1. РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТНИНГ МАКРОИҚТИСОДИЙ МАСАЛАЛАРИ
Муродов Жаҳонгир, Тошкент давлат иқтисодиёт университети 2-босқич магистратура талабаси.

2. Мундарежа 1 2 3 4 1-Босқич Рақамли технологиялар тўлқинлари
2-Босқич Рақамли Иқтисодиётда ЯИМни ҳисоблаш 3
3-Босқич Янги технологиялар ва иш ўринлари 4
4-Босқич Рақамлаштириш ва даромад тенгсизлиги

3. 1. Digitization technology waves
Рақамли технологияларнинг диффузион цикли ҳар янги авлод билан тезлашиб бормоқда. Мисол учун дунё бўйлаб доминант бўлган ижтимоий тармоқлардан бири Facebook 2005 йилда яратилган бўлишига қарамасдан 2015 йилгача Иқтисодий ҳамкорлик ва ривожланиш ташкилотига аъзо мамлакатларнинг 48,05% аҳолиси томонидан кундалик равишда фойдаланилмоқда. Иқтисодиёти ривожланаётган Facebook янада кенг тарқалди (Аргентина: 62.19%, Малазия: 59.35%, БАА: 68.80%)
1 Тўлқин
(Компютерлар, broadband, мобил телекоммуникациялар)
Wave 2
(Internet платформалари, Ижтимоий тармоқлар, cloud computing)
Wave 3
(IoT, big data, robotics, machine learning)

4. Рақамли иқтисодиётнинг иқтисодиётга таъсири1
Рақамли иқтисодиёт шароитида маҳсулотларни излаш харажатлари кескин камайади (чунки исталган маълумотни online қабул қилишoffline қабул қилишдан осонроқ) 3
Рақамли иқтисодиётда маҳсулотларни ташиш ва улар тўғрисидаги маълумотларни тарқатиш харажатлари нолга тенг 5
Рақамли технологиялар махсулот бренди ва имежини яратишни ҳам осонлаштиради 2
Рақамли иқтисодиётдаги товарларнинг бир истеъмолчи томонидан истеъмол қилиниши бошқа маҳсулотларга бўлган талаб ва уларнинг сифатини пасайтирмайди 4
Рақамли технологиялар ёрдамида истеъмолчининг характерини осонлик билан ўрганиш мумкин. Бу эса ўз ўрнида 1 га 1 бозорларни яратади.

5. Рақамли шериклик (sharing) иқтисодиёти

6. Рақамли иқтисодиёт ва ЯИМ
Рақамли иқтисодиёт шунчалик кенг қамровлики, у иқтисодиётнинг барча соҳаларига таъсир қилади
Маҳсулот табиатидаги ўзгариш, маҳсулотни ким ва қандай етказилиб берилиши, шунингдек маҳсулотнинг қандай истеъмол қилиниши каби факторларнинг барчаси миллий ҳисоб балансимизга албатта таъсир кўрсатадию
Рақамли иқтисодиётда миллий ҳисоб балансимиз учун мураккаб бўлиши мумкин, чунки бу одатий маълумот манбааларини ва методларини буткул янгилашни талаб этади 1 2 3

7. ЯИМ нотўғри ҳисобланишига сабаб бўлувчи омиллар
Воситачилик хизматларининг янги турлари
Ижара хизматларининг янги турлари (AirBnb)
Ташиш хизматининг янги турлари
(Uberpop, TaskRabbit).
Тарқатиш ва молиявий хизматларнинг янги турлари (e-Bay, P2P lending)
Уй-хўжаликлари томонидан ишлаб чиқилган маҳсулотлар
Фойдаланиш бепул бўлган маҳсулотлар, бироқ фойда олишга имконияти бор (Linux, Wikipedia). Бепул бўлганлиги учун ЯИМга қўшилмайди (тўғрими?) 01
Ишлаб чиқарувчи истеъмолчилар
Истеъмолчиларнинг ўз эчтиёжлари учун яратадиган маҳсулот турлари (ойимиз хар кунлик тайёрлайдиган овқат) 07 02
Нарх ва миқдорлар
Маҳсулотлар unique бўлгани боис, нархларни таққослашнинг мураккаблиги 06 03
Истеъмолчилар инвестициялари
Агар биз машина сотиб олиб, уни такси сифатида ишлатиб даромад кўрадиган бўлсак, унда ушбу машина шурнчаки товарми ёки инвестиция? Махсулот товарларини инвестиция сифатида ўрганиш ЯИМга таъсир қилмайди, бироқ капитал ва самарадорлик кўрсаткичларига таъсир қилади. 05 04
Ишлаб чиқариш парадокси
Технологик риқожланиш ва ишчи кучининг малакаси кескин суръатда ошган бир вақтда, ишлаб чиқариш самарадорлиги бир муддат пасайади (Фикрлар?)
Бепул истеъмол маҳсулотлари
Бренд ҳисобига нархи баланд маҳсулотларга нисбатан жорий молиявий тизимнинг самарасизлиги

8. Янги технологиялар ва иш ўринлари
Янги технологиялар иш ўринларини кескин равишда йўқ қилади ва келажак иш ўринлари дейарли бўлмайди
Иқтисодий таҳлилчиларнинг фикрича технологик ривожланишнинг ҳар янги тўлқинида иш ўринлари сони аввалига кескин қисқаради, бироқ аввалгиданда яхшироқ бўлган янги иш ўринлари яратилади.
Hawking S.
Ишлаб чиқариш корхоналарини автоматлаштириш традицион ишлаб чиқаришдаги кўпгина иш ўринларининг йўқолишига сабаб бўлди. Сунъий ақлнинг ўсиши эса иш йўқотишларининг ўрта қатламда ҳам содир бўлишига олиб келади ва келажакда асосан парвариш ва креатив билан боғлиқ ишларгина сақланиб қолади.... Биз хозиргача ўзимиз яшайдиган сайёрани вайрон қиладиган технологияни яратдак, бироқ бунинг олдини оладиган техника халигача яратилмаган.
Янги технологиялар янги иш ўринларини яратади ва хаттоки иш ўринлари яратилишининг “олтин даврига” сабаб бўлади

9. Янги технологияларнинг иш ўринларига таъсири
Маълум иш турларида автоматларга ёрдамчи вазифаси
Вазифаларни бажариш учун талаб қилинадиган ишчи кучини камайтиради
Янги иш ва саноат турларининг яратилиши +
Ишларнинг автоматлаштирилиши маълум касб турларининг йўқолиб кетишига сабаб бўлади
Самарадорликнинг ошиши, харажат ва нархларнинг пасайиши -
Иқтисодий ўсиш ва даромаднинг ўшиши, ялпи талабнинг кескин ошишига сабаб бўлади
Технология касб вазифаларининг ўзгаришига сабаб бўлади

10. Рақамлаштириш ва даромад тенгсизлигининг асосий сабаблари
Технологик ўзгаришлар
Технологик ўзгаришлар ишчилардан юқори малака ва тажрибани талаб қилган ҳолда, даромад тенгсизлигига сабаб бўлиши мумкин. 01
Offshoring
Яъни ишлаб чиқаришни бошқа жойга кўчириш, ривожланган иқтисодиётли мамлакатларда ишлаб чиқаришни камайтириб, ишчилардан талаб қилинадиган кўникмаларнинг баланд бўлишини ва ўз ўрнида уларнинг даромадларининг нисбатан баланд бўлишини таъминлайди. 02
Чет эл капитали
Чет эл капиталининг кириб келиши ушбу сектордаги юқори малакали ишчиларга талабни оширган ҳолда, ушбу ҳодимларнинг даромадларини баланд бўлишига олиб келади. 03
Солиқ тизими 04
Баъзи ривожланган мамлакатларда сўнги бир неча ўн йилликда солиқ системаларининг прогрессивлиги камайган.

11. Даромад тенгсизлиги бўйича фикрлар
Платон
Томас Хобес
Руссо
Бойлар асосан ўз масъулиятларига нисбатан эътиборсиз бўлиб боришади. Камбағалларга эса ресурс етишмайди. Жамиятда энг кўп даромад олувчи ишчининг даромади энг паст даромадли ишчи даромадининг баробаридан ортиқ бўлмачлиги керак.
Ўта бой одамлар суверен жамиятларини тузиш учун ўз русурсларидан фойдаланишлари мумкин, камбағаллар эса тинимсиз ишлашади.
Бойлар ўз манфаатларига хизмат қиладиган, камбағалларнинг манфаатларини бузадиган қонунларни қабул қилиш имкониятига эга бўлишади.

12. Thank you for your attention