líkja því saman ... þú kynnist þeim allt öðruvísi og þau eru ekkert að upplifa sig sem einhverja sem er verið að taka út úr. Það er eitthvað svo frábært.
Ég er vön því að vera með bekk og hún hefur verið að taka út nemendur og ég ætla heldur ekki að líkja þessu saman.
Við erum báðar með puttana á því sem er að gerast. Ég veit hvað hún er að gera og við getum talað saman um það, borið saman bækur okkar – mér finnst þetta ólýsanlega gott.
Ég get ekki hugsað mér að fara til baka ... ég held að við séum að mæta þeim miklu betur og við sjáum miklu meiri árangur. Ég hef aldrei séð jafn góðan árangur með krakka sem eiga við námsörðugleika að stríða ... eins og við erum núna að fá ... (Úr rýnihópaviðtali við teymi í þéttbýlisskóla)

28. Vandi
Ákvarðanataka getur verið flókin því við þurfum að taka margar ákvarðanir saman. Þú þarft alltaf að bera undir annan ákvarðanir sem þarf að taka og það eru ekki allir alltaf sammála (viðtal við kennara í miðstigsteymi). Viðbragðssnjallir kennarar finna ráð

29. Fimmtán sekúndna spjallið
IS: Hvað gerið þið ef öðrum finnst hinn vera að taka vitlaust á málum? Við höfum ráð við því. Þá segir hinn: Má ég hitta þig hérna aðeins á bakvið ... og við eigum örstutt samráð ... tókum 15 sekúndna spjall ... veltum þessu upp eins einfalt og hægt er ... við berum virðingu fyrir hvor öðrum ... og treystum hvor öðrum ... málið er líka það að við spinnum ... og breytum stundum ... og þá nýtum við 15 sekúndna samtalið ... gerum þetta ... gerum þetta svona ... þetta er flott ... annar tekur af skarið ... og hinn ákveður að bakka það upp ... athugaðu að þetta er rosalega hnitmiðað ... (úr viðtali við miðstigsteymi í skóla í dreifbýli).

30. Til umhugsunar
Skólum sem eru að innleiða teymiskennslu fjölgar jafnt og þétt
Fullbókað er á ráðstefnu Samtaka áhugafólks um skólaþróun um teymiskennslu í ágúst – og langur biðlisti
Áríðandi að kennarar taki sjálfir ákvörðun um hvort stíga eigi skref í þessa átt
Sérstök sóknarfæri virðast tengjast sérkennslu

31. Og í lokin má aftur spyrja eins og Svanhildur Ólafsdóttir: Ef teymiskennsla er svarið hver er þá spurningin?