1. 1 Námskrárfræði og námsmat – Vor 2008 Námsmat Jóhanna Karlsdóttir - Meyvant Þórólfsson 19. mars 2008

2. 2 Námsmat: Að mæla og meta mannfólk, hugsun þess og hæfileika... Við mælum t.a.m.: Hæð, líkamshita, höfuðstærð, blóðþrýsting, þol, minni, greind... Hvernig mælum við eða metum: Skilning? Sköpunarhæfni? Verkvit - verklega færni? Siðferðiskennd? Félagsþroska? Umburðarlyndi? Gagnrýna hugsun? Víðsýni? Samvinnufærni?

3. 3 Dagskrá dagsins Kl. 8.30 – 9.45: Prófið og áætlunin framundan Farið yfir nokkur mikilvæg hugtök tengd námsmati Óformlegt/Óhefðbundið námsmat Formlegt/hefðbundið námsmat – próf Mat á skólastarfi Kl. 10.00 – 12.00: Kynningar í þremur stofum

4. 4 Prófið og áætlun framundan Skriflegt próf föstudaginn 9. maí kl. 9-12 Tekið mið af flokkunarkerfi Blooms og félaga: Þekking, skilningur, beiting, greining, mat og nýmyndun Lesefni nánar tilkynnt síðar á Uglu og WebCT Prófatriði fjölbreytt (fjölvals- og opnar spurningar): reynt að tryggja sem mest réttmæti og áreiðanleika Sýnishorn af prófi sett inn á vefinn strax eftir páska Framundan: Um námsmat og námskrár (þrjár vikur í apríl)

5. 5 Nokkur mikilvæg hugtök Námsmat: mat á árangri og framvindu náms ( sbr. ferli/process). Tekur bæði til nemenda sjálfra, hegðunar þeirra, hugsunar og frammistöðu og einnig til verka þeirra, til dæmis skriflegra svara á prófum, hugverka eða handverka (afrakstur/product). Hlutlægt-huglægt Megindlegt-eigindlegt Ferli – útkoma/afurð Formlegt/óformlegt Hefðbundið/óhefðbundið

6. 6 Nokkur mikilvæg hugtök Leiðsagnarmat/lokamat Viðmið Nemendamat/kennaramat Réttmæti og áreiðanleiki Matsþættir (Hvað viljum við meta) Matsaðferðir (hvernig viljum við meta) Niðurstöður/vitnisburður “Learning outcomes” Leiðir við skráningu upplýsinga (gátlistar, marklistar, rubrics, dagbækur, minnisbækur).

7. Námskrárfræði og námsmat 4. misseri 2008 Óhefðbundið námsmat Jóhanna Karlsdóttir lektor KHÍ Meyvant Þórólfsson lektor KHÍ

8. Jóhanna Karlsdóttir lektor KHÍ, Meyvant Þórólfsson lektor KHÍ Ykkar reynsla? Hvað þekkið þið af eigin raun um námsmat annað en hefðbundin próf?

9. Jóhanna Karlsdóttir lektor KHÍ, Meyvant Þórólfsson lektor KHÍ

11. Hugtök og skilgreiningar Óhefðbundið námsmat (Alternative assessment) Rauntengt/Heildrænt námsmat (Authentic assessment) Frammistöðumat (Performance Assessment) Alhliða námsmat/samþætt (Holistic / intergrated) Hefðbundið námsmat (Traditional achievement assessment) Leiðsagnarmat (Formativ assessment)

12. Jóhanna Karlsdóttir lektor KHÍ, Meyvant Þórólfsson lektor KHÍ Leiðasagnarmat – lokamat When the cook tastes the soup, that´s formative; when the guests taste the soup, that´s summative (Patton 1997:69)

13. Jóhanna Karlsdóttir lektor KHÍ, Meyvant Þórólfsson lektor KHÍ Hvernig er hægt að meta? Óhefðbundið námsmat FundirRegluleg skráning Sjálfsmat nemenda ViðtölJafningjamat Kynningar á verkefnum Viðhorfakannanir Skipulegar athuganir Foreldramat

14. Jóhanna Karlsdóttir lektor KHÍ, Meyvant Þórólfsson lektor KHÍ

15. Æskileg þróun? Skólar þurfa að auka fjölbreytni í námsmati Nauðsynlegt er að meta ferli og afurð Stöðugt námsmat þarf að vera eðlilegur hluti af skólastarfi Námsmat þarf að virka sem námshvatning Aukin þátttaka nemenda og foreldra í námsmati Námsmatsverkefni skóla eru liður í skólaþróun

16. Jóhanna Karlsdóttir lektor KHÍ, Meyvant Þórólfsson lektor KHÍ Dæmi um skóla sem þróað hafa námsmat Kársnesskóli – fjölbreytt námsmat samhliða þróun á söguaðferð Egilsstaðaskóli, Eskifjarðarskóli og Vogaskóli - sjálfsmat nemenda Ölduselsskóli – foreldramat byggt á námsmöppum Laugalækjarskóli - notkun námsmöppu og mat byggt á þeim. Þær eru skv. skilgreiningu Laugarlækjarskóla,,yfirheiti á aðferð við söfnun gagna, vinnulag og mat.“ http://www.laugalaekjarskoli.is/einstaklings/index_files/page 0004.htm

17. Námskrárfræði og námsmat 4. misseri 2008 Hefðbundið/ formlegt námsmat Jóhanna Karlsdóttir lektor KHÍ Meyvant Þórólfsson lektor KHÍ

18. 18 Hvað viljum við meta? Vitsmunalegir hæfileikar (cognitive domain) – Þekking, skilningur, beiting, greining, mat (gagnr. hugsun) og nýmyndun (skap. hugsun). Viðhorf, tilfinningar, siðferðilegir þættir (affective domain) – Afstaða (attitude), hneigð til náms (disposition), frumkvæði, viðhorf, ábyrgð, áhugi, þátttaka, hluttekning, samhygð o.fl. Leikni og færni (psychomotor domain) - Frammistaða, sköpun, framkvæmd, verklagni, “performance” o.s.frv. Eitthvað ófyrirséð í fari nem., sbr. eigindlegt (kvalítatíft) mat.

19. 19 “Intended Learning Outcomes” og “Intended Performance Outcomes” LO/PO: Hvers konar þekkingu, færni, kunnáttu og frammistöðu tökum við gilda sem staðfestingu á að nemendur okkar hafi lært það sem til stóð að þeir lærðu? Hvaða leiðir eru tiltækar til að meta það? Hvernig tryggjum við að við séum að meta það en ekki eitthvað annað?

20. 20 Flokkun Blooms og fél... Stigbundið kerfi Nýmyndun – skapandi hugsunMat – gagnrýnin hugsun Beiting Skilningur Þekking - minni Greining

21. Prófatriði: Valkostir Valið stendur milli: Fjölvalsprófatriða (Selection-Type Items): krossaspurningar, rétt-rangt spurningar, pörunarspurningar og túlkunarverkefni. Og Innfyllingaratriða (Supply-Type Items): Stutt eyðufyllingasvör, stuttar ritgerðaspurningar, lengri ritgerðaverkefni.

22. Fjölval/innfyllingar: Túlkunarverkefni (Interpretive exercises) Sett er fram einhvers konar kynningarefni, t.d. texti, tafla, graf, kort eða mynd og ýmis færni er metin út frá því með fjölvalsspurningu, t.d. greining, læsi á upplýsingar eða túlkun. Kostir/styrkleikar: Mat auðvelt, auðveldasta leiðin til að meta “læsi” og ýmsa hæfni til að tengja sbr. PISA. Hægt að meta flókin “learning outcomes” Ókostir/veikleikar: Erfitt að semja. Hætta á óáreiðanleika og lágu réttmæti, hætta á vísbendingum, reynir ekki á sköpun og gagnr. hugsun

23. Fjölval: krossaspurningar Langalgengasta gerðin af prófatriðum Má nota til að meta margvíslegan námsafrakstur (learning outcomes). Eru vönduð prófatriði ef rétt er staðið að samningu og eru jafnan trygging fyrir miklum stöðugleika (áreiðanleika). Veikleikar: Ekki ákjósanleg til að meta “higher-order thinking”. Erfitt að ná háu réttmæti með krossaspurningum einum saman. Erfitt að semja þær.

24. Eðli krossaspurninga Krossaspurning samstendur af: Stofni (Stem) sem gefur til kynna meginefni spurningarinnar, eitthvert vandamál sem þarf að bregðast við. Getur verið bein spurning eða ókláruð fullyrðing. og Valmöguleikum með mögulegum lausnum á vandamálinu. Einn möguleikinn er “réttastur” en hinir eru rangir svarmöguleikar eða villusvör (distractors).

25. Fjölval: Annað en krossaspurningar Ef aðeins er um að ræða tvo svarmöguleika er heppilegra að nota rétt-rangt (True-False) spurningu. Ef um er að ræða marga sambærilega þætti getur verið betra að nota pörunarspurningar (Matching exercise). Ef verið er að meta greiningu, túlkun eða aðra flóknari þætti náms getur verið heppilegra að velja túlkunarverkefni (Interpretive exercise).

26. Innfyllingaratriði (Supply type): Stutt svör Meta hvort nemendur muna og/eða skilja. Algengasta formið að nemendur fylli í eyður eða ljúki við fyllyrðingar. Reynir aðeins meira (öðru vísi) á vitsmunalega hæfileika nemenda en fjölvalsspurningaformið

27. Innfyllingaratriði (Supply type): Ritgerðir Gefa nemendum töluverðan sveigjanleika í að sýna þekkingu sína, skilning, ritfærni o.s.frv. Bjóða upp á skapandi og gagnrýna (higher order) hugsun. Hér skiptir miklu að hafa á hreinu hvaða “learning outcomes” er verið að meta og setja svo viðmið í mati miðað við það. Fer alveg eftir samhengi hversu skýr og nákvæm viðmið eru viðhöfð við mat. Öllu jöfnu minni áreiðanleiki en í fjölvalsspurningum

28. Innfyllingaratriði (Supply type): Sveigjanleg, skapandi ritun Val prófatriða er algerlega háð tilgangi, því hvað átti að meta og hversu mikils áreiðanleika er krafist. Tilgangur með skapandi ritunarverkefnum jafnt eins og öðrum skapandi og opnum (open-ended) verkefnum getur þess vegna verið að örva, hvetja og styðja við nám, en síður til að “mæla” árangur! Fjölvalsformið hentar við mælingar, en sveigjanleg og skapandi ritun e.t.v. frekar til að örva og styðja við nám.

29. Jóhanna Karlsdóttir lektor KHÍ, Meyvant Þórólfsson lektor KHÍ Mat á skólastarfi Mat og eftirlit með gæðum skólastarfsins Markmið Innra mat Ytra mat sveitarfélaga Ytra mat menntamálaráðuneytisins