2. مجتبي خدادادي كارشناس حقوقي دانشگاه علوم پزشكي مشهد

3. فهرست مطالب  آشنايي باسازمان كاردولت  مفهوم شخصيت حقوقي  واحدهاي اداري واجرايي معمول درنظام اجرايي دولت  وزارتخانه ها  موسسات دولتي  نهاد رياست جمهوري  سازمانهاي مستقل زير نظر رييس جمهور  شركتهاي دولتي  نهادهاي انقلاب اسلامي

4. آشنايي باسازمان كاردولت اداره امور عمومي و انجام مسئوليتهاي اجرايي دولت جزاز طريق تشكل عوامل انساني ويگانه سازي منابع ونهايتاايجاد وبكارگيري تشكيلات درصورت واحدهاي مشخص اداري با ماهيت؛هويتشان و ويژگيهاي ساختارمعين امكان پذيرنيست سازمان و تشكيلات قالبي است كه كوششهاي جمعي تعدادي از عوامل انساني رابه همراه منابع مالي و امكانات فيزيكي هماهنگ كرده وموثر ميسازد

5. مفهوم شخصيت حقوقي گروهي از اشخاص كه براي نيل به مقصود مشترك همكاري مي كنند منافع مشتركي دارند و اين منافع مورد حمايت رسمي است دارند و اين منافع مورد حمايت رسمي است اين منافع مخصوص آنهاست وبلكه از منافع شخصي افراد تشكيل دهنده آن گروهها و جمعيت ها جدا و متمايز است جمعيت ها جدا و متمايز است از لحاظ حقوقي اعضاي آن گروه يا جمعيت حكم واحد را دارند ماده 588 ق. تجارت : شخص حقوقي مي تواند داراي كليه حقوق و تكاليفي باشد كه ماده 588 ق. تجارت : شخص حقوقي مي تواند داراي كليه حقوق و تكاليفي باشد كه قانون براي افراد قائل است. حقوق و وظايفيكه بالطبيعه فقط انسان ممكن است داراي قانون براي افراد قائل است. حقوق و وظايفيكه بالطبيعه فقط انسان ممكن است داراي ان باشد مثل حق ابوت و امثال آن ان باشد مثل حق ابوت و امثال آن ماده 587 ق. تجارت : موسسات و تشكيلات دولتي به محض ايجاد و بدون احتياج به ثبت داراي شخصيت حقوقي مي شوند

6. موارد نياز دولت به شخصيت حقوقي اگر دولت داراي شخصيت حقوقي نبود ما نمي توانستيم بدرستي بدانيم كارمندي كه در يك سازمان تصميم ميگيرداين تصميم را به نام وبراي كارمندي كه در يك سازمان تصميم ميگيرداين تصميم را به نام وبراي خود مي گيرد يا سازمان - عقد قراردادي كه تنظيم مي شود براي خود اوست يا سازمان خود اوست يا سازمان فوايد شخصيت حقوقي : 1. دستگاه مي تواند بصورت مستقل تصميم بگيرد و اعمال حقوقي انجام دهد 2. دستگاه داراي بودجه مستقل ( درآمد و هزينه جداگانه ) مي باشد 3. دستگاه دارايي ويژه خود را داراست 4. دستگاه حق دارد بطور مستقل اقامه دعوي كند و يا طرف دعوي قرار گيرد 5. دستگاه واحد سازماني مستقل و جداگانه تشكيل مي دهد و ماموران دستگاه از نظر سلسله مراتب اداري تابع سازمان مركزي نيستند سلسله مراتب اداري تابع سازمان مركزي نيستند

7. واحدهاي اداري و اجرايي معمول در نظام اجرايي دولت قالبهاي حقوقي سازمان دولت در سطح كلان ( وزارتخانه - موسسه دولتي – شركت دولتي ) قالبهاي حقوقي سازمان دولت درسطح خرد ( معاونت – اداره كل؛دفتر؛مديريت؛مركز – اداره قسمت؛گروه )

8. سازمان كلي وزارتخانه ها هر وزارتخانه تحت مسئوليت يك نفر وزير قرار دارد هر وزير بر حسب حجم كار وزارتخانه داراي چند معاون است كه در حدود قوانين كارها را انجام مي دهند ( در برخي وزارتخانه ها قائم مقام ومعاون كل هم وجود دارد ) امور و مشاغل هر وزارتخانه بر طبق اصل تقسيم كار بين ادارات كل ، ادارات ؛ دوايرو شعب تقسيم شده است تقسيم كار بين ادارات كل ، ادارات ؛ دوايرو شعب تقسيم شده است هر اداره كل مركب از چند اداره و و هر اداره مركب از چند دايره و هر دايره مركب از چند شعبه و بين آنها سلسله مراتب وجود دارد كه بالاترين تقسيمات وزارتخانه اداره كل و پايين ترين آنها شعبه مي باشد تعداد ادارات كل هروزارتخانه به تنوع اهميت امور و مشاغل آن وزارتخانه بستگي دارد آن وزارتخانه بستگي دارد

9. خدمات و مشاغل وزارتخانه بر 2 نوع است خدمات عملياتي يا اجرايي : كه وزارت به منظور تامين و انجام دادن آن بوجود آمده اند خدمات اداري يا ستادي ( كارگزيني ، حسابداري، كارپردازي ) خدمات اداري يا ستادي ( كارگزيني ، حسابداري، كارپردازي ) هدف از تشكيل وزارتخانه خدمات عملياتي و اجرائي ميباشد نه خدمات اداري و ستادي مجموع واحد هايي راكه عهده دار امور اداري و ستادي ميباشند سازمان اداري يا ستادي مي گويند خدمات اداري بين تمام وزارتخانه ها ها مشتركند وزارتخانه وزارتخانه واحد واحد سازماني سازماني مشخصي مشخصي است است که که بموجب بموجب قانون قانون به به اين اين عنوان شناخته شناخته شده شده است است ( بند ( بند ت ماده ماده 1 ق. ق. ا.ک)ا.ک)ا.ک)ا.ک) سازمان اصلي و ستادي وزارتخانه

10. اختيارات وزير 1. اختيار سازماني ( تقسيم كارو تعيين صلاحيت ) 1. اختيار استخدامي ( با رعايت مقررات ورود وخروج از خدمت ) 2. اختيارتصميم گيري ( وضع و صدور ايين نامه و بخشنامه ) 3. اختيار نظارت ( نظارت ارشادي؛نظارت تعقيبي ) 4. اختيار مالي و قضايي ( تشخيص هزينه و پرداخت ونمايندگي حقوقي )

11. تعريف موسسه دولتي واحد سازماني مشخصي كه بموجب قانون ايجاد و بوسيله دولت ( يكي از قواي سه گانه ) اداره ميشود.( بند ث ماده 1 ق استخدام كشوري وماده 3 ق محاسبات عمومي ) ايراد : بايد موسسه دولتي شخصيت حقوقي مستقل از دولت داشته باشد كه اين امر باعث استقلال مالي؛اداري وسازماني موسسه ميگردد.

12. تقسيم بندي موسسات دولتي موسسه دولتي مستقل : براي انجام وظايفي بوجود ميايند كه با وظايف هيچيك از وزارتخانه ها ارتباط ندارندو بدليل ماهيت ستادي و مديريتي قابل تشكل در وزارتخانه وزارتخانه ها ارتباط ندارندو بدليل ماهيت ستادي و مديريتي قابل تشكل در وزارتخانه نميباشد. مثل سازمان مديريت؛حفاظت محيط زيست؛رياست جمهوري و...... نميباشد. مثل سازمان مديريت؛حفاظت محيط زيست؛رياست جمهوري و...... موسسه دولتي تابعه : موسساتي كه وظيفه ان بخشي از وظايف يك وزارتخانه است كه بنا بدلايلي ازوزارتخانه منتزع شده و در غالب يك تشكيلات عليحده سازماندهي كه بنا بدلايلي ازوزارتخانه منتزع شده و در غالب يك تشكيلات عليحده سازماندهي اداره ميشود مثل بيمه خدمات درماني؛

13. اقسام موسسات عمومي از لحاظ سازماني اقسام موسسات عمومي از لحاظ سازماني موسساتي كه بصورت شركت سهامي اداره مي شوند : داراي مجمع عمومي - هيات مديره – مدير عامل - هيات بازرسي مي باشند. اتخاذ تصميم با مجمع عمومي و اجراي آن به عهده هيات مديره و مدير عامل مي باشد و اعضاي هيات مديره و مدير عام را دولت انتخاب مي كند (‌ شركت بيمه ايران ؛هواپيمايي ) موسساتي كه بصورت هيات امنايي كه انتخابي هستند اداره مي شوندهيات امناء مركب از نمايندگان اعضاي هيات علمي و شخصيتهاي علمي واجتماعي برجسته شهر ميباشد ( دانشگاه تهران و ساير دانشگاهها ) اقسام موسسات از لحاظ هدفي كه موسسه دارد اقسام موسسات از لحاظ هدفي كه موسسه دارد موسسات غير انتفاعي : در پي سود مادي نيستند مثل دانشگاهها – مراكز علمي و پژوهشي موسسات انتفاعي : تنها به سود مادي توجه دارند مثل بانك ها – معادن دولتي - كارخانه ها اقسام موسسات از لحاظ شمول قانون استخدام كشوري اقسام موسسات از لحاظ شمول قانون استخدام كشوري مشمول قانون استخدام كشوري قانون خاص خود ( ماده 2 و 3 قانون استخدام كشوري ) تقسيم بندي موسسات عمومي

14. تقسيم بندي موسسات از لحاظ سازماني از لحاظ هدف از لحاظ شمول قانون استخدامي مشمول ق استخدام كشوري مشمول ق خاص انتفاعيغير انتفاعي شركت سهامي شورايي

15. ويژگيهاي موسسات دولتي از لحاظ سازمان و امور استخدامي تابع فرم تشكيلات عمومي كشور است و سازمان مديريت بر آن نظارت دارد سازمان تفضيلي با قيد تعداد پست هاي سازماني كليه واحد هاي تابعه به تصويب سازمان مديريت رسيده و هر نوع تغييرات بعدي منوط به موافقت سازمان مديريت مي باشد و در صورت اختلاف تصميم با دولت است ( تبصره 3 ماده 8 ق. ا. ک ) از لحاظ بودجه و حسابداري تابع قانون محاسبات عمومي مي باشند و تصويب بودجه موسسات با مجلس شورا وتغيير محتاج تقديم لايحه متمم بودجه و يا اصلاح بودجه به مجلس است رسيدگي به حسابها با ديوان محاسبات است از نظر اداره اموال و معاملات ؛اموال غير منقول طبق قانون محاسبات متعلق به دولت است وحفظ و حراست انها با موسسه ميباشد و با موافقت رئيس جمهور ميتوانند بصورت اماني به يکديگر انتقال دهند و معاملات انها حسب مورد تابع ق محاسبات ائين نامه معاملات دولتي و قانون مناقصات ميباشد

16.  نهادي است زير نظر مستقيم رئيس جمهور بعبارتي مشاورمخصوص رئيس جمهور است و وي را در در انجام وظايف و هماهنگ کردن وزارتخانه ها ونظارت بر انها ياري مي کند  اصل تقسيم وظايف و مسئوليت ايجاب مي کند که هر يک ازوزارتخانه ها متصدي وظايف خود باشند ونهاد رياست جمهوري عهده دار اموري باشد که به وحدت عمل بين دستگاهها مي انجامد  نهاد رياست جمهوري و واحدهاي تابعه در واقع وظايف ستاد مرکزي حکومت را انجام ميدهد و در ايجاد هماهنگي بين سازمانها و تامين امنيت و تعيين و تعقيب سياست واحد در کشور نقش موثري بر عهده دارند نهاد رياست جمهوري

17. رهبري سياست كلي دولت و تامين امنيت كشوررهبري سياست كلي دولت و تامين امنيت كشور ايجاد هماهنگي بين دستگاههاي دولتي با موسسات خصوصي و مردمايجاد هماهنگي بين دستگاههاي دولتي با موسسات خصوصي و مردم سرپرستي و نظارت كلي در اجراي قوانين و مقررات و تامين حسن انجام تصميمات دولتسرپرستي و نظارت كلي در اجراي قوانين و مقررات و تامين حسن انجام تصميمات دولت تهيه برنامه اصلاحي اداري ، عمراني و نظارت بر اجراي آنهاتهيه برنامه اصلاحي اداري ، عمراني و نظارت بر اجراي آنها تامين روش يكنواخت در تهيه طرحها و اجراي مقررات مربوط به امور استخدامي كارمندان دولتتامين روش يكنواخت در تهيه طرحها و اجراي مقررات مربوط به امور استخدامي كارمندان دولت تعيين روش و تنظيم و اجراي برنامه تبليغاتي و اطلاعاتي مربوط به دولتتعيين روش و تنظيم و اجراي برنامه تبليغاتي و اطلاعاتي مربوط به دولت رسيدگي به شكايات واصله به رييس جمهوررسيدگي به شكايات واصله به رييس جمهور اصول وظايف و اختيارات نهاد رياست جمهوري

18. 1- سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور 2- سازمان انرژي اتمي 3- سازمان تربيت بدني 4- مركز آموزش مديريت دولتي 5- سازمان اسناد ملي ايران 6- سازمان بازنشستگي كشوري 7- مركز آمار ايران 8- سازمان نقشه برداري كشور علاوه بر اين برخي شوراها نيز تحت رياست رئيس جمهور ميباشد(شوراي عالي امنيت ملي؛شوراي عالي اداري؛شوراي عالي انقلاب فرهنگي و....) سازمان هاي مستقل زير نظر رييس جمهور

19. تعريف:واحد سازماني مشخصي که با اجازه قانون بصورت شرکت ايجاد و بيش از پنجاه درصد سرمايه و يا سهام انها متعلق به دولت باشد در عين مستقل بودن جز در موارد ي خاص تحت قواعد حقوق خصوصي و بازرگاني اداره شوند در زمينه استقلال اداري و مالي شركتهاي دولتي از استقلال و آزادي عمل بيشتري نسبت به موسسات دولتي برخوردار مي باشند سازمان شركتهاي دولتي بر طبق الگو و طرح تشكيلاتي شركتهاي مندرج در قانون تجارت طرح ريزي شده اند ( مجمع عمومي – هيات مديره – مدير عامل – بازرسي) وتصويب سازمان هر شركت با مجمع عمومي و يا هر مرجعي است كه اساسنامه آنها تعيين كرده است شركت هاي دولتي

20. در خصوص امور استخدامي شركتهاي دولتي تابع قوانين خاص خود مي باشند و اصول مقررات استخدامي شركتهاي دولتي بموجب قانون مقررات استخدامي شركتهاي دولتي مصوب 26/3/52 كميسيون استخدام مجلس معين و مقرر شده استدر خصوص امور استخدامي شركتهاي دولتي تابع قوانين خاص خود مي باشند و اصول مقررات استخدامي شركتهاي دولتي بموجب قانون مقررات استخدامي شركتهاي دولتي مصوب 26/3/52 كميسيون استخدام مجلس معين و مقرر شده است تصويب بودجه شركتهاي دولتي در صلاحيت مرجع قانوني آنها كه معمولا همان مجمع عمومي است قرارداد بودجه شركتها براي تاييد و انعكاس در بودجه كل كشور به سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور فرستاده مي شود و بموجب قانون اساسي رسيدگي به حسابهاي شركتها با ديوان محاسبات مي باشد براي تنظيم لايحه تفريغ بودجه براي شركتهاي دولتي ترازنامه مصوب مجمع عمومي كفايت مي كندتصويب بودجه شركتهاي دولتي در صلاحيت مرجع قانوني آنها كه معمولا همان مجمع عمومي است قرارداد بودجه شركتها براي تاييد و انعكاس در بودجه كل كشور به سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور فرستاده مي شود و بموجب قانون اساسي رسيدگي به حسابهاي شركتها با ديوان محاسبات مي باشد براي تنظيم لايحه تفريغ بودجه براي شركتهاي دولتي ترازنامه مصوب مجمع عمومي كفايت مي كند اموال منقول و غير منقول شركتها جزء دارايي هاي خود آنها محسوب مي گردد و تابع مقررات خاص آنهاست و معاملات شركتها جز در موارد معدود تابع مقررات خاص آنهاست وعليه آنها نمي توان اعلام ورشكستگي كرد( چون خدمات عمومي را به عهده دارند و اصل بر مداومت خدمات عمومي است)اموال منقول و غير منقول شركتها جزء دارايي هاي خود آنها محسوب مي گردد و تابع مقررات خاص آنهاست و معاملات شركتها جز در موارد معدود تابع مقررات خاص آنهاست وعليه آنها نمي توان اعلام ورشكستگي كرد( چون خدمات عمومي را به عهده دارند و اصل بر مداومت خدمات عمومي است) ويژگيهاي شرکتهاي دولتي

21. نهادهايي که بنا بر نياز دوران پس از انقلاب با تصويب مراجع قانونگذاري بوجود امده اند(تبصره ماده واحده مصوبه شوراي انقلاب مورخ25/5/1359) واحد سازماني مشخصي كه پس از پيروزي انقلاب بر اساس ضرورتها ونيازهاي انقلاب بنا به فرمان ولي فقيه ويابه ابتكار واراده مردم بصورت خود جوش ايجادو بعدا مستقيم يا غير مستقيم مورد تاييد رهبري؛شوراي انقلاب ومجلس قرار گرفته است و يا در اجراي قانون اساسي بعدا تاسيس گرديده است موسسات ونهاد هاي عمومي غير دولتي از نظر اين قانون واحد هاي سازماني مشخصي اند كه با اجازه قانون به منظور انجام وظايف و خدماتي كه جنبه عمومي دارد تشكيل شده يا مي شوند( ماده 130و5 ق. محاسبات) نهاد هاي انقلاب اسلامي

22. 1.مديريت مشاركتي 2.مردمي بودن 3.بافت مومن ومتعهد 4.انعطاف پذيري 5.مشاركت مردمي 6.هماهنگي با سياستهاي دولت ويژگيهاي نهادهاي انقلاب اسلامي

23.  در زمينه دفاعي وامنيتي:دادسراها ودادگاههاي انقلاب؛سپاه پاسداران؛بسيج مستضعفين  در زمينه اعتقادي وعمراني:جهاد سازندگي  در زمينه خدماتي ؛رفاهي ومحروميت زدايي:بنياد مسكن؛بنياد مستضعفان وجانبازان؛بنياد شهيد؛كميته امداد امام خميني(قدس سره)  درزمينه فرهنگي واموزشي:نهضت سواداموزي؛جهاد دانشگاهي؛شورايعالي انقلاب فرهنگي؛سازمان تبليغات اسلامي تعدادي از نهاد هاي انقلاب اسلامي