1. Er maðurinn virkur eða óvirkur í leit sinni að þekkingu?

2. þroski

3. Atferlisstefna John Broadus Watson (1878 – 1958)
Nám er röð aðgerða af áreiti og svörun þar sem hægt er að athuga orsakatengsl.
Mannlega hegðun má skýra alfarið með orðunum viðbrögð, áreiti – svörun og þeirra áhrifa sem styrking hefur. Algjörlega má útiloka andleg hugtök eins og óskir, markmið o.sfrv.

4. Kerfi B. F. Skinners byggist alfarið á virkri skilyrðingu
Kerfi B. F. Skinners byggist alfarið á virkri skilyrðingu. Lífveran „verkar” á umhverfi sitt og mætir þá sérstöku áreiti sem kallað er styrkir. Þetta sérstaka áreiti eykur virki, þ.e. atferlið sem átti sér stað rétt á undan styrki. Þetta er virk skilyrðing: Atferli fylgir afleiðing og eðli afleiðingarinnar dregur úr tilhneigingu lífverunnar til að endurtaka atferlið í framtíðinni. 
B. F. Skinner (1904 – 1990)

5. Forvígismenn hugsmíðahyggju
John Dewey ( )
Að læra með því að framkvæma
Jerome Bruner (1915-
Hvað er mannlegt við manninn?
Hvernig varða hann þannig?
Hvernig getur hann orðið meiri maður?

6. Forvígismenn hugsmíðahyggju
Jean Piaget ( )
Hugsun barna er eðlislega ólík hugsun fullorðinna
Lev Vygotsky ( )
Áhrif menningar á þróun greindar

7. Fylgismenn hugsmíðahyggju leggja áherslu á að skapa bestu skilyrði fyrir nám barna.
„Hugur nemanda er ekki tómur kassi sem í á að troða framandi hugmyndum ...Nemandinn er lifandi”
Whitehead

8. Við drekkum ekki í okkur þekkingu – við byggjum hana upp
Við drekkum ekki í okkur þekkingu – við byggjum hana upp. Við mótum skoðanir, setjum fram kenningar og komum skipan á. Við höfum áhrif á umhverfið – við bregðumst ekki bara við því – og við gerum það á eðlilegan hátt og stöðugt. Það er hluti af því sem við erum.

9. Nám snýst ekki um að safna nýjum upplýsingum og hlaða þeim upp ofan á þær sem fyrir eru. Það snýst um að standa frammi fyrir einhverju óvæntu, einhverju sem við getum ekki útskýrt með þeim kenningum sem við höfum þegar þróað. Til að leysa úr því verðum við að breyta því sem við trúðum áður. Við verðum að endurskoða skilning okkar í ljósi nýrra aðstæðna.

10. Hugsmíðahyggja (Constructivism)
Maðurinn getur aðeins skilið til hlítar það sem hann hefur sjálfur tengt fyrri reynslu eða þekkingu.
Nemendur “smíða” sinn eiginn skilning
Að skilja er að þekkja tengsl
Að þekkja tengsl byggist á fyrri þekkingu

11. Áhrif hugsmíðahyggjunnar á nám
Námskrá: Ekki nota staðlaða námskrá heldur viðfangsefni sem henta því sem nemendur þegar vita. Raunhæf úrlausnarefni.
Kennsla: Áhersla lögð á að tengja staðreyndir og örva nýjan skilning nemenda. Kennsluaðferðir lagaðar að viðbrögðum nemenda og þeir hvattir til að greina, túlka og spá fyrir um þekkingu. Opnar spurningar og umræður nemenda.

12. Áhrif hugsmíðahyggjunnar á nám
Námsmat: Afnema einkunnir og stöðluð próf. Námsmat á að vera hluti af námsferlinu og nemendur eiga að taka þátt í að meta eigin framfarir.
Jacquline og Martin Brooks The Case for Constructive Classrooms. ASCD.

13. Heilarannsóknir
Hægt er að rannsaka heilastarfsemi á annan og flóknari hátt en áður.
Tilfinningar og líðan hafa mun meiri áhrif á nám en talið var.
Reynsla og sú þekking sem fyrir er skipta miklu máli.

15. Vinstra- og hægra heilahvel
Vinstra heilahvel
Hægra heilahvel
Greining
Röð, samhengi
Tími
Tal
Þekkir:
orð
stafi
tölur
Sköpun
Mynstur
Rými
Samhengi
Þekkir:
andlit
staði
hluti

16. Ennisblöð - framheili;
áætlun,
skipulagning, þrautalausn,
kjörvís athygli, persónuleiki,
ýmsar „æðri vitsmunalegar aðgerðir” þ. á m. hegðun og tilfinningar

17. 100 billjónir taugafruma

18. Joseph LeDoux The Emotional Brain
Synaptic Self: How Our Brain Become Who We Are.

19. The Synaptic Self How Our Brains Become Who We are
Grundvallarspurning bókarinnar
Hvernig gerir heilinn okkur að þeirri persónu sem við erum?
Markmið með bókinni
Sýna hvernig er mögulegt, í grundvallaratriðum, að byrja að skilja sjálfið út frá samverkan taugamótanna (synaptic interaction).
Sigrún Árnadóttir. Nám og kennsla við aldahvörf. 2002

20. Heilinn Hvað aðgreinir mannlega heila?
Er heilinn fullþroskaður á ákveðnu stigi?
Heilinn kortlagður
Sjá ákveðin svæði heilans um ákveðna starfsemi? (framheili = hugsun, dreki=minni o.s.frv.)
Raunin er að kerfin vinna saman, en hvernig er ferlið á bak við virkni heilans?

21. Bygging taugafruma og samskipti frumna
Taugafruma = frumubolur, griplur og taugasími
Hver fruma getur haft taugamót
Taugamót frumna = taugasími mætir griplu
Taugasími sendir taugaboðefni og viðtaki í griplu tekur við taugaboðefnunum, fruman tendrast og boðspennan gengur niður eftir síma frumunnar og verður til þess að taugasíminn sendir boðefni til næstu frumu.
Samvirkni heilakerfanna
Taugamótin gera heilakerfunum færi á að vinna saman, þar sem taugafrumur mynda þéttofið net, ólíkt því sem aðrar frumur gera.
Skv. LeDoux gera taugamótin okkur fært að virka sem heildstæður einstaklingur – þar sem taugamótin mynda rásir sem við hugsum í gegnum, ímyndum okkur, upplifum og munum og með þeim eru grundvallar eiginleikar okkar skráðir

22. Taugamót - Gen vs. reynsla
Er sjálfið mótað af meðfæddum taugamótum eða er það reynslan sem mótar og fjölgar taugamótunum og myndar sjálfið í gegnum lífið?
Við erum sköpuð með ákveðið taugamótanet skv. genum.
Reynsla/virkni skapar ný taugamót og skapar þannig fjölbreytilega heila!
Taugamót geta eyðst! Þau þurfa virkni til að halda velli. (Use it or lose it)

23. Viðhald taugamóta Viðhald taugamóta
Kalsíum leiðir til þess að kínase virkist (breytist í ensím) sem berst til frumukjarna sem framleiðir ný prótein sem styrkja taugamótin, en próteinin flæða aðeins til þeirra taugamóta sem voru í notkun og eru “merkt”
Sumir telja að langtímatendrun geti leitt til styrkingar í frumunni sem sendi boðin, með afturvirkum efnum (boð send til baka).
Viðhald taugamóta
Fruma sendir/frumur senda eitt sterkt taugaboð eða tvö eða fleiri samtímis.
Viðtökufruman tendrast og kalsíum innan hennar eykst og orskakar LTP – langtímatendrun

24. Myndun nýrra taugamóta
Taugamót myndast með samverkan frumunnar sem sendir boðin og þeirrar sem tekur við þeim.
Langtímatendrun getur orðið til þess að viðtökufruma sendir frá sér neurotrophin (efni sem stuðlar að vexti og áframhaldandi lífi frumna).
Aðeins fruma sem var tendruð getur tekið við þessu efni, en efnið örvar vöxt nýrra taugamóta.
Líkt og önnur taugamót, þurfa þau þessi nýju taugamót virkni til að lifa.

25. Samvinna heilakerfa Hugurinn = Vit, tilfinningar og vilji.
Virkni taugamótanna hafa áhrif á virkni innan kerfanna þriggja og jafnframt á milli þeirra, hvort sem um er að ræða meðvituð ferlið eða ómeðvituð.
Þessi þrjú kerfi vinna saman
Þegar við skráum reynslu, sköpum minningar, koma þessi ólíku kerfi að skráningunni og gefa okkur því ólíka sýn á reynsluna og samræma hana.
Við tilfinningauppnám (tilfinningaferli) þurfum við að taka ákvörðun um viðbrögð (vitsmunaferli) og hafa vilja til að stefna að ákveðnu marki (viljaferli) – þessir þrír þættir þurfa því að vinna saman og taugatengingarnar gera þeim það kleift.

26. Þú ert þín taugamót!
Ekki er hægt að segja að sjálfið sé í taugamótunum sjálfum en vegna reynslu/virkni eru frumurnar tengdar á ákveðinn hátt og þær tengingar móta ÞIG.
Minningar, hvernig þú bregst við, hverjar skoðanir þínar eru og viðhorf eru einfaldlega ákvarðaðar vegna ákveðinnar reynslu sem virkjuðu heilann á þennan máta og hann bregst við út frá þeirri reynslu. Því má segja að taugamótin haldi sjálfinu saman.

27. Antonio Damasio
Descartes´s Error: Emotion, Reason and the Human Brain.
The Feeling of What Happens: Body and Emotion in the Making of Consciousness.
Looking for Spinoza: Joy, Sorrow, and the Feeling Brain.

28. Daniel Goleman http://www.eiconsortium.org/members/goleman.htm
Emotional Intelligence: Why it can matter more than IQ
Working with Emotional Intelligence
The Emotionally Intelligent Workplace
Primal Leadership: Realizing the Power of Emotional Leadership.

29. How People Learn Brain - heili Mind - hugur Experience - reynsla
School - skóli

30. Ritað
Talað
Frásögn á myndbandi
Fyrirlestrar
Einangruð æfing og þjálfun
Hermileikir
Raftæki
Þjálfun í samhengi
Tækni
Færni
Námsmat
Þekking á námi
fyrirmynd
Samskipta umhverfi
atvik
Einstaklingur v/ hópur
leitarnám
sjálfsnám
Þrautir
samvinnunám
púslunám
Nám af ásetningi
project

31. Hvaða verkfæri á að nota?

32. Helstu niðurstöður
1. Nemendur koma í skólann með sínar hugmyndir um heiminn. Ef sá skilningur þeirra er ekki virkjaður getur þeim mistekist að grípa nýjar hugmyndir og upplýsingar sem koma fram í kennslu – eða þeir læra þær til prófs og hverfa síðan aftur að fyrri hugmyndum utan veggja skólans.

33. Helstu niðurstöður
2. Til að færni til leitarnáms á ákveðnu sviði þróist þurfa nemendur að: a) hafa góðan þekkingargrunn, b) skilja staðreyndir og hugmyndir í samhengi við hugtakaramma, c) skipuleggja þekkingu á þann veg að það auðveldi endurheimt úr minni og beitingu.

34. Helstu niðurstöður
3. Sú nálgun í kennslu að láta nemendur nota þekkingu á eigin hugsun getur auðveldað þeim að hafa stjórn á eigin námi með því að skilgreina námsmarkmið sín og fylgjast með framförum sínum í að ná þeim.

35. Ályktanir fyrir kennslu
1. Kennarar verða að laða fram þann skilning sem nemendur búa yfir þegar þeir koma í skóla og gera hann að viðfangsefni.

36. Ályktanir fyrir kennslu
2. Kennarar verða að kafa djúpt í sumt námsefni, gefa mörg dæmi um sama hugtakið og leggja traustan grunn að raunþekkingu.

37. Ályktanir fyrir kennslu
3. Kennsla í færni í að hugsa um eigin hugsun á að vera samofin námsefni í mörgum ólíkum námsgreinum.

38. Námsumhverfi
Skólinn og kennslustofan verður að vera nemendamiðað

39. Námsumhverfi
2. þegar bjóða á fram þekkingarmiðaða kennslustofu (námsumhverfi) verður að huga vel að því hvað er kennt (upplýsingar, námsefni), hvers vegna það er kennt og að hvers konar getu og hæfni er stefnt.

40. Námsumhverfi
3. Leiðsagnarmat – símat sem hannað er til að gera hugsun nem. sýnilega, bæði kennurum og nemendum, er nauðsynlegt. Það gerir kennurum kleift að grípa „forhugmyndir” nemenda, skilja hvar þeir eru staddir á „þroskaganginum”, frá hlutbundinni hugsun til óhlutbundinnar og haga kennslunni samkvæmt því. Í matsmiðuðu námsumhverfi getur leiðsagnarmat hjálpað bæði kennurum og nemendum að stýra framgangi.

41. Námsumhverfi
4. Samhengið sem nám á sér stað í hefur grundvallaráhrif. Samfélagsmiðað námsumhverfi þarfnast þess að reglur og viðmið séu mótuð fyrir kennslustofuna og skólann ásamt tengslum við veröldina utan veggja skólans sem styrkja gildi náms.

42. Hugarlíkön
Umhugsun og ígrundun um eigin viðhorf og annarra. Nauðsynlegt til að skýra og skilgreina veruleikann. Í skólamálum er oft forðast að ræða um viðhorf sem geta verið álitamál og valdið ágreiningi en það þarf að skapa öruggt andrúmsloft til að sú umræða geti komið upp á yfirborðið.
Peter Senge. Schools That Learn

43. Skóli: stofnun sem á að breyta hugarstarfi
Howard Gardner. Changing Minds: The Art and Science of Changing Our Own and Other People′s Minds. 2004

44. Hugfræði
Hugfræðin byggist á vaxandi vísindalegum skilningi á hvernig hugurinn starfar.
Sálarfræði, taugalífeðlisfræði, mávísindi og aðrar skyldar greinar hafa lagt sitt af mörkum.
Meðfæddar hugarmyndir / táknun og þær sem koma fram á unga aldri eru rannsóknarefni og áhrif menningarlegra og líffræðilegra þátta.
Gardner

45. Hefðbundin skilgreining á greind
Greind er ein eining
Fólk fæðist með ákveðna greind
Það er erfitt að breyta greind – hún er í genunum ef svo má segja
Sálfræðingar segja þér hversu greind(ur) þú ert með því að leggja fyrir þig greindarpróf.
Gardner

46. Greindir
Maðurinn býr yfir líf- sálfræðilegum hæfileikum til að leysa mál eða skapa afurðir sem eru metnar innan eins eða fleiri menningarsamfélags
Greind er ekki ein eining heldur margar. Maðurinn býr yfir mörgum greindum.
Gardner

47. Átta form hugsunar Málgreind Rök- og stærðfræðigreind Rýmisgreind
Líkams- og hreyfigreind
Tónlistargreind
Samskiptagreind
Sjálfsþekkingargreind
Umhverfisgreind
Gardner

48. Inngönguleiðir
Frásagnir. Inngangurinn felst í því að nota sögu eða sögur sem lýsa viðfangsefninu á líflegan og skapandi hátt.
Rök- og mælanleiki. Þessi inngangur beinist að tölulegum hliðum viðfangsefnisins og/eða afleiðslu, t.d. „ef – þá“ rökhendu.
Fagurfræði. Inngangurinn leiðir að listrænni túlkun eða hliðum á viðfangsefninu.
Tilraunir, áþreifanleg verkefni. Nú fá nemendur tækifæri til að handleika efnislega hluti og gera ýmsar tilraunir.
Samskipti. Að vinna og læra með öðrum.
Tilvistar/ grundvallaratriði. Inngangurinn leiðir að grundvallar- og heimspekilegum spurningum um eðli viðfangsefnisins.
Gardner

49. Hugsæis kenningar um efni:
Þyngri hlutir falla hraðar til jarðar en léttari.
Þegar þú brýtur hlut í smátt aftur og aftur færðu alltaf minni parta. Þegar þúsérð þá ekki lengur er ekkert eftir.
Gardner

50. Hugsæis kenningar um lífið:
Ef það hreyfist er það lifandi. Ef það hreyfist ekki er það dautt. Það er erfitt að segja til um það ef það er á tölvuskjá.
Allar tegundir, þar á meðal maðurinn, voru skapaðar á einu augnabliki og hafa ekki breyst síðan þá.
Ef eitthvað mikilvægt kemur fyrir lífveru flyst sú reynsla til afkomenda hennar.
Gardner

51. Hugsæis kenningar um hugann:
Allar lífverur hafa huga. Því líkari sem þær eru okkur í útliti þeim mun líkari er hugur þeirra okkar.
Við getum ekki átt samtal við fisk en við getum alveg talað við hund, kött eða apa.
Ég hef huga, þú hefur huga. Ef þú líkist mér ef hugur þinn líkur mínum og þú ert góð(ur). Ef þú ert ólík(ur) mér er hugur þinn líka ólíkur og við erum óvinir.
Gardner

52. Hugsæis kenningar um samskipti:
Þeir sem eru stórir hafa völd. Það er ákjósanlegt að vera þeirra megin. Ef þú getur ekki fengið að ráða skaltu skipa þér í lið með þeim sem hafa völdin.
Tilgangur lífsins er að tryggja sem mest gæði. Hvenær sem skortur er á gæðum skaltu reyna að ná eins miklu og þú getur fyrir þig og þá sem eru þér nánir.
Gardner

53. Ný fræðileg/öguð hugsun
Hugmynd: fræðileg hugtök/kenningar/færni
Innihald: hugsunarháttur fræðigreinar (og samþættingar), andstæða við hugsæi
Mótinnihald: almenn skynsemi og óskynsemi, treyst á hugsæi; staðreyndir lagðar á minnið.
Viðtakendur: hóflegur fjöldi, ólíkur, óskólaður hugur.
Gardner

54. Skipulag: kennslustofa, textar (málgreind); þjálfun í að hugsa á nýjan hátt; hægt að nota önnur táknkerfi sem inngönguleiðir.
Áhersluatriði/ráð: endurmynd endurlýsing, rök og rannsóknir; skilningur á mótstöðu.
Gardner

55. Námsreglur heila/hugar
1. Heilinn er lifandi kerfi
2. Heilinn er félagslegur
3. Leit að merkingu er meðfædd
4. Leit að merkingu á sér stað með flokkun og mynstrum
5. Tilfinningar hafa úrslitaáhrif á mynstrun
Caine og Caine

56. Námsreglur heila/hugar
6. Heilinn skynjar og skapar parta og heildir í einu
7. Nám felur bæði í sér einbeitta athygli og jaðarskynjun
8. Nám felur alltaf í sér meðvitaða og ómeðvitaða ferla

57. Námsreglur heila/hugar
9. Við höfum a.m.k. tvær leiðir til að skipuleggja minni
10. Nám er þróunarferli
11. Flókið nám eflist við ögrun en heftist við ógnun
12. Hver heili er einstakur

58. Heilinn þarf á tengslum og væntumþykju að halda til að læra og þroskast.

59. Streita
Við streitu eykst framleiðsla hýdrókortísóns, streituhormóns, og þá hægir á ákveðinni taugastarfsemi (efri hluta heilans þar sem nám fer fram) en önnur taugastarfsemi eykst (í heilastofni og randkerfi þar sem viðbrögð reiði og að draga sig í hlé aukast – að hrökkva eða stökkva).

60. David A. Sousa How the Brain Learns

61. Sousa Hlutverk Staðsetning í karlaheila Staðsetning í kvenheila
Tungumál
Vinstra heilahvel
fram og aftur
fram
Orðaforði
Vinstra og hægra heilahvel, fram og aftur
Rýmisskynjun
Hægra heilahvel
Hægra og vinstra heilahvel
Tilfinningar

62. Þrjár kenningar
Hormónakenningin. Áhrif testósterrón og andrógens á þroska heilans. Testósterrón seinkar þroska vinstra heilahvels í strákum.
Þróunarkenningin. Heili kynjanna þróaðist á mismunandi hátt vegna líffræðilegra ástæðna, verkaskiptingar og umhverfisins.
Umhverfiskenningin. Tengir saman hvernig kynin þroskast á mismunandi hátt og hvernig samskipti þeirra við umhverfið eru.
Sousa

63. David A. Sousa
Heili karlkynsins og heili kvenkynsins skipuleggja á mismunandi hátt frá því snemma á þroskaferlinu og gegnum hin mótandi ár. Það hefur í för með sér mismunandi val í námi.

64. David A. Sousa
Fleiri stelpur en strákar taka vinstra heilahvelið fram yfir; fleiri strákar en stelpur taka hægra heilahvelið fram yfir.
Ástæður fyrir þessu eru ekki eins mikilvægar og það hvernig við bregðumst við.

65. Við eigum að forðast að nota val á heilahvelum til að búa til staðlaðar ímyndir
Sousa.

66. Kynjamunur
Þegar rætt er um líffræðilegan mun á kynjum er vísað til hópa ekki einstaklinga

67. Kynjamunur
Sex differences: meðfæddir eiginleikar sem felast í litningum og greina að líffræðileg kyn
Gender differences: eiginleikar kynja sem orsakast af námi og félagslegum hlutverkum
Kyn
Kynferði
Líffræðilegt kyn: karlkyn - kvenkyn

74. Michael Gurian

75. Hvernig læra strákar? Strákar:
nota fremur afleiðslu en aðleiðslu þegar þeir vinna
fjalla um óljós málefni s.s. heimspekilegar ráðgátur
vinna mikið þögulir, spennandi að nota dulmál.
halda ekki athygli eins lengi og stelpur
strákum leiðist fyrr, kannski vegna þess að þeir halda ekki athyglinni
þurfa pláss
þurfa hreyfingu
geta unnið með myndir, tákn, gröf og töflur

76. Hvernig læra stelpur? Stelpur:
nota aðleiðslu í sinni hugsun, ekki afleiðslu
skilja betur ef tekin eru dæmi, t.d. stærðfræði
nota fleiri orð en strákar, tala oft á meðan þær vinna
leiðist yfirleitt ekki í skólanum
þurfa ekki eins mikla hreyfingu
eiga auðvelt með að vinna með öðrum
geta auðveldlega unnið með ritaðan texta

77. Greind og kynjamunur nokkur dæmi
Stelpur
Málgreind
Líkams- og hreyfigreind:
Fínhreyfingar
Samskiptagreind:
Lesa úr óyrtum tjáskiptum, tjá tilfinningar
Strákar
Rýmisgreind
Líkams- og hreyfigreind: Grófhreyfingar
Rök- og stærðfræðigreind
Samskiptagreind:
Almenn þekking

78. Munur á kynjum Líffræðilegir þættir Félagslegir þættir
Uppeldis- og menntunarþættir

79. Rannsóknir á mönnum og dýrum sýna að testósterón eflir eftirfarandi einkenni:
Orku og fyrirgangssemi
Samkeppni og þörf fyrir stigveldi
Sjálfstraust og sjálfshjálp
Að taka áhættu
Stefnufesti

80. Félagslegir þættir Tækniþróun, minni erfiðisvinna
Fjölgun starfa sem kerfjast samskipta og félagsfærni
Færri atvinnugreinar bjóða upp á lífsstarf
Feminismi sem fékk konur til að skilgreina sig á annan hátt – ekki bundið heimilum
Fjölgun einstæðra foreldra, oftast mæður

81. Skólinn Börnin byrja mun yngri en áður
Fjöldi kvennkennara (færri karlfyrirmyndir)
Stór hluti af vandamáli stráka er að það er litið á þá sem vandamál og komið fram við þá í samræmi við það.

82. Mihaly Csikszentmihalyi
Flow: The Psychology of Optimal Experience
The Evolving Self
Creativity: Flow and the Psychology of Discovery and Invention.
Finding Flow: The Psychology of Engagement in Everyday Life.
Good Business: Leadership, Flow and the Making of Meaning.

83. Jóhanna Guðrún Björnsdóttir Nám og kennsla við aldahvörf 200303
Menntun
Menntun er tæki þjóðfélagsins til þess að sjá ungu fólki fyrir margþættri reynslu.
"Að læra og muna" er of oft takmark menntunar.
Ef til vill er brýnasta verkefnið að þróa nýtt menntakerfi sem gerir nemendum ljóst frá upphafi að allir í heiminum eru innbyrðis háðir.
Þjóðfélag sem passar bara upp á fagkunnáttu og gildi hennar verður að fjárfesta í meira en skólum.
Csikszentmihalyi
Til að koma í veg fyrir að óreiða taki völdin þarf að taka þátt í mismunandi og samþættum verkefnum.
Samþætting þyrfti að vera meiri.
Gott þjóðfélag sem hvetur einstaklinga til að gera sér grein fyrir möguleikum sínum og leyfir margbreytileika að þróast er þjóðfélag sem leyfir vöxt.
Ef fjölskyldur veita ekki bæði stuðning og áskorun og þjóðfélagið býður ekki upp á fjölbreytta möguleika eiga börn litla möguleika á því að verða fjölbreyttir einstaklingar
Grundvallaratriði sem kennd eru gera börn ekki fær um að komast af í framtíðinni.
Vitund um umhverfið: Hvað t.d. er raunverulegur kostnaður við að aka bíl þegar allt er tekið með í reikninginn svo sem umhverfisáhrif?
Jóhanna Guðrún Björnsdóttir Nám og kennsla við aldahvörf

84. Flæði, framtíð og hamingja
Lykillinn að hamingjunni er að hafa áhuga á því sem við gerum og gera það af ástríðu.
Takmark okkar flestra er það sama. Við erum öll mannleg og viljum fyrst og fremst lifa af, líða vel, vera samþykkt, elskuð og virt.
Við verðum að hafa trú á því að við getum breytt einhverju um framtíðina.
Dæmi um grundvallarreglur:
Þú ert hluti af öllu í kringum þig, loftinu, jörðinni og sjónum; fortíðinni og framtíðinni.
Þú skalt ekki neita sérkennum þínum.
Þú ert ábyrgur gjörða þinna.
Þú skalt verða meiri en þú ert.
Csikszentmihalyi
Flæði er byggt á hæfileikum einstaklings sem hann hefur eða hefur þróað gegnum tíðina og koma mismunandi hlutir fólki til þess að upplifa flæði. Dæmið um mæður og dætur.
Börn eiga auðveldara með að komast í þetta ákveðna hugarástand og er tekið sem dæmi hvað þau eru sæl þegar þau ná ákveðnum áföngum í lífinu svo sem að læra að ganga, tala og hjóla.
Hættan við að upplifa flæði á röngum forsendum: Lyf, áfengi, eiturlyf. Spilafíkn.
Þú ert hluti af öllu í kringum þig, loftinu, jörðinni og sjónum; fortíðinni og framtíðinni.
Ef þú raskar einhverju af því, eyðileggurðu líka fyrir sjálfum þér.
Þú skalt ekki neita sérkennum þínum.
Þú ert miðja vitundarinnar í þínu tímarúmi. Þess vegna eiga hugsanir þínar, tilfinningar og gjörðir að eiga rætur í þinni persónulegu þekkingu og reynslu.
Þú ert ábyrgur gjörða þinna.
Ef þú öðlast stjórn á huga þínum, löngunum og gjörðum ert þú lílkeg(ur) til að auka reglu í kringum þig. Ef þú lætur stjórnast af “genes and memes” glatarðu tækifærinu til að vera þú sjálf(ur).
Þú skalt verða meiri en þú ert.
Sjálfið er skapandi uppbygging. Enginn er nokkurntímann fullkominn. Það sem þú gerir í framtíðinni mun ákveða hver þú ert. Að vera hafinn yfir takmörk eigingirni er leiðin til þróunar.
Jóhanna Guðrún Björnsdóttir. Nám og kennsla við aldahvörf 2003

85. Börn elska að læra þangað til þau byrja í skóla.
Csikszentmihalyi