Download presentation
Presentation is loading. Please wait.
1
Andrés Ellert Ólafsson Frumulíffæri
Kennaaraháskóli Íslands Fruman Frumulíffæri Andrés Ellert Ólafsson
2
Orðalisti Hvatberi - Mitochondria
Grófa frymisnetið - Rough endoplasmic reticulum Kjarni - Nucleus Kjarnahimnuholur - Nuclear pores Frumuhimna - Plasma membrane Kjarnakorn - Nucleolus Kjarnahimna - Nuclear envelope Umfrymi - Chromatin Ríbósóm - Ribosomes Slétta frymisnetið - Smooth endoplasmic reticulum Bifhár - Cillia Golgikerfið - Golgi apparatus Frymisgrind - Microtubules Deilikorn - Centrioles Oxunarkorn – Peroxisome Leysikorn - Lysosome Örþræðir - Microfilaments
3
Fruman Hvatberi Örþræðir Leysikorn Grófa frymisnetið Oxunarkorn Kjarni
Deilikorn Kjarnaholur Frumuhimna Frymisgrind Kjarnakorn Slétta frymisnetið Kjarnahimna Kjarnafrymi Golgikerfið Grófa frymisnetið Bifhár Slétta frymisnetið Ríbósóm Orðalisti Skoða smásjársýni
4
Hvatberi Hvatberinn er orkustöð frumunar Þar fer framleiðsla á ATP
stk eru í hverri frumu Í hverjum hvatbera eru a.m.k 70 ensym (lífhvatar) Hvatberar eru að mestu úr próteini og hafa sitt eigið DNA Hvatberar voru upprunalega bakteríur sem sameinuðust frumunni Innri bygging hvatberans Innri himna Ytri himna Fellingar Matrix Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni
5
Myndun á ATP í hvatbera
6
Grófa frymisnetið Er hluti af frymisneti frumunnar
Himna Er hluti af frymisneti frumunnar Grófa frymisnetið er alsett ríbósómkornum Frymisnetið tekur þátt í smíði og flutningi próteina Ríbósóm Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni
7
Kjarni Kjarni er stjórnstöð frumunar Kjarni hefur að geyma litninga
Litningar hafa að geyma erfðaupplýsingar/DNA Kjarni er stærsta frumulíffærið Kjarnakorn Kjarnahimna Kjarnaholur Litningar Kjarnafrymi Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni
8
Frumuhimna Frumuhimna er úr tveimur lögum
Bygginarlag frumuhimnu Frumuhimna er úr tveimur lögum Fosfórkeðjur liggja þar á milli Frumuhimnan við heldur lögun frumunnar Frumuhimnan stjórnar hvaða efni fara út og inn í frumuna Glygógenprótein Kolvetniskeðjur Prótein Fosfórkeðjur Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni
9
Fosfórkeðjur Fosfórkeðjur liggja á milli laga frumuhimnunnar
Eru úr prótínþráðum Koma að styrkleika frumuhimnunnar Fituefnið fosfórlípið er megin uppistaðan í keðjunum
10
Flutningur yfir frumuhimnu
Dæmi um hvernig efni flytjast yfir frumuhimnu
11
Flutningur yfir frumuhimnu
Dæmi um hvernig efni flytjast yfir frumuhimnu
12
Andrés Ellert Ólafsson
Kjarnakorn Kjarnakorn er staðsett í kjarna Kjarnakorn er gert úr RNA og próteinum Kjarnakornið kemur að smíði próteina í frumunni Fræðimönnum greinir samt á um hlutverk þess Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni
13
Ríbósóm Ríbósóm er á grófa frymisnetinu Ríbósóm eru úr RNA
Byggingarlag ríbósóm Ríbósóm er á grófa frymisnetinu Ríbósóm eru úr RNA Í ríbósómum tengjast amínósýrur saman og mynda prótein Sum ríbósóm eru fljótandi um í umfrymi frumunnar Eru sett saman í kjarnakorni Yfir eining Undir eining Mið bunga Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni
14
Slétta frymisnetið Er hluti af frymisneti frumunnar
Frymisnetið tekur þátt í nýmyndun og flutningi próteina Í slétta frymisnetinu fer fram nýmyndun á fituefninu lípíð Slétta frymisnetið Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni
15
Bifhár Bifhár koma að efnaupptöku frumunar og fanga efnisagnir í umhverfi hennar og auka umfang hennar til efnaupptöku. Bifhár frumu Fruman Orðalisti
16
Golgikerfið Golgikerfið pakkar þeim afurðum inn sem fruman ætlar til útflutnings í Seytibólur Golgikerfið pakkar einnig inn afurðum sem fruman ætlar að geyma til seinni tíma Framleiðir frumuhluti eins og frumuhimnur Himnuhol Seytibólur Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni
17
Afurðum pakkað inn í seytibólur sem færast síðan út yfir frumuhimnu
Golgikerfið Golgikerfi í vinnslu Afurðum pakkað inn í seytibólur sem færast síðan út yfir frumuhimnu
18
Byggingarlag frymisgrindar
Frymisgrind er beinagrind frumunnar Frymisgrindin er mynduð af mismunandi þráðum próteina Frymisgrindin tekur þátt í hreyfingum og lögun frumunar Kemur að flutningi efna með próteinum Heldur líffærum frumunnar á sínum stað Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni
19
Deilikorn Deilikorn tekur þátt í skiptingu frumunnar
Kemur að framleiðslu frymisgrindar Viðheldur byggingarlagi frumunnar Byggingarlag deilikorna Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni
20
Oxunarkorn Oxunarkorn innihalda ensym sem tengjast efnaskiptum fitusýra Sérhæft líffæri til oxunar þar sem súrefni er notað beint: (RH2+O2>R+H2O2) Losar frumu við súrefni Oxunar kristallar Himnulag Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni
21
Byggingarlag leysikorna
Leysikorn eru mynduð af golgikerfinu. Þau innihalda ensym sem sundra fæðuefnum og eyða frumuhlutum sem ekki eru lengur notaðir. Byggingarlag leysikorna Leysikorn að störfum Himnulag Ensym Fruman Orðalisti Skoða smásjársýni
22
Örþræðir Örþræðir eru hluti af stoðkerfi frumunnar.
Þessir þræðir taka þátt í hreyfingum umfrymisins og móta lögun frumunnar. Myndaðir af tveimur keðjum próteina (g og f) Eru hluti af stoðkerfi frumunnar F- Actin G-Actin Fruman Orðalisti
23
Verkefni Kennslusíða Fruman-Glærur Fruman-Spurningar Frumulíffæri
Prófspurningar
24
Heimildaskrá 1994 – Ólafur Guðmundsson. Sérkenni efna. Námsgagnastofnun. Reykjavík 1994. 1995 – Peter H. Raven/George B. Johnson. Understanding bioogy. Wm. C. Brown Communiaction, Ins. USA 1995. 1996 – D. Hurd, S. Johnson, G. Matthias, C. McLaughlin, E. Snyder, J. Wright. Einkenni lífvera. Námsgagnastofnun. Reykjavík 1996. Thomas M. Terry. University of Connecticut. USA 1997. 1991 – Russel Kightley. Russel Kightley Media. Australia. Canberra 1991. 2002 – Terry Frey. San Diego State University. USA 1991. 2002 – Sverrir Harðarson. Almenn vefjafræði. Háskóli Íslands 2002. 2001 – Jhon A. McNulty. Loyola University Chicago Stritch School of Medicine. USA 2001. The Biology ProjectDepartment of Biochemistry and Molecular BiophysicsUniversity of Arizona. USA 2004.
25
Andrés Ellert Ólafsson
Smásjársýni Hvatberi Oxunarkorn Frumuhimna Slétta frymisnetið Golgikerfið Frymisgrind Grófa frymisnetið Deilikorn Leysikorn Kjarnakorn Ríbósóm Til baka Kjarnahimna Kjarnahimnuholur
26
Hvatberi Til baka
27
Kjarnahimna Kjarnahimnuholur Til baka
28
Kjarnakorn Til baka
29
Leysikorn Til baka
30
Oxunarkorn Til baka
31
Ríbósóm Til baka
32
Slétta frymisnetið Til baka
33
Deilikorn Til baka
34
Frumuhimna Til baka
35
Frymisgrind Til baka
36
Golgikerfið Til baka
37
Grófa frymisnetið Til baka
Similar presentations
