1. مديريت پروژه‌هاي فناوري اطلاعات
برنامه‌ريزي پروژه
(زمان‌بندي پروژه)
سيدعليرضا هاشمی گلپايگانی

2. فرآيند برنامه ريزي پروژه
طراحي و تعيين فهرست فعاليتهاي پروژه
تعيين تقدم و تاخر انجام فعاليتهاي پروژه
تخصيص منابع
زمانبندي پروژه
محاسبه جريان نقدينگي و بودجه بندي پروژه

3. مفهوم زمان‌بندي پروژه تعريف: محاسبه زمان شروع و پايان پروژه:
زمان‌بندي رو به جلو: تعيين زمان پايان پروژه (با فرض زمان شروع مشخص)
زمان‌بندي رو به عقب: تعيين زمان شروع پروژه (با فرض زمان پايان مشخص)
تعيين زمان شروع و پايان هر فعاليت

4. عوامل موثر در زمان‌بندي پروژه
تقدم و تاخرانجام فعاليت‌ها
زمان شروع هر فعاليت بايد رابطه آن با پيش نيازها رعايت شود
منابع پروژه
در دسترس بودن منابع براي انجام فعاليت‌هاي همزمان
محدوديت‌هاي زماني، مكاني
شرايط جغرافيايي، اقتصادي و ...
مدت زمان انجام فعاليت‌ها
مدت زمان انجام فعاليتهاي پيش‌نياز روي زمان شروع فعاليتها تأثير گذار است.

5. مبناهاي مختلف در زمان‌بندي پروژه
زمان‌بندي بر مبناي شروع پروژه (Start To Finish)
فرض نمودن زمان شروع ---< زمان پايان پروژه
محاسبه زمان پايان پروژه براساس زمان شروع معين
زمان‌بندي بر مبناي پايان پروژه (Finish To Start)
فرض نمودن زمان پايان پروژه--< زمان شروع پروژه
محاسبه زمان شروع پروژه براي اتمام در زمان معين و فرض شده

6. جدول حالات مختلف پروژه و روش زمان‌بندي مرتبط
احتمالي
قطعي
مدت زمان انجام فعاليت‌ها
فعاليت‌ها يا توالي انجام آنها
PERT:
Program evaluation and review technique
CPM:
Critical path method
روش مسير بحراني
مبناي كار شبيه سازي  GERT
در پيچيده‌ترين حالات
GERT:
زمانها و فعاليتها و توالي آنها را با قاعده خاصی دائماً توليد كنيم. (زمانها انجام فعاليتها، و توالي انجام آنها) زمانهاي شروع و پايان را بدست آورده و آمار مي‌گيريم.

7. روش مسير بحراني (CPM) مفهوم مسير بحراني پروژه
عبارتست از مجموعه‌اي از فعاليت‌هاي پروژه كه جمع مدت زمان انجام آنها، برابر با مدت زمان انجام كل پروژه باشد.
حداكثر جريان در شبكه  مسير بحراني پروژه
t1+ t2 + t4+ t7 = max t2 t5 2 5 t1 t7 t4 1 4 7 t3 t6 3 6

8. روش مسير بحراني (CPM) مفهوم شناوري فعاليت‌هاي پروژه
عبارتست از مدت زمان ممكن براي تاخير در انجام هر فعاليت بنحوي كه مدت زمان كل پروژه تغيير ننمايد  شناوري فعاليت‌هاي بحراني صفر است.
مدت زماني كه مي‌توان شروع هر فعاليت را به تاخير انداخت بطوريكه مدت انجام پروژه تغيير نكند.
مقدار شناوري فعاليتها مي‌توانند داراي زمانهاي متفاوتي باشند:
بسته به اينكه چه پيش‌ نياز و پس نيازي دارد و بسته به جايگاه فعاليت.

9. روش زمان‌هاي احتمالي (Pert)
انواع مدت زمان براي انجام هر فعاليت:
زمان خوش‌بينانه: كمترين مدت زمان كه فعاليت در آن انجام شود.
زمان بدبينانه: بيشتري مدت زمان كه فعاليت در آن انجام شود.
زمان مورد انتظار: زمان ايده‌آل
انواع مسيربحراني انجام پروژه:
براساس سه زمان، سه مسير بحراني داريم.
انواع زمان شروع و پايان براي فعاليت‌ها و پروژه:
براساس آن سه مسير بحراني زمانهاي مختلفي داريم.

10. خروجي‌هاي اصلي حاصل از زمان‌بندي پروژه
نمودار گانت:
اصلي‌ترين خروجي مرحله زمان‌بندي
بعد از اينكه زمانبندي را انجام مي‌دهيم مي‌توان زمان شروع و پايان را بيابيم.
فعاليت 2 3 4 5 1 7
زمان

11. خروجي‌هاي اصلي حاصل از زمان‌بندي پروژه
زمان پايان (شروع) پروژه
زمان شروع و پايان هر فعاليت:
زودترين زمان شروع هر فعاليت‌
زودترين زمان پايان هر فعاليت‌
ديرترين زمان شروع هر فعاليت‌
ديرترين زمان پايان هر فعاليت‌
مقدار شناوري هر فعاليت‌
اختلاف بين زودترين و ديرترين زمان ... هر فعاليت برابر مقدار شناوري است. - +
 تفاوت برابر با مقدار شناوري فعاليت - +

12. خروجي‌هاي فرعي حاصل از زمان‌بندي پروژه
جدول برنامه اجراي فعاليت‌ها
ملاحظات
زمان پايان
زمان شروع
عنوان كد
رديف

13. خروجي‌هاي فرعي حاصل از زمان‌بندي پروژه
برنامه بکارگيري نيروي انساني موجود پروژه
نفر ـ ساعت معرفي
نقش
زمان پايان
زمان شروع
عنوان فعاليت كد
رديف
براي هر فردي كه در پروژه مشغول به كار شود.

14. خروجي‌هاي فرعي حاصل از زمان‌بندي پروژه
برنامه تامين نيروي انساني پروژه
ملاحظات
نفر ـ ساعت مورد نياز
عنوان تخصص و مهارت
رديف

15. خروجي‌هاي فرعي حاصل از زمان‌بندي پروژه
برنامه بکارگيري ابزار و تجهيزات موجود پروژه
رديف
عنوان فعاليت
شروع
پايان
مكان
ماشين ـ ساعت

16. خروجي‌هاي فرعي حاصل از زمان‌بندي پروژه
برنامه تامين ابزار و تجهيزات پروژه
رديف
عنوان ابزار
از تاريخ
تا تاريخ
ماشين ـ ساعت مورد نياز
محل تامين

17. خروجي‌هاي فرعي حاصل از زمان‌بندي پروژه
برنامه مصرف مواد و ملزومات موجود پروژه
رديف
عنوان ملزوم/ ماده معرفي
از تاريخ
تا تاريخ
واحد
مقدار نياز

18. خروجي‌هاي فرعي حاصل از زمان‌بندي پروژه
برنامه تامين مواد و ملزومات پروژه
رديف
عنوان ملزوم/ ماده معرفي
واحد
مقدار
محل تامين
مقدار تامين
تاريخ تامين

19. تاثير منابع در زمان‌بندي پروژه
عوامل موثر در تعيين زمان شروع و پايان فعاليت‌هاي پروژه:
تقدم و تاخر منطقي فعاليت شبكه فعاليت‌ها
مقدار منابع موجود در پروژه در هر مقطع زماني
براي فعاليتهاي همزمان بايد منابع كافي داشته باشيم. 4 3 2 1 A B
Act. t

20. تسطيح منابع (Resource Leveling)
کمبود منابع در مدت انجام پروژه
فعاليت‌هاي پروژه براساس روابط منطقي بين آنها، به صورت هم‌زمان قابل اجرا مي‌باشد.
منابع مورد نياز براي انجام هم‌زمان فعاليت‌ها را نتوان تامين نمود.
هدف و اقدام براي تسطيح منابع در پروژه
هدف: حداقل نمودن اوقاتي كه پروژه دچار كمبود منابع مي‌گردد
اقدامات:
ايجاد تاخير در شروع فعاليت‌هاي غيربحراني با توجه به ميزان شناوري آنها
قطع موقت فعاليت‌هاي غيربحراني و از سرگيري آنها بعد از رفع کمبود منابع

21. زمان‌بندي پروژه بدون توجه به تقدم و تاخر يا تخصيص منابع
نكته:
زمان شروع و پايان فعاليت‌ها را مي‌توان بدون توجه به رويه تشريح شده در زمان‌بندي و مبتني بر تجربه و تشخيص مدير پروژه نيز انجام داد.
اين كار براي كساني كه بدون تجربه‌ اند ممكن نيست.
فعاليت B C D E A 2 7 t

22. محاسبه جريان نقدينگي و بودجه‌ريزي پروژه
برنامه ريزی پروژه ها
محاسبه جريان نقدينگي و بودجه‌ريزي پروژه

23. فرآيند برنامه ريزي پروژه
طراحي و تعيين فهرست فعاليتهاي پروژه
تعيين تقدم و تاخر انجام فعاليتهاي پروژه
تخصيص منابع
زمانبندي پروژه
محاسبه جريان نقدينگي و بودجه بندي پروژه

24. تفاوت مفهوم بودجه و هزينه
بودجه:
عبارتست حجم منابع مالي كه براي انجام پروژه پيش‌بيني شود  از جنس پيش‌بيني
هزينه:
عبارتست از حجم منابع مالي كه براي انجام پروژه صرف شده است  از جنس رويداد واقع شده
نمودار جريان نقدينگي
سطح زير منحني نمودار مصرف پروژه برابر با كل بودجه است.
پيش‌بيني نحوه تقسيم كل بودجه و توزيع آن در زمان
* نمودار جريان نقدينگي
مصرف بودجه A
زمان
مدت زمان انجام پروژه

25. انواع هزينه در پروژه بطور كلي در هر پروژه 2 نوع هزينه وجود دارد:
1) هزينه‌هاي ثابت Fixed costs:
در تمام طول دورة عمر پروژه نرخشان ثابت است.
هزينه تامين جا و مكان دفتر، پرسنل اداري، ملزومات اداري، ...
2) هزينه‌هاي متغير Variable costs:
شامل كليه هزينه مرتبط با انجام فعاليت نظير دستمزد نيروي انساني، مواد و ملزومات و ...
هزينه‌هايي كه با طول مدت زمان تغيير مي‌كند.

26. حالت‌هاي مختلف مصرف بودجه در فعاليت‌هاي پروژه
مصرف در ابتداي شروع فعاليت
فرض مي‌شود كه كل منبع يا بودجه مورد نياز فعاليت در ابتداي شروع آن مصرف مي‌شود.
مصرف با نرخ ثابت در طول انجام فعاليت( Portrated )
فرض مي‌شود كه بودجه يا منبع مورد نياز فعاليت در طي مدت انجام آن با يك نرخ ثابت معرف مي‌شود.
اگر فعاليت A، TA واحد زماني طول بكشد و BA واحد بودجه نخواهد در هر واحد زماني واحد بودجه مصرف مي‌شود.
مصرف در انتهاي فعاليت
فرض مي‌شود كه كل بودجه مورد نياز فعاليت (يا منبع آن) در انتهاي مدت انجام فعاليت مصرف مي‌گردد.
هر فعاليت متناسب با ميزان منابع مورد نيازش نيازش به بودجه دارد. جمع بودجة فعاليتها نمي‌توانند از بودجة كل پروژه بيشتر باشد. S E

27. وابستگي نحوه مصرف بودجه در فعاليت به نحوه مصرف منابع
نكته: عوامل اصلی در تعيين جريان نقدينگي پروژه
1) نحوه مصرف نقدينگي (بودجه) در هر يك از فعاليت‌ها
2) زمان‌بندي انجام فعاليت‌ها
3) مقدار بودجه مورد نياز براي انجام هر فعاليت
نكته: در هر فعاليت، نحوه مصرف بودجه به موارد زير وابسته است
1) نحوه تامين منابع انساني ـ نوع بكارگيري منابع انساني مثلاً: پيمانكار يا نيروي تمام وقت و ...
2) نحوه تامين منابع تجهيزاتي ـ نوع بكارگيري منابع تجهيزاتي به صورت ساعتي يا پيمانكاري
3) نحوه تامين مواد و ملزومات(JIT يا Inventory cont.)
معمولاً با نرخ ثابت در طول مدت است اما گاهي از ابتدا تهيه شده از بودجه پروژه جدا مي‌شود.

28. امکان ترکيبي شدن نحوه مصرف بودجه در فعاليت
نكته:
در هر پروژه فعاليت‌هاي مختلف مي‌توانند داراي الگوهاي متفاوت تامين بودجه باشند.
تركيب‌هاي متفاوت روش‌هاي تامين نقدينگي (بودجه) براي فعاليت‌هاي يك پروژه مي‌تواند موجب ايجاد الگوهاي متفاوت جريان نقدينگي براي كل پروژه شود.

29. امکان ترکيبي شدن نحوه مصرف بودجه در فعاليت
B جريان نقدينگی= A جريان نقدينگی
B زمانبندی= A زمانبندی A B

30. فرآيند محاسبه جريان نقدينگي پروژه
فرض:
نمودار زمان بندي انجام فعاليت‌ها و مقدار كل بودجه پروژه و كل بودجه مورد نياز براي هر فعاليت در اختيار مي‌باشد.
در غير اينصورت امكان محاسبه وجود ندارد.
1) تعيين الگوي تغذيه بودجه به هر فعاليت پروژه
2) تعيين مقاطع زماني تغيير حالت در پروژه در طول مدت زمان انجام آن
معيار تشخيص تغيير حالت: شروع يا پايان فعاليت پروژه
3) محاسبه مقدار بودجه لازم براي هر فعاليت در هر مقطع زماني حاصل از مرحله قبل
4) تجميع مقدار بودجه فعاليت‌هاي هر مقطع زماني
5) تصويرسازي بودجه مورد نياز در هر مقطع زماني

31. فرآيند محاسبه جريان نقدينگي پروژه

32. فرآيند محاسبه جريان نقدينگي پروژه
سئوال:
چنانچه كارفرما اعلام كند كه طي مدت زمان انجام پروژه، نمي‌تواند بيش از 165 واحد بودجه را تامين نمايد، روند انجام پروژه به چه صورت خواهد بود؟
جواب:
در دو مقطع زماني اول با اضافه بودجه مواجه خواهيم شد.
در مقطع سوم سر به سر است.
در مقطع 4 و 5 با كمبود بودجه رو‌ به رو خواهيم شد، كه مي‌توان آن را از ذخيره بودجه مقاطع 1 و 2 آنرا جبران نمود.
چون كمبودها با اضافه بودجه‌هاي مقاطع قبلي قابل جبران بوده، پس پروژه در زمان پيش‌بيني شده قابل اجرا است.

33. تاثير تفاوت بين روند نياز به نقدينگي و تامين بودجه
+ نكته: چنانچه روند تامين بودجه پروژه با نمودار جريان نقدينگي بدست آمده متفاوت باشد، اضافه بودجه‌ها را در قبل از هر مقطع كمبود بودجه با يكديگر مقايسه مي‌نمائيم.
چنانچه جمع كمبودها بودجه کوچکتر از جمع اضافه بودجه‌هاي مقاطع قبلي باشد، روند تامين بودجه پيش‌بيني شده را مي‌توان مبناي كار قرار داد.
چنانچه مجموع كمبود بودجه ها بزرگتر از مجموع اضافه بودجه‌هاي مقاطع قبلي باشد، آنگاه:
عمل تسطيح منابع را بايد براي فعاليت‌هاي همزمان در مقاطع كمبود بودجه انجام داد.
روند تامين بودجه را تصحيح نمود.

34. اهميت جريان نقدينگي در تدوين قرارداد انجام پروژه
جريان نقدينگي پروژه (محاسبه شده) بايد مبناي نحوه و زمان‌هاي پرداخت از سوي متولي پروژه به مجري پروژه باشد.  مديريت پروژه قدرت مانور براي حداكثر انطباق با شرايط كارفرما را براساس نمودار جريان نقدينگي خواهد داشت.
بايد نحوه و زمانهاي پرداخت منطبق بر جريان نقدينگي محاسبه شده باشد وگرنه دچار مشكل مي‌شويم.
جريان نقدينگي آنچه است كه بايد پيش آيد تا در پروژه مشكلی پيش نيايد.
به هر نسبت که تنوع الگوهای مصرف بودجه تغيير كند، نمودار جريان نقدينگي پيچيده‌تر شده و الگوي تغذيه بايد متناسب با آن باشد.