1. 03.01.01 Heimspekileg forspjallsvísindi Dagskrá, lesefni og annað efni (RH: www.hi.is/~robhar) og Ugla. www.hi.is/~robhar

2. Kennarar Róbert H. Haraldsson dósent (RH), Skúli Magnússon dósent (SM) og Arnar Þór Jónsson stundakennari (AJ).

3. Kennarar Róbert H. Haraldsson: Aðalbygging, herb. 223. Viðtalstími miðvikudagar kl. 13:30– 14:30. Sími: 525–4364; netfang: robhar@hi.is – heimasíða RH: http://www.hi.is/~robhar/

4. Kennarar Skúli Magnússon: Héraðsdómur Reykjavíkur. Viðtalstími eftir samkomulagi. Raffang: skuli.magnusson@tmd.is

5. Helstu efni hjá Róberti Gagnrýnin hugsun og rökræðan Óformleg rökfræði (kynning) Hlutleysiskenningin Spilling tungumálsins Frelsi og þroski einstaklingsins Siðfræði (kynning) Helstu kenningar í siðfræði Borgaraleg óhlýðni (ásamt Skúla Magnússyni)

6. Bækur John Stuart Mill: Frelsið 1978 (JSM) James Rachels: Stefnur & straumar í siðfræði 1997 (JR) Platon: Síðustu dagar Sókratesar 1973/1990 (SDS)

7. Ítarefni Max Weber, Mennt og máttur (“Starf fræðimannsins”) (MM)

8. Jacques-Louis David, Dauði Sókratesar, 1787 http://socrates.clarke.edu/ Sókrates

9. Andi Sókratesar Samræðan Rökræðan Kaldhæðinn loddari? Broddflugan Áhyggjurnar Stóísk ró Sláandi fullyrðingar

10. Aðferðir Sókratesar  Samræðan  Áhyggjurnar  Broddflugan  Kappræða/rökræða  Hroki (Að þykjast vita...) Afhjúpun

11. Sókrates Að þykjast vita eitthvað

12. Hvað veit Sókrates? „Enginn er vitrari en Sókrates.“ „Svo er að sjá, sem ég viti ekkert!“ Hvernig fær þetta staðist? Sókrates leitar að einhverjum sem er vitrari en hann. Hann leitast þannig við að afsanna orð véfréttarinnar. Finnur engan. En menn þykjast vita ýmislegt.

13. Að þykjast vita - „þykjustuþekking“ Menn segjast vita eitthvað en gera það ekki. Menn vita eitthvað tiltekið og þykjast þess vegna vita meira en þeir gera (skáld telja sig vita hvernig eigi að stjórna ríkinu o.s.frv.)

14. Tvenns konar þekkingarfræði 1.stig: Veit ekki 2.stig: Rannsókn 3.Þekking

15. Tvenns konar þekkingarfræði 1.stig: „Ég veit“ 2.stig: Rannsókn 3.stig: Ég veit ekki (uppnám) 4.stig: Áframhald rannsóknar

16. Stenst gagnrýni Sókratesar? Á gagnrýnin einvörðung við um Aþenubúa? Óttinn við dauðann Einstök dæmi Almenn dæmi (óttinn við dauðann) Tilhneigingar (tilfinningar og siðferðileg þekking) Tiltekin svið: siðferði, umræða um sekt og sakleysi, o.s.frv.

17. Einkenni „þykjustuþekkingar“ „Þetta hlýtur að vera svona!“ „Þetta er augljóst!“ „Þetta eru sjálfsögð sannindi!“ „Þetta er eini hugsanlegi möguleikinn!“

18. Gagnrýnin hugsun Skilgreining Boðorð gagnrýninnar hugsunar Leiðir við skoðanamyndun Hvað eru góð rök?

19. Gagnrýnin hugsun „Ef menn væru sífellt að gagnrýna kenningar, aðferðir og vinnubrögð í vísindum myndu vísindin staðna smám saman og verða úr sögunni. Framfarirnar eru undir því komnar að menn efist um gildi ríkjandi kenninga, reyni að finna á þeim veika bletti... Að reynt sé að finna galla á verki - hvert svo sem það er - til að unnt sé að gera betur“ (Páll Skúlason, 1987, bls. 67).

20. Gagnrýnin hugsun Skilgreining Páls: „Gagnrýnin er sú hugsun sem fellst ekki á neina skoðun nema hún hafi fyrst rannsakað hvað í henni felst og fundið fullnægjandi rök fyrir henni“ (Páll Skúlason, 1987, bls. 70).

21. Boðorð gagnrýninnar hugsunar Það er rangt að trúa einhverju á ófullnægjandi forsendum. „Það er ætíð rangt, alls staðar og fyrir hvern mann að trúa einhverju á ófullnægjandi forsendum“ (Clifford, 1877/1993, bls. 51).

22. Clifford Rætur sannfæringar skipta máli (evidence for the belief) Réttnefnd sannfæring hefur áhrif á athafnir okkar og líf annarra Sannfæring er ekki einkamál þess sem hana hefur

23. Clifford Er afstaða Cliffords ýkjur einar? Ein hugsanleg vörn fyrir Clifford: Greinarmunur raunverulegs og heimspekilegs efa. Skoða dæmi Cliffords. Gagnrýni Williams James skoðuð í næstu viku.

24. Leiðir við skoðanamyndun Þrjóskuleiðin (e. method of tenacity) Kennivaldsleiðin (e. method of authority) Fordómaleiðin (e. a priori method) Gagnrýnin/vísindaleg hugsun (e. method of science) (sbr. Charles Peirce, 1877)

25. Hvað eru góð rök? Málefnaleg Þau má prófa í raunheimi og/eða rökheimi Skoðun manns má leiða af rökunum

26. Leiðarregla Williams James Sækstu eftir sannleikanum! Varastu villu! Það dugir ekki að aðhyllast annað þessara boða, við verðum að hafa hvort tveggja í huga.