1. Guðmundur F. Jóhannsson læknanemi
Procalcitonin
Guðmundur F. Jóhannsson
læknanemi

2. Sögulegt yfirlit Calcitonin (CT)
Hormón framleitt af C-frumum skjaldkirtils
Uppgötvaðist á 7. áratug síðustu aldar
Dregur nafn sitt af því hypercalcemia eykur losun þess og það hefur hypocalcemísk áhrif.
Á 8. áratugnum komust menn að því að CT er framleitt sem hluti af stærra próhormóni, procalcitonin.

3. Procalcitonin

4. CT precursorar Tjáðir af CALC-I geni á 11. litningi
Aðallega af C-frumum skjaldkirtils
Extrathyroidal framleiðsla bæld við normal ástand.
Tjáningin getur aukist í ýmsum sjúkdómum:
Neuroendocrine tumorar: t.d. MTC, SCLC og pheocromocytoma
Lungnasjd. s.s. COPD, tuberculosis
Nýrnasjd.
Einnig sést fysiológísk hækkun hjá nýburum
Mikil aukning við mikla bólgu, system sýkingar og sepsis

5. Bólga, system sýk. og sepsis
Bólga: Svar líkamans við skaðlegu áreiti
Getur verið staðbundin eða systemísk
Systemísk bólga:
Ýmislegt sem veldur: bruni, pneumonitis, bacteremia, endotoxemia,trauma osfrv.
Getur valdið SIRS: hyper- / hypothermia, tachypnea, tachycardia og leukocytosis / -penia
Sepsis:
SIRS sem er vegna microbiologískra áhrifa

6. CTpr og sepsis Fyrsta greinin birtist 1983
Margar fylgt í kjölfarið
Ekki er vitað nákvæmlega hvert hlutverk CTpr er í sepsis
Hafa verið gerðar dýrarannsóknir, rannsóknir in vitro og klínískar rannsóknir á mönnum

7. Hlutverk CTpr í sepsis Hamstrarannsóknir
Hægt að inducera hækkun í normal hömstrum með TNF-alfa, ekki öfugt
ProCT-gjöf hjá septískum hömstrum með peritonitis tvöfaldar dánartíðnina og meðferð með ProCT antiserum eykur survival hjá þeim

8. Hlutverk CTpr í sepsis II
Septísk svín frá Jórvíkurskíri
Induceraður banvænn peritonitis og obs. í 15 klst. (mælt MAP og kreatínín)
Helmingur fékk anti-ProCT IgG og hinn helmingurinn lyfleysu
Flest dýranna sem fengu lyfleysu dóu innan 9 tíma og ekkert lifði í 15 tíma
Svínin sem fengu anti-ProCT voru marktækt betri m.t.t. lífsmarka og metabólisma og flest lifðu í 15t.

9. Hlutverk CTpr í sepsis II
Framhald af sögu svínanna:
Eftir 4t voru ómeðhöndluð svín “moribund”
Samsvarandi MODS í mönnum
Athugað var hvort hægt væri að bjarga svínunum
Einhver hluti þeirra fékk anti-ProCT IgG
Í stuttu máli lifðu næstum öll svínin sem voru meðhöndluð en ómeðhöndluð svín dóu öll á meðan tilrauninni stóð
Immunoneutralisering á ProCT virðist því geta verið nothæf við meðferð á langt gegnum sepsis
Þau svín sem lifðu í 15 tíma var slátrað!

12. Hlutverk CTpr í sepsis III
In vitro rannsóknir á h-monocytum
Sýna að CT(1-32), ProCT og frítt CCP-I geta virkað sem chemoattractants og inducerað migration sem er skammtaháð.
Hins vegar geta þessi peptíð hamlað áhrifum annarra óskyldra chemoattractants
Einnig kom í ljós að ProCT gat haft stimúlerandi áhrif á losun cytokyna s.s. IL-1b, TNF-alfa og IL-8.

13. Hlutverk CTpr í sepsis IV
CTpr og NO
NO er vasodilaterandi efni
Framleiðsla NO er aukin í sepsis
ProCT var bætt í frumuræktun með sléttum vöðvafrumum úr æðum úr rottum sem höfðu þegar fengið LPS, TNF-alfa og interferon-gamma
Jók tjáningu á inducible NO synthasa og NO-framleiðslu

14. Hlutverk CTpr í sepsis V
Endotoxin-gjöf hjá mönnum
Hækkun á s-CTpr eftir 3 tíma
Hámarksgildi eftir 24 tíma
Eftir 7 daga voru gildin enn hækkuð
Hjá 2 einstaklinganna normaliseruðust gildin ekki fyrr en eftir daga.
Hugsanlega hagnýtt í sepsis
Góður marker fyrir sepsis
Target fyrir immunoneutraliseringu, jafnvel nokkrum dögum eftir að “severe inflammatory illness” hefur byrjað

16. CTpr-mælingar í sepsis
Samanburður:
Skoðun og rútínurannsóknir (s.s. Hvít, CRP og blóðræktun) geta verið óspecífísk og óáreiðanleg
Klassísk próinflammatorísk cytókín eru hækkuð í stuttan tíma eða “intermittently”
CTpr eru mjög oft hækkuð, stundum mörg þúsundfalt og hækkunin varir í langan tíma. Einnig samsvarar hækkunin mjög vel við alvarleika ástandsins og mortaliteti.
Margar klínískar rannsóknir hafa staðfest nytsemi CTpr í greiningu og mati á árangri meðferðar á sepsis og sepsis-líku ástandi.

18. CTpr-mælingar í sepsis
Eru þá CTpr MARKERINN fyrir sepsis?
Líklega ekki
Sumir sjúklingar fá hækkun á CTpr án þess að hafa klínísk einkenni og sumir sjúklingar með septísk einkenni fá ekki há gildi
Að lokum:
“Evaluation of the reliability of a marker for sepsis is contingent upon the accuracy of the clinical diagnosis”

19. Heimildir
Muller B, Becker KL. Procalcitonin: how a hormone became a marker and mediator of sepsis. Swiss Med Wkly. 2001; 131:
Becker KL, Nylén ES, White JC, Muller B, Snider RH. Procalcitonin and the Calcitonin Gene Family of Peptides in Inflammation, Infection, and Sepsis: A Journey from Calcitonin Back to Its Precursors. J Clin Endocrinol Metab Apr; 89(4):
Meisner, M. Pathobiochemistry and clinical use of procalcitonin. Clin Chim Acta Sep; 323(1-2):17-29.

20. Takk fyrir