1. ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
БАҒДАРЛАМА ӨЗЕКТІЛІГІ
Біз 19 ғасырдың білім беру ортасымен,
20 ғасырдың мұғалімдерімен,
21 ғасырдың дағдыларын үйретуге тырысудамыз.
2012 жылғы мұғалім мамандығының
халықаралық саммитінің есебі

2. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫН РЕФОРМАЛАУДЫҢ АЛҒЫШАРТТАРЫ
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫН РЕФОРМАЛАУДЫҢ АЛҒЫШАРТТАРЫ
Жиырма бірінші ғасырдың мектептері оқушыларды өмірде, жұмыста және азаматтық ұстанымында өзгелермен ынтымақтастықта өмір сүруге дайындай отырып, ұлттық және жаһандық пікір алуандығының шынайылығын ұғынатын өзіндік дербестігі мен ерекшелігін дамытуға көмектесуі керек». Андреас Шлейхер

3. Еңбек қызметін ұйымдастырудағы өзгерістер
«Өмір бойы бір мамандық» тәсілінің өзектілігі жоқ
Еңбек нарығының қарқынды дамуы жағдайында кәсіби дағдыларға қойылатын талаптардың тез өзгеруі (еңбекті автоматтандыруға және жаңашылдықтардың пайда болуына байланысты бірқатар мамандықтарға қажеттіліктердің жоқтығы).
Барлық деңгейде жоғары білікті мамандарға сұраныстың артуы ( бірақ, белгілі бір салаларда жоғары білікті мамандардың артық болуы мүмкін).
Түрлі мүдделі тараптардың жобалау қызметі мен ынтымақтастығы негізінде жұмыстардың бір арнаға тоғысуы артады
Еңбек қызметі стандартты, әрі қайталамалы бола түсуі неғұрлым аз болады, еңбек міндеттері «үлгі бойынша» шешілуі азаюы мүмкін
ХХІ ғасырда сауатсыз адам деп оқып, жаза алмайтындарды емес, оқығысы келмейтін, оқуды аяқтамайтын әрі қайта оқымайтын адамдарды айтатын боламыз.
Элвин Тоффлер,
американдық философ
Еңбек қызметінің түрлері көбейеді, оның негізінде желілік өзара іс-қимыл дағдылары қамтылады
Дереккөз: Финляндияның Кәсіпкерлер одағы, 2012; ЭЫДҰ, 2012

4. Жұмысқа қатысты кәсіби дағдылары
Танымдық дағдылар
Танымдық емес дағдылар
Танымдық базалық дағдылар:
Оқу және жазу дағдысы;
Санау дағдысы;
Шет тілдерін білуі.
Әлеуметтілігі және ұстай білуі:
Адамдармен жұмыс істей білу;
Көшбасшылық қасиеті;
Өз бетінше жұмыс істеу қабілеті;
Басқалармен ынтымақтасу қабілеті.
Танымдық жоғары деңгей:
Стандартты емес шешім, стандартты емес әрекет қабылдау қабілеті;
Жұмыста туындаған проблемаларды шеше білу;
Жұмысты жоспарлай білу (өзінің және қажет болған жағдайда басқаның).
Мінез-құлық сипаты (үлкен бестік):
Адалдық (жұмысқа байыпты қарау, еңбексүйгіштік, тиімді жұмыс істеу);
Эмоциональдық тұрақтылығы (босаңсу, күйзеліске шыдауы, ұсақ-түйекке мән бермеуі);
Жанжал шығармауы (адамдарды кешіре білу, көңіл аудару, қайырымды, әдепті);
Эстраверттік (әңгімешіл, қайсар, достас, ортақшыл);
Жаңа идеяларға ашықтылығы (бірегейшіл, жаңа идеялары көп, белсенді пайымдаулары бар).
Жұмысқа қатысты кәсіби дағдылары

5. демографиялық өзгеріс
Әлем жылдам өзгереді
жаһандану
демографиялық өзгеріс
технология
It’ll be no surprise for me to say that the world that we know is changing fast.
This has direct implications for our education systems – but there aren’t straightforward.
Take Globalisation. This presents an opportunity and a challenge. A challenge because jobs that used to be done in the United States and Western Europe are now done around the world; an opportunity because it means that we can compete globally, and benefit from ideas and products produced elsewhere.
We’re all used to hearing that ‘The World is Flat’, but of course, it’s not – it’s spiky. And this is mainly because of human capital – people.
Globalisation is putting pressure on the types of skills that are important. It means that being ‘quite good’ is no long good enough. This means that we need more and more specialists. But specialists often find it hard talking to one another, which means that we need more generalists, or at least specialists with generalist skills.
Technology is also moving faster then ever before. Technology is not only being innovated more frequently, but it’s also being adopted faster, and then sometimes becomes obsolete.
Contrary to some, this doesn’t mean that we all need to be technologists – far from it. But it does mean that we have to be able to work with technology. And – more importantly – we need to be set-up to work with technologies that haven’t even been invented yet.
Demographic change, sustainability and peace & security are placing greater pressures on our education systems.
[For longer presentation]
Globalisation – but not as we know it – The World is Flat vs. The World is Spiky (Thomas Friedman vs. Richard Florida); ‘outsourcing’ is good for some, bad for others; T-shaped person (IDEO); getting lawyers to talk to economists; Global needs – Philippe Aghion; absorptive capacity (NESTA)
Technology – Pace of GPTs (Lipsey, Carlaw & Bekar, 2005) => urgency; Impact on work and social life – training for jobs that don’t exist yet (Richard Riley, Secretary of Education ); supply side – greater ability to deliver learning; demand-side – now a hygiene factor in all areas of society
Demographic change – a new understanding is required – not all areas of the world are ageing; where they are, need high value-added skills; where they are not, need mass education – and fast (CSIS, 2008)
Sustainability – need for technological innovation AND social innovation and buying-in to a global public good; this demands ability to set-aside personal concerns and rapid and mass communication of what must be done and when
Peace and security – President Clinton: The world is unstable, unequal and unsustainable
Ethiopian PM (from BBC): "Not long ago many of us felt that we were too poor to seriously invest in information and communication technology," Premier Meles Zenawi told conference delegates. "We were convinced that we should invest every penny we have on securing the next meal for our people. We did not believe serious investment in ICT had anything to do with facing the challenges of poverty that kills. Now I think we know better," he said.
From Cisco PDF: “Not long ago, many of us felt that we were too poor to seriously invest in information and communications technology. Now we believe that we are too poor not to invest as much as we can in ICT. We realize that while ICT might be a luxury for the rich, for us – the poor countries – it is a crucial weapon to fight poverty and thus ensure our survival”
тыныштық
және қауіпсіздік
тұрақтылық

6. Мектепті өзгерту керек пе?
Жаһандық өркениет туындады.
Арақашықтық енді жоқ – бәсекелестік жаһандық сипатқа ие болуда.
Тартылыс ортасы Еуропадан Азияға ауысып жатыр.
Әлемнің әл-қуатын бөлісу қай жерде білім беру жүйесі табысты болса тікелей соған тәуелді болады.
Талантты адамдарға әлемдік сұраныс артып келеді. Біліктілігі жоқ еңбекке сұраныс азая түсуде.
Білім деңгейі жоғары болған сайын, экономикалық көрсеткіш те жоғары болмақ.
Қазіргі сандық коммуникациялар өте қарапайым, тіпті 2 жасқа дейінгі әрбір үшінші бала да мобильдік құрылғыларды қолдана алады.

7. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫН РЕФОРМАЛАУДЫҢ АЛҒЫШАРТТАРЫ
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАСЫН РЕФОРМАЛАУДЫҢ АЛҒЫШАРТТАРЫ
«Қазақстанда орта мектептерде оқыту тиісті деңгейде тиімді емес. TIMSS және PISA деректері көрсеткендей қазақстандық орта мектептік жүйе теориялық білімді жеткізіп, оқушылардың есте сақтауы, талдау жасауы және ақпарат алуы тұрғысында ғана тиімді. Бұл оқушылардың шешу алгоримтімін қолдану және математикалық пайымдау немесе рефлексия және мәтіндерді оқу кезіндегі бағамдау сияқты жоғары деңгейдегі ойлау дағдыларын игеру және қолдану мүмкіншіліктерін қамтамасыз ету үшін біршама жеткіліксіз болып табылады». Ұлттық білім беру саясатына шолу: Қазақстандағы орта білім, ЭЫДҰ (М.Милованович, 2014)

8. Ұлттық білім беру саясатына шолу: Қазақстандағы орта білім
Ұлттық білім беру саясатына шолу: Қазақстандағы орта білім. ЭЫДҰ, 2014 ж.
Орта мектеп бағдарламасы тым жан-жақты, академиялық және артық теориялық сипатқа ие, жоғары деңгейдегі ойлау дағдыларын дамытуға ықпал етпейді, сондықтан да заманауи талаптарға сәйкес келмейді, бұл тиімді оқытудың негізгі кедергісі болып табылады.
PISA мен TІMSS нәтижелері бірдей бір қорытындыны көрсетеді. Академиялық пәндер тым басым теориямен оқытылады, оның практикалық мүмкіндіктерін игеруге көп уақыт бөлінбейді, нәтижесінде оқушылар таныс емес жағдайда алынған білімді жеткілікті түрде тиімді қолданып, пайдалана алмайды.
Мұғалімдермен сұхбаттасу барысында ЭЫДҰ-ның шолуы аясында 9 сыныптардағы оқушылардың төменгі нәтижелері туралы олар бұған бірқатар себептер келтірді. Мұғалімдердің бірқатары 9 сыныптардағы оқушылардың оқу үлгерімінің төмендігіне білім беру бағдарламалары мен оқулықтардың жетіспеушілігі (50%), мұғалімдердің біліктілігінің жетіспеушілігі (65,9%) әсер ететіндігін көрсетті.

9. Мұғалімдерді даярлау жүйесі
Оқу бағдарлама-лары
Бағалау жүйесі
Мұғалімдерді даярлау жүйесі

10. Педагогтердің кәсіби деңгейін арттыру
ҚР мұғалімдерінің біліктілігін арттыру екі бағыт бойынша жүргізіледі:
пән бойынша;
оқытудың әдістемесі мен технологиялары бойынша.

12. Білім беру саласындағы жаһандық реформа
Дамуды бағалайтын халықаралық зерттеулер
PISA
Оқушылардың білім жетістіктерін бағалаудың халықаралық бағдарламасы
TALIS
Оқыту мен оқу саласындағы халықаралық зерттеу
TIMSS
Математика және жаратылыстану ғылымы бойынша білім сапасын бағалау жөніндегі зерттеу
PIRLS
Мәтінді түсіну мен оқылым сапасы саласындағы халықаралық зерттеу

13. БАСТЫ СҰРАҚ... ХХІ ғасырда НЕНІ оқыту керек? ХХІ ғасырда ҚАЛАЙ
Daryl Conner, “Managing at the Speed of Change, 1992,
Phase 5 – Fear – If bargaining is unsuccessful or the change is uncontrollable (real or perceptually)
Phase 6 – Depression – Typical of negatively perceived change. Includes feelings of helplessness, and lack of emotion and characterized by lack of physical energy.
Phase 7 – Exploration – Users begin to regain self control and test alternatives with the new circumstances looking for “wins” in the new environment
How to use this chart…
Note that the sequence is predicable and users who first perceive the change to be negative will go though all phases. Some go through the phases quickly while others get bogged down in one or more phases. From a planning perspective, we can easily prepare our communication, predict key stakeholder responses over time and make implementation plans to better anticipate the needs of the users.
Further when a project team encounters active emotional responses from the users like anger and fear, the team needs to recall that these emotions are a natural response to the change and not take it personally. Actually the team should rejoice when the users make progress through the emotions along the curve, as it indicates progress toward acceptance. On any project these responses can be monitored with some simple measuring.

14. Оқу бағдарламасының мазмұны, педагогикалық әдістеме және бағалау тәсілдері бір мақсатқа
жұмылдырылуы тиіс
(Роуч және т.б., 2008).

15. Апробацияға қатысқан мектептер:
«Мұрагер» мектебі мен Жалағаш ауданының №31 мектебі
Қатысқан мұғалімдер саны: 53 мұғалім
Бастауыш сынып мұғалімдері:18
Қазақ тілі:6
Орыс тілі:3
Ағылшын тілі: 11
Денешынықтыру: 6
Музыка:2
Бейнелеу:2
Педагог-психолог:2

17. Ата-аналармен сұхбат

18. 2 мектеп

19. Спиральді оқу бағдарламасы
Спиральділік қағидаты бойынша құрылған оқу бағдарламасы Джером Брунердің «Білім беру үдерісі» (1960ж.) атты еңбегінде қарастырылған танымдық теорияға негізделеді. Оның пікірінше, ең күрделі материалдың өзі дұрыс құрылымдалып, дұрыс ұсынылатын болса, оны тіпті кішкентай балалар да түсіне алады.
Брунердің жұмысына негізделген, спираль тәрізділік қағидаты бойынша құрылған оқу бағдарламасының негізгі ерекшеліктері:
оқушы мектептегі оқу үдерісінің барлық кезеңінде тақырыпты немесе пәнді
бірнеше рет қайталап оқиды;
әрбір қайталап оқыған сайын тақырыптың немесе пәннің күрделілігі арта түседі;
жаңа тақырыпты өту алдыңғы тақырыптармен тығыз байланысты және алдыңғы
алынған ақпараттың мазмұны аясында қарастырылады.

20. Білімді функционалдықпен және шығармашылықпен қолдану
Бастауыш білім берудің мақсаты: кең ауқымды дағдылардың негіздерін меңгерген оқушы тұлғасының үйлесімді қалыптасып дамуына қолайлы білім беру ортасын құру
Білімді функционалдықпен және шығармашылықпен қолдану
Сын тұрғысынан ойлау
Зерттеу жұмысын жүргізу
Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану
Коммуникативті қарым-қатынас тәсілдерін, оның ішінде тілдік дағдыларды пайдалану
Топпен және жеке жұмыс жасай білу
КЕҢ АУҚЫМДЫ ДАҒДЫЛАР

21. Жаңартылған оқу бағдарламаларының ерекшеліктері
- Пән мазмұнының спиралді қағидатпен берілуі
- оқытудың тәрбиелік әлеуетін арттыру, оқушының адамгершілік-рухани қасиеттерін қалыптастыру;
- Блум таксономиясы бойынша оқу мақсаттарының иерархиясы;
- білім беру деңгейлері аралығында пән бойынша сабақтастықты ескеруге мүмкіндік беретін толық оқу курсы бойынша педагогикалық мақсат қою;
- бір білім беру аясындағы және пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру мақсатында «ортақ тақырыптардың» берілуі
- бөлімдердің мазмұны мен ұсынылған тақырыптардың уақыт талабына сәйкес келуі, әлеуметтік дағдыларды қалыптастыруға назар аударылуы;
- оқу үдерісін ұзақ мерзімді, орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлар арқылы ұйымдастыру;
- оқытудағы жүйелі-әрекеттік ұстаным (оқушының білім алу үдерісіне белсенді қатысу)

22. «Жаратылыстану» бағдарламасында қамтылатын TIMSS 2015 тақырыптар саны
Тақырыптар саны
«Жаратылыстану» бағдарламасында қамтылатын TIMSS 2015 тақырыптар саны %
Биологиялық ғылымдар 13 10
76,9
Физикалық ғылымдар 9
90,0
Географиялық ғылымдар 6
100,0
Барлығы 29 25
86,2%
Талдауда қолданылған материал:
2013 International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA) TIMSS 2015 Assessment Frameworks, Ina V.S.Mullis Michael O.Martin, Editors (2013)

23. Беделді пікірлер Ж.Аймауытов
Мектеп бағдарламасы баланың басын қажетсіз, пайдасы жоқ материалмен қатырмауы қажет. Мектепте алдымен балалардың өздерiне күнделiктi өмiрден жақсы таныс өз жұртының тұрмыс-салты, тыныс-тiршiлiгiне байланысты тарихты оқытудан бастаған жөн. Пәндер өзара қайшылықта емес, бір-бірімен байланысты болуы керек.
Гордон Драйден және Джаннетт Вос,
«Оқытудағы төңкеріс», 2003
Біздің балаларымыздың заманы аға буын өкілдерінің дәуренінен өзгеше болады, бірақ олардың болашағы жаңа тұжырымдамаларды түсіну және қабылдау, дұрыс таңдау жасау, сондай-ақ үнемі жаңа білім іздеп, өмір бойы өзгермелі жағдайларға бейімделу қабілетіне тәуелді болмақ. Бүгінгі білім беру, біз өмір сүріп отырған уақытқа сәйкес келмейді. Ағымдағы білім беру жүйесі заманауи жағдайлар мен болашақта күтілетін өзгерістерге төтеп бере алмайды.

24. Ж. Аймауытов «Комплекспен оқыту жолдары»
«Пәлен күнге бір тақырып алынсын, одан артық та, кем болмасын» деп кесіп-пішіп айту ағат. Үйткені барлық тақырыптарды бір қалыпқа соққандай қып жасау мүмкін де, дұрыс та емес. Біздің «жаңа мектепте» бірінші жылға 8 комплекс (тақырып), екінші жылға 7 тақырып алынған.
І жылдық тақырыптар
Мектеп, бала, үй іші (3 жұма)
Күзгі жаратылыстар (3-4 жұма)
Мектеп және үй ішінің күзгі жұмысы (3-4 жұма)
Қыс түсуі (3-4 жұма)
Қысқы тұрмыс (4 жұма)
Қысқы малдың тіршілігі (2-3 жұма)
Жазғытұрғы тұрмыс (?)
ІІ жылдық тақырыптар
Жазғы тұрмыс (2 жұма)
Ауылдың күзгі жұмыстары (4 жұма)
Қыс түсу (4-5 жұма)
Үй жануарлары (3 жұма)
Ауылдағы қысқы тұрмыс пен еңбек (4-5 жұма)
Жазғытұрғы бет алу (3-4 жұма)
Ауылдың жазғытұрғы жұмыстары (4 жұма)
Ж. Аймауытұлы «Комплекспен оқыту жолдары», Қазақ баспасы, 1929 ж. 27, 28-б

25. Түркістан жағындағы мектептерге лайықталған тақырыптар
І жылға І. 1. Баланың мектептен бұрынғы өмірі (1 жұма) 2. Мектеппен таныстыру (1 жұма) 3. Баланың саулығын сақтау (1 жұма) ІІ. 4. Күзгі тұрмыс (2 жұма) 5. Қысқы там (1 жұма) ІІІ.6. Қыс басы (2 жұма) 7. Соғым сою (1 жұма) 8. Қысқы жаратылыс (? 1 жұма) 9. Суықтан қорғану (1 жұма) 10. Малдың күтімі (2 жұма) 11. Қысқы үйдің тіршілігі (1 жұма) 12. Балалардың қысқы еңбегі, ермегі (1 жұма) 13. Қысқы аң, балық аулау (1 жұма) 14. Арық-тұрық малды күту (2 жұма) 15. Қыс аяғы (1 жұма)... Ж. Аймауытұлы «Комплекспен оқыту жолдары», Қазақ баспасы, 1929 ж. 29-бет

26. Күндік тақырыптарды жоспарлау
12-тақырып: «Балалардың қысқы еңбегі, ермегі» (6 күндік)
Баланың мал шаруасына көмегі
Үй ісіне көмегі
Үйдегі ермегі
Даладағы ермегі
Ойыншықтары
Әңгіменің жалғасы
13-тақырып: «Аң, балық аулау»
(6 күндік)
Аң аттары, адамға пайда, зияны
Аң аулайтын құралдар, оларды қалай қолдану
Аңдардың қылығы
Аң терілері
Балықтар
Балық аулайтын құралдар
Мазмұны: мал бағу, күту жөнінде, қора тазалау, қар күреу... әке-шешесіне тиетін көмегі, еңбегі.
Үйдегі, от басындағы ермегі: іні-қарындастарына кітап оқу, сурет көрсету, ертегі, жұмбақ, тақпақ айтысу, қол тұзақ, асық. Тоғыз құмалақ, зырылдауық ойнату.
Балалардың даладағы ермегі: қардан аққала соғу, ...
Ойыншықтардың неден, қалай жасалатыны, пайдалы, зиянды ойындар.
Жаттығу. Малдың астын тазалау, күту, үй төбесінің қарын, үй арасының жолын аршу...
Оқу, жазу, есеп, сурет.
Ж. Аймауытұлы «Комплекспен оқыту жолдары», Қазақ баспасы, 1929 ж. 76-б

27. Сабаққа қажетті материалды іріктеу
А) Материал тізгенде, тұрмыс пен ғылым айқасып, астасып тізілсін.
с) Жұмыстайтын материалдар даяр түрінде емес, балалар тәжірибе қылып, зерттеп, өз бетімен шешкендей, тұрмыс жұмбақ түрінде берілсін.
Ж) Жұмыстау негізінде баланың бұрынғы өз тәжірибесі перне қоры, мағлұматы салынсын; дәл айтқанда, балаға танымал жақын нәрседен басталсын.
Аймауытұлы «Комплекспен оқыту жолдары», Қазақ баспасы, 1929 ж бет

28. Бастауыш сыныпқа арналған ортақ тақырыптар
1 - сынып
2 - сынып
3 - сынып
4 - сынып
Өзім туралы
Тірі табиғат
Менің Отаным - Қазақстан
Менің мектебім
Менің отбасым және достарым
Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
Адами құндылықтар
Уақыт
Мәдени мұра
Бізді қоршаған әлем
Менің туған өлкем
Сәулет
Мамандықтар әлемі
Саяхат
Дені саудың – жаны сау
Өнер
Табиғи құбылыстар
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті
Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті
Атақты тұлғалар
Қоршаған ортаны қорғау
Тағам және сусын
Қоршаған орта
Су – тіршілік көзі
Ғарышқа саяхат
Демалыс мәдениеті. Мерекелер
Болашаққа саяхат

29. Шәкәрім Құдайбердіұлы
«Оқытудың ең үздік тәсілі – әңгіме, ол мұғалімнің тәлімгерлік шеннен түсіп, оқушылармен тең дәрежеде ақиқат іздеушіге (оқудағы болса да) айналады. Әңгімелесуде басты мәселелер: Отан, адам бойындағы Руханилық пен Адамгершілік туралы ой толғау керек.

30. Адам ата-анадан туғанда есті болмайды: естіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды таниды дағы, сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады.