1. Die vrou by die put drink lewende water

2. Gesprek: Waar kon jy vandag ‘n grens oorsteek?
GESPREKSRAAMWERK
Ons stel voor dat jy elke erediens geleentheid gee dat mense gesels oor die grense waaroor hulle in daardie dag kon beweeg. Dit help met die inoefening van die gewoonte om oor grense te gaan. Daarom gee ons ‘n eerste gespreksraamwerk wat bedoel is om aan die begin van die erediens te gebruik. Ons gee ook telkens ‘n tweede gespreksraamwerk om ná die Woordverkondiging te gebruik.
Daarmee skep ons die bewussyn dat die erediens ‘n ontmoeting met God is wat werk deur sowel ons daaglikse ervarings as in die prediking van die Woord. Dit berei die gemeente ook voor om dieselfde proses môre te volg.
INLEIDING
Ons leer deur ons eie stories te vertel.
Blote kennis help nie regtig baie ver nie. 'n Mens moet saam met die kennis en in afhanklikheid (houding) van die Gees vaardighede aanleer, soos om te let op die mense wat oor jou pad kom. Soos jy dit inoefen en dit 'n gewoonte raak, so begin jy leer hoe dit werk om oor grense te gaan. En die wonder is dat só 'n gewoonte vir ander ook geleer kan word (oordraagbaar).
VÓÓR DIE WOORDVERKONDIGING
Dink eers alleen na oor jou kontak met mense vandag.
Lys almal wat jy kon groet, waar jy oor ‘n grens kon gaan, waar jy ingenooi is in hulle lewe of huise of kantore, en jy die geleentheid gehad het om aan ‘n dieper verhouding te bou.
Vanoggend
Vanmiddag
Sommige sal baie kontakte gehad het en ander minder. En dit is heeltemal OK. As jy niemand regtig kon groet nie, of daar nie grense oorgesteek is nie, dink dan oor mense wat jy graag môre sou wou groet.
Dit kan iemand wees wat vreemd was of jou uit jou gemaksone uitgeneem het.
Vertel vir mekaar die storie van jou ontmoeting met die persoon(e).
Konsentreer veral op hoe dié ontmoeting JOU geruk of getroos of geseën het. Vertel dit asof hy/sy nou by julle is. Onthou die Seisoen van Luister se waardes van leerbaarheid, vertroue, deernis en openheid.
Dink na hoe God jou voorberei het vir die ontmoeting met die persoon (oop/kwesbaar).
Gee tyd vir 3 persone om met ons te deel wat gebeur het – en wat julle geleer het om saam met Jesus te stap oor grense.

3. Johannes 4:1-42 JESUS MÓÉS DEUR SAMARIA GAAN
Dat Jesus deur Samaria moes gaan is nogal relevant – omdat dit beteken het dat Hy met ‘n kortpad (so ‘n 3-dag reis) na Galilea sou gaan. Dit was nie iets wat die Jode maklik gedoen het nie, hulle het Samaria eerder vermy; Samaria was ‘n “no-go” vir die Jode – ‘n area waar hulle gegril het vir die “onsuiwerheid” van die Samaritane wat van 'n gemengde ras was.
Dit is eintlik altyd so as ons oor grense beweeg – mense is anders en doen dinge anders in “Samaria”. Daarom loop ons dikwels ‘n ompad eerder as om daar deur te gaan.
DIT IS DIE SESDE UUR
Dit is betekenisvol dat dit die sesde uur was. Dit beteken dat dit 12 uur die middag was. In daardie tyd het vroue boonop twee keer ‘n dag gaan water haal vir hulle huise, soggens en saans, wanneer dit koeler was. Die Samaritaanse vrou gaan skep dus water op die warmste tyd van die dag.
Sy vermy die ander vroue van die dorp, miskien omdat sy verwerp gevoel het, of meer waarskynlik inderdaad ‘n verworpene was. Blykbaar was daar nog boonop ‘n ander put nader aan die dorpie, wat sy sou kon gebruik het. Die water van Jakob se put was egter suiwerder ... en verder van die dorp af.
DIE BROOSHEID VAN JESUS
Jesus is alleen, dit is in die middel van die dag, Hy is moeg en dors en hy het nie ‘n skepding om water uit die put te haal nie. In een woord, Hy is kwesbaar in meer as een opsig. Hy het die vrou se hulp nodig, en Hy kan in meer as een opsig in die moeilikheid kom, net omdat Hy met haar praat.
Dit is in hierdie broosheid wat Hy oor grense beweeg en die gesprek tussen Hom en die vrou plaasvind. Geen uit die hoogte posisie, eerder ‘n posisie van magteloosheid en kwesbaarheid.
Dat Jesus met ‘n vrou praat, en dit nogal in die openbaar, was ongehoord. Volgens Joodse tradisie mag ‘n Rabbi nie eers met sy eie vrou, dogter of suster gepraat het nie, laat staan nog as dit ‘n vreemde vrou was.
JESUS PRAAT MET ‘N VROU
Vroue was eenvoudig nie gereken nie. Mans het soms die Joodse gebed gebid: “Ek loof U, o God dat U my nie ‘n vrou gemaak het nie”!
EK HET NIE ‘N MAN NIE
In die gesprek met Jesus kom 'n mens boonop agter, dat sy saamgebly het met iemand. Van een kant kan 'n mens jou wenkbroue daaroor lig, maar van 'n ander kant moet ons onthou, vroue het in daardie tyd baie min sê gehad in hulle verbintenisse met mans, wat beteken dat die man wat sy nou gehad het, se wense waarskynlik die deurslag gegee het vir haar “saambly”-status.
Sy is dus nie net verworpe nie, sy is ook uitgelewer aan die wense van die man saam met wie se gebly het.
DIT IS EK, EK WAT MET JOU PRAAT
Maar dan die verrassende. Jesus kies om aan 'n vrou, aan dié vrou, Homself te openbaar. Hy steek die grens van godsdiens en kultuur en belangrik van gender oor om haar lewe aan te raak. Dit is ‘n radikale omkeer van die normale geslags- en sosiale posisies.
OORROMPEL DEUR JESUS
En die vrou reageer in geloof.
Ephraem, die Siriese kommentator sê: “At the beginning of the conversation he did not make himself known to her, but first she caught sight of a thirsty man, then a Jew, then a Rabbi, afterwards a prophet, last of all the Messiah. She tried to get the better of the thirsty man, she showed dislike of the Jew, she heckled the Rabbi, she was swept off her feet by the prophet, and she adored the Christ” (aangehaal deur J.A. Findlay, Comm, 61 in Beasley-Murray, G. R Word Biblical Commentary, Vol 36, p. 66).
SY DRA GROOT VRUG
Die wonderlikste van die verhaal is: die oomblik as sy agterkom wie Jesus is, laat sy alles net so laat staan, en gaan vertel die mense in die dorpie van die Messias – dié mense wat haar verwerp het. Sý steek nou die grens van verwerping en veroordeling oor na die dorpie toe. Sy raak 'n belangrike getuie wat die dorpie se mense tot geloof lei wat hulle lei tot ‘n diep wete dat Hy waarlik die Verlosser van die wêreld is.
In teenstelling met Nikodemus (hfst. 3) wat eers later vrug dra (7:50 in die Joodse Raad waar Hy vir ‘n billike hantering van Jesus vra, en 19:39 in die tuin van Josef van Arimitea waar Jesus begrawe is met die 50 liter mirre en aalwyn wat Nikodemus gebring het), toon die Samaritaanse vrou onmiddellik vrug in haar getuienis aan die dorpie.
En teenoor die eerste dissipels wat net enkelinge na Jesus gebring het (hfst. 1), bring die Samaritaanse vrou ‘n hele dorpie!
Die dissipels kon hier ook net kos uit die dorpie vir Jesus bring, wat Hy toe nie eers geëet het nie, maar die Samaritaanse vrou ‘n hele gemeenskap van mense!
En die gedeelte sluit met die dorpie wat in geloof en gasvryheid uitreik na Jesus en Hom vra om twee dae by hulle oor te bly.
Dit is hoe gemeentewees moet werk – grense van watter aard ook al wat oorgesteek word, en 'n gemeenskap wat gestig word waar in gasvryheid mense mekaar as mense raaksien en waar God gedien en geëer word.

4. Die vrou by die put Preekriglyn
Die prediker kan die hermeneutiese opmerkings hierbo as inleiding gebruik, en dan die toepassing daarvan in die vorm van uitdagings om oor bepaalde grense te gaan kommunikeer.
Die sentrale uitdaging aan ons is, om te leer uit dié verhaal om ons gedagtes oor ander mense in pas te bring met die prentjie wat Johannes hier vir ons skets.

5. Vroue & mans 1. Hoe ons dink oor vroue en mans
Dit eerste uitdaging is hoe ons dink oor vroue en mans.
Baie mense werk nog steeds met ‘n baie rigiede idee van hoe mans is en hoe vroue is. Mans is sterk en vroue sensitief. Daniël Louw lys die faktore wat hierin ‘n rol speel as volg:
Sterk – manlik, in beheer, moed, prestasie.
Sensitief – vroulik, subtiel, swakker, verleidelik, emosioneel.
Dié eienskappe is baie meer menslike eienskappe as wat dit net vroulike of net manlike eienskappe is. En selfs as 'n mens meer na die sterk kant of meer na die sensitiewe kant oorhel, mag dit nooit die basis wees om te diskrimineer teen iemand nie.
Soos Jesus hier die grens oorsteek na 'n vrou, met haar sterk en sensitiewe kante, en deur haar die grens kan oorsteek na 'n dorpie wat ook uit mense wat sterke en sensitiewe kante het – so moet ons dit ook doen.
Wat baie help om hierdie grens oor te steek, is om te besef dat mans en vroue in die eerste plek mense is en slegs in die tweede plek mans en vroue. En om verder in ag te neem, dat beide geslagte ‘n sterk en sensitiewe kant kan vertoon ... omdat hulle mense is.
(Louw, D 2008 Cura Vitae. Illness and the healing of life in pastoral care and counselling.)

6. “Disruptive” geskenke
2. MENSE IS GESKENKE VAN GOD AAN ONS AL IS HULLE DIKWELS “DISRUPTIONS’
Maar wat ons nog meer kan help, is juis om met 'n ander verwagting te leef. Mense is immers geskep na die beeld van God – die ou teologiese gesegde is, mense is geskep as Imago Dei. Dit is van alle mense wat ons pad kruis waar.
Dit is dus die tweede uitdaging.
Miskien help dit jou om daaroor te dink dat mense wat oor jou pad kom, geskenke van God aan ons is. Dikwels kom hulle onverwags oor jou pad en het jy nie tyd vir nader kennis maak nie en ás jy kennis maak het jy nie altyd die energie of die lus om ‘n gesprek aan te knoop nie. Dit neem nie weg dat élke mens wat ons pad kruis, geskep is na die beeld van God en heel moontlik God se geskenk aan ons is nie.
In ‘n wêreld waar die kitsbank jou waarsku dat alle vreemdelinge as gevaarlik beskou moet word, is dit belangrik om hierdie ingesteldheid van Imago Dei ‘n gewoonte te maak. ‘n Imago Dei blik in jou oë maak nogal ‘n verskil in die manier waarop jy na mense kyk, oor hulle dink en na hulle luister.
Dit geld natuurlik nie net vir die mense met wie ons ‘n natuurlike gevoel van toegeneentheid het nie, maar juis hulle by wie ons sou verby stap omdat hulle anders as ons is. Leer die gewoonte aan om hulle in die oë te kyk, gereed te wees om deur hulle “disrupt” te word en tyd te maak om na hulle te luister. Hierdie gewoontes is belangrik om die “geskenke” van God in ontvangs te neem.

7. Word bedien 3. Bereid dat hulle óns bedien
Maar daar is nog 'n uitdaging, nommer drie.
Vir sommige van ons sal dit moeilik wees, omdat ons gewoond is om te dink dat ons ander moet help. So die oë waardeur ons kyk, is oë wat probleme raaksien en met ons gawes en bronne die probleme wil regmaak. So kan ‘n mens nie ander as geskenke ontvang nie. Uiteindelik word mense eers geskenke aan ons as ons bereid is dat hulle óns bedien met hulle insigte, hulle gawes – ja as ons van hulle interafhanklik raak.
Dalk omdat ons met kritiek groot geword het, dink ons, dit is maar hoe ‘n mens lewe teenoor ander – deur hulle te kritiseer – so ‘n bietjie af te kraak. Elke mens met wie jy te doen het, is geskape na die beeld van God – IMAGO DEI – en is begaafd geskape om hulle begaafdheid uit te leef teenoor ander. Deur hulle gawes te waardeer en te ontvang as geskenke aan jou, ontvang hulle die bevestiging waarop so baie mense wag, naamlik dat hulle mens-waardig is.
Dit is in wese die roeping van hierdie Jesus wat oor grense beweeg, ook die grens na ’n Samaritaanse vrou, om uit te reik na mense na wie die Here ons stuur en hulle dan te bevestig as mense, as IMAGO DEI, mense wat geskape is na die beeld van God. So bring ons die koninkryk van God naby aan mense.

8. Luister na stemloses
4. LUISTER NA MENSE WAT NIE ‘N STEM IN ONS GEMEENTES HET NIE
Luister na “ander” verg die prysgee van mag
Dit beteken ook dat ons moet luister na mense wat nie ‘n stem in ons gemeentes het nie. Hulle ís daar en die Gees werk vir seker deur hulle, maar daar is nie noodwendig ‘n plek waar hulle meer as bloot verdra word nie.
Omdat ek ‘n predikant is, het ek persoonlik minder ervaring daarvan dat daar nie na my geluister word nie – om behandel te word asof ek nie daar is nie – as wat mense soos vroue en ander lidmate dit dikwels ervaar.
Vra maar vir vroue, jongmense, mense uit ‘n ander kultuurgroep en arm mense. Mense is vriendelik met hulle, verwelkom hulle dalk selfs, maar doen nie noodwendig moeite om na hulle te luister nie. 'n Vriend van my het as arm student in Nederland so ‘n ervaring gehad. Hy het sy beurs aangevul deur die badkamers en vloere van ‘n speelskool skoon te maak. Sy opdrag het gelui: Jy kan die skoonmaakwerk enige tyd doen wanneer die skool nie aan die gang is nie. “Ons wil graag hê jy moet dit so deeglik moontlik doen, maar ons het nie die behoefte om jou te sien terwyl jy dit doen nie.”
Ons gee dikwels soortgelyke boodskappe aan mense: “Jy is baie welkom hier, maar ons gaan jou bydrae nie noodwendig ernstig opneem nie.”
Luister gebeur wanneer dié wat in magsposisies is doelbewus afstand doen van hulle spreekreg, en dié daarsonder vrymaak deur na hulle te luister.

9. LUISTER LUISTER NA HULLE
Ek sluit af. In ‘n gesprek van ‘n gemeentelike leiersgroep in ‘n voorstedelike omgewing is daar eenkeer gepraat oor die pad vorentoe. Iemand merk toe op dat hulle ná al die jare nog nie daarin kon slaag om die groot groep mense van ‘n woonstelkompleks reg voor die kerk by die gemeente te betrek nie. “Ek moet sê, ek weet nie meer wat ons moet doen nie,” het ‘n leraar van die gemeente moedeloos amper kwaad opgemerk.
“Vra hulle,” stel die fasiliteerder toe half ongevraagd voor.
“Wat bedoel jy met vra hulle?”
“Ek bedoel dat jy na hulle sal uitreik, nie met jou planne nie, maar met die doel dat jy by hulle sal gaan leer wat hulle daarvan weerhou om deel van julle geloofsgemeenskap te word.”
Daar was ‘n ongemaklike stilte, waarna een van die kerkraadslede opgemerk het: “Ons is nie ‘n uitreikspan nie. Ons is ‘n raad wat besluite neem.”
Die goeie nuus van die evangelie kan nie oorgedra word sonder dat ons grense oorsteek nie. En die grense is soms so basies as om 'n vrou ernstig te neem, of iemand wat aan die onderpunt van die sosiale leer is.
Neem dus die tyd dié Pinkstertyd, let op wie die Here oor jou pad stuur, steek die grens oor en praat met iemand wat jy nie normaalweg mee sal praat nie. En kom gesels verder met jou vriende in die gemeente wat die reis saam met jou onderneem: Stap met Jesus oor grense.

10. Refleksie
REFLEKSIE
Dink nou weer na oor die persoon(e) wat jy vandag kon groet.
Wat dink jy is God besig om deur die persoon(e) met jou te laat gebeur?
Wat wil jy bevestig by dié mense?
Wat moet in jou verander?
Wat is jy besig om te leer wat jy beter sou wou doen?
Na wie toe stuur die Here jou weer terug?
Deel kortliks met mekaar.

11. Die vrou by die put (deelnemersgids) - Chris van Wyk e.a
( Bybel-Media )
Prys: R25.00 (14 % BTW ingesluit) - koop aanlyn
Subtitel: Stap saam met Jesus oor grense – ’n Studie oor die Samaritaanse vrou
Opsomming van inhoud: Die skrywers van Die vrou by die put gebruik die verhaal wat in Johannes 4 opgeteken is – Jesus en die Samaritaanse vrou – as vertrekpunt om te sê: God het ons gemaak met die behoefte om in gemeenskap met mekaar te wees. God het ons geroep om vir ander te leef, maar dit beteken om waarlik by hulle teenwoordig te wees. En om waarlik by hulle teenwoordig te wees moet ons grense na hulle toe oorsteek. En dit is presies waarmee hierdie boek gelowiges help. Die vrou by die put is deel van die Groei oor grense-program, wat deel vorm van die Seisoen van Luister, en is spesiaal ontwerp vir groepe. Dit bestaan uit ’n leiersgids en ’n deelnemersgids. Die drie hoofstukke van die deelnemersgids bied aan die groepe: Hoofstuk 1 Agtergrondinligting oor die Luistersiklus en die Groei oor grense-program
Waardes wat deur hierdie studie gevestig wil word
Die metodiek van die ses studies
Hoofstuk 2 Ses studies oor die ontmoeting tussen Jesus en die Samaritaanse vrou by die put, wat gelowiges uitdaag om grense na ander oor te steek, nuwe verhoudings te bou en só ware omgee en gemeenskap te beleef
Hoofstuk 3 Agtergrondinligting oor die Seisoen van Luister
Praktiese hulpmiddels, soos ander boeke, CD’s en DVD’s, wat saam met hierdie studie gebruik kan word
Die bibliografie is redelik omvattend ter wille van dié wat dieper wil delf in al die onderwerpe en insigte wat in die boek aangeraak word. Die vrou by die put is ’n uitdagende boek wat gelowiges in beweging sal bring om dit te waag om te groei oor alle grense heen wat ons inperk om God se stem te hoor.
Skrywers: Chris van Wyk, Frederick Marais, Nico Simpson Die vrou by die put (leiersgids) - Chris van Wyk e.a
Prys: R (14 % BTW ingesluit) - koop aanlyn
Opsomming van inhoud: Die skrywers van Die vrou by die put gebruik die verhaal wat in Johannes 4 opgeteken is – Jesus en die Samaritaanse vrou – as vertrekpunt om te sê: God het ons gemaak met die behoefte om in gemeenskap met mekaar te wees. God het ons geroep om vir ander te leef, maar dit beteken om waarlik by hulle teenwoordig te wees. En om waarlik by hulle teenwoordig te wees moet ons grense na hulle toe oorsteek. En dit is presies waarmee hierdie boek gelowiges help. Die vrou by die put is deel van die Groei oor grense-program, wat deel vorm van die Seisoen van Luister, en is spesiaal ontwerp vir groepe. Dit bestaan uit ’n leiersgids en ’n deelnemersgids. Die vyf hoofstukke van die leiersgids bied aan die leiers van groepe die volgende: Hoofstuk 1
Agtergrondinligting oor die Luistersiklus en die Groei oor grense-program
Riglyne vir die groepleier
Hoofstuk 2
Ses studies oor die ontmoeting tussen Jesus en die Samaritaanse vrou by die put, wat gelowiges uitdaag om grense na ander oor te steek, nuwe verhoudings te bou en só ware omgee en gemeenskap te beleef
Hoofstuk 3
Agtergrondinligting oor die Seisoen van Luister
Hoofstuk 4
Praktiese riglyne wat spesifiek vir hierdie Groei oor grense-reis ontwikkel is en veral op luistervaardighede fokus
Hoofstuk 5
Teologiese nadenke oor ’n paar aspekte van die Seisoen van Luister en die teologiese raamwerk wat daaruit ontwikkel
Bykomende hulpmiddels vir die groepleier
Die bibliografie is redelik omvattend ter wille van dié wat dieper wil delf in al die onderwerpe en insigte wat in dié boek aangeraak word.
Die vrou by die put is ’n uitdagende boek wat gelowiges in beweging sal bring om dit te waag om te groei oor alle grense heen wat ons inperk om God se stem te hoor.
Skrywers: Chris van Wyk, Frederick Marais, Nico Simpson