1. Miðlun þekkingar og áhrif tækni á menntun Þuríður Jóhannsdótttir Fyrir stúdenta KHÍ grunnskólaskor - haustið 2000

2. Marchall Mcluhan: The Medium is the Massage 1967 “The alphabet and print technology fostered and encouraged a fragmenting process, a process of specialism and of detachment. Electric technology fosters and encourages unification and involvement. It is impossible to understand social and cultural changes without a knowledge of the workings of media”

3. Spurt er:  Hvernig hefur tækniþróun haft áhrif á menntun hingað til  Af hverju kemur tölvutæknin og Internetið til með að hafa meiri áhrif á menntun en aðrar tækninýjungar 20. aldarinnar?  Hvaða áhrif hefur Internetið og tölvu- og upplýsingatækni á skóla, menntakerfi og menntun?

4. Frá munnlegri miðlun til handrita  Munnleg miðlun þekkingar  Kennarinn fræðaþulur sem nemendur hlusta á  Samræðan mikilvæg – sbr. Sókrates  Sókrates hafði vantrú á ritmálinu  Ritmál - handrit geyma fróðleik  Skólasetur miðalda byggjast á handritamenningu  Fáir hafa aðgang að þekkingunni  Handritin eru dýrmæt – slitna við notkun  Lestrarkunnátta verður forsenda náms  Ath stöðu kvenna og karla

5. Skólaform nútímans byggir á prenttækni  Prenttæknin gerir kennslubókina að kennslutæki  Stuðlar að útbreiðslu texta  Fleiri fá aðgang að menntunarauðlindum sem eru varðveittar í texta á bók  Til þess þurfa fleiri að verða læsir  Strákar helst líka að læra að skrifa og seinna stelpur líka

6. Myndir og hljóð  Ljósmyndatækni og kvikmyndatækni gera kleift að varðveita menningararf öðru vísi en með texta  Útvarp miðlar hljóði - upptökutæki gera fólki kleift að taka upp og hafa aðgang að hljóði eftir þörfum  Sjónvarp miðlar hljóði og mynd – myndbandstækin gera kvikmyndaefni aðgengilegt almenningi eftir þörfum

7. Tölvan og Internetið  Tölvan annars eðlis – ekki fyrst og fremst miðlill eins og bók, útvarp og sjónvarp  Geymir upplýsingar í texta, mynd og hljóði  Tæki til að setja fram þekkingu í texta, mynd og hljóði  Getur unnið úr efni, virkar sem framlenging á getu mannsins – fljótari og nákvæmari  Internetið er flutninga- og samskiptatæki sem bætist við tölvuna.  Staður fyrir birtingu efnis og öflugt alþjóðlegt samskiptatæki

8. Tækniþróun í kennslu  Comenius talaði um mikilvægi þess að höfða til allra skynsviða í kennslu þegar á 17. öld  Tilraunir með nýsigögn – en kennslubókin í aðalhlutverki alla þessa öld  Ingvar Sigurgeirsson: Doktorsritgerð um notkun námsefnis í skólum, rannsókn hófst 1987  Flestir kennarar reiða sig á skólabækur: “Efni þeirra er undirstaða kennslunnar sem jafnframt stýrir því hvaða viðfangsefni eru tekin fyrir og í hvaða röð. [...] Allar algengustu kennsluaðferðirnar byggðu á því að farið var yfir skólabækurnar.” (I.S. 1994, 118)

9. Mynd- og hljóðmiðlar í kennslu  Fræðslumyndir gott dæmi um uppbót  Útvarp í fjarkennslu – framburðarkennsla  Skólasjónvarp reynt – vídeó breytir möguleikunum á að nýta sjónvarpsefni mikið  Kennslugögn nú: bók, myndband, kennsluforrit, hljóðsnælda, vefsíður

10. Staðsetning tölva í skólanum  Tölvuver: það þarf að kenna nemendum á tölvur svo að þeir geti notað þær – sambærilegt við læsi á texta svo bókin nýtist  Tölva í kennslustofu endurspeglar áherslu á nýtingu tölvu í námi og samþættingu tölvutækni og námsgreina  Tölva á bókasafninu merkir að tölvan er viðurkennt tæki til upplýsingaöflunar

11. Af hverju er líklegt að tölvan breyti meiru ?  Tæki sem nemandi getur nýtt sér til náms  Til upplýsingaöfluar  Til úrvinnslu úr upplýsingum  Til framsetningar á því sem hann hefur tileinkað sér  Fyrri tæki notaði kennarinn sem hjálpartæki við miðlun þekkingar  Ef það verður áfram svo er þá líklegt að tölvan og Netið breyti einhverju ?  Er það forsenda breytinga að áherslan flytist frá kennslu á nám ?

12. Að skilja Netið sem miðil  ný grunngerð (infrastructure) í miðlun þekkingar  bylting sambærileg prenttækni  aðgangur að þekkingu  tæki til samskipta  staður fyrir útgáfu/birtingu efnis  alþjóðlegt eðli miðilsins mikilvægt

13. Netið gefur kost á að hafa áhrif á lýðræði  fleira fólk á þess kost að fá aðgang að menntunarauðlindum  fleiri eiga þess kost að taka þátt í uppbyggingu menningararfsins  að geta „lesið og skrifað“ á Netinu er þó forsenda þátttöku og áhrifa  Sumir segja að Netið ýti undir anarkisma og grafi undan valdi ríkisins. Er það gott eða vont  Grefur Netið þá kannski undan valdi kennarans ?

14. Áhrif Netsins á menntun og skóla  nýtt innra skipulag skóla  námskrá sem byggir á nýrri hugmyndafræði  menntun kennara þarf að breytast  mat á námsárangri þarf að breytast  tengsl háskóla og grunnmenntunar verða nánari Sjá McClintock, http://www.ilt.columbia.edu/mcclintock/ akademie3000/index.html Sjá McClintock, http://www.ilt.columbia.edu/mcclintock/ akademie3000/index.html

15. Sigurjón Mýrdal og Hörður Bergmann: hugmyndir um nám  Curriculum- haupabraut  Að ganga menntaveginn  Að afla sér menntunar  Netið er veiðarfæri  Hörður Bergmann heldur því fram að með upplýsingatækni skapist forsendur til að losa um tengsl menntunar og skóla

16. Viðhorf til tækni gegnum tíðina 1. Þróun tækninnar óhjákvæmileg - leiðir til velmegunar (Karl Marx, Marshall McLuhan) 2. Tæknin óumflýjanleg en siðferðilega spillt og leiðir til eyðileggingar mennskunnar (George Orwell, Aldous Huxley) 3. Menn stjórna tækninni – tæknin verkfæri sem nota má bæði í jákvæðum og neikvæðum tilgangi  hreyfiafl breytinga er mannleg framfaralöngun  tækniframfarir afleiðing af langri þróun fremur en stökk

17. Hvernig viljum við nota tæknina?  Til að gera núverandi kerfi skilvirkara?  Efasemdir Betty Collis  Til að leiða menntakerfið út úr kreppunni sem það er í ?  Varað er við tæknihyggju sem heldur að skólar muni sjálfkrafa breytast með tilkomu tölvu- og upplýsingatækni  Langtímaáhrif oftast ófyrirséð og önnur er búist var við  Skilja tæknina og möguleikana  Skilja vanda skólakerfisins

18. Eftirnútíminn(póstmódernismi) og ný hugsun  Hvorki með né á móti tækninýjungum  Hluti af fjölbreytilegu samfélagi  Tími hinna stóru kerfa og stórasannleika er liðinn  Gjaldþrot nútíma framfarahugsunar  Tími hinnar módernísku vissu og sannleika vísindanna liðinn  Áhrif kaoskenninganna

19. Internetið og kaoskenningar  kaoskenningar komnar frá raunvísindunum  eiga ekki síður við um félagsleg kerfi eins og skóla  grafa undan viðteknum aðferðum í skólaþróun sem líta á skólakerfið eins og verksmiðju þar sem stýra má ferlum  grefur undan markmiðssetningarstefnu sem byggir á opinberum markmiðum í námskrá  markmið sem einstaklingur setur sér merkingarbærari

20. Internetið er póstmódernískur miðill  Prentað mál hefur einkenni stöðugleika  Línuleg framsetning textans er rökleg og leiðir til niðurstöðu  Texti á Netinu er óstöðugur  Sannleikurinn fljótur að breytast  Texti hefur hvorki upphaf né endi  Lesandinn verður sjálfur að ákveða hvenær hann hefur komist að niðurstöðu og getur hætt

21. Þekkingarfræðin og kennslufræðin “ Eftir hrun stórsagnanna höfum við ekki fyrirframgefin markmið sem segja okkur fyrir verkum, heldur verðum við sjálf að skapa inntak, merkingu og markmið lífs okkar. “ (Sigríður Þorgeirsdóttir. TMM 1998)  Afstaða til þekkingar hefur breyst  Þekkingin er ekki viss staðreynd heldur afstæð og skeikul  Hversu langan tíma tekur að breyta viðhorfum fólks til þess hvað skóli og menntun á að vera ?  Hvenær eru nemendur tilbúnir til að taka ábyrgð á eigin námi’  Hvenær eru kennarar tilbúnir til að leyfa þeim það?