1. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is 1 Fjölmenningarlegur skóli 1. Menningarlegur margbreytileiki í skólum: Straumar og stefnur 2. Foreldrasamstarf og samskipti 3. Viðhorf kennarans Hanna Ragnarsdóttir

2. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is2 Rammar laga og reglna um íslenskt skólakerfi  Mannréttindi  Bann við mismunun  Krafa um frelsi og umburðarlyndi Grundvöllur t.d. í Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands, Lögum um mannréttindasáttmála Evrópu, Barnasáttmála SÞ, lögum um grunnskóla og Aðalnámskrá grunnskóla

3. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is3 Hvers vegna fjölmenningarlegir skólar?  Algengar hugmyndir: “Af hverju látum við börnin ekki bara vera? Börn vita ekkert um fordóma og staðalmyndir. Þau taka ekki eftir litarhætti fólks. Ef við látum þau í friði og leyfum þeim að leika saman, verður allt í lagi. Vinátta þróast auðveldlega milli alls konar barna”. Rannsóknir sýna að raunveruleikinn er annar.

4. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is 4 1. Menningarlegur margbreytileiki í skólum Straumar og stefnur

5. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is5 Fjölmenningarleg menntun  Grundvallaratriði: –Áhersla á samkennd, samstöðu, virðingu og umburðarlyndi –Markvisst unnið gegn mismunun og fordómum –Gagnkvæm fræðsla fólks af mismunandi þjóðerni, fólks af mismunandi menningarlegum og trúarlegum uppruna: Allir læra af öllum  Ensk heiti, t.d. Multicultural education, Intercultural education, Transcultural education, Transnational education

6. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is6 Nám/námskrá gegn mismunun  Ensk heiti: t.d. –Anti-discriminatory teaching –Anti-discriminatory practice –Anti-bias curriculum  Áhersla á –Sterka sjálfsmynd –Eflingu –Jákvæð samskipti –Gagnrýna hugsun um staðalmyndir og fordóma –Samstöðu gegn hvers konar mismunun

7. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is7 Hnattræn menntun (global education) og þegnskaparmenntun (citizenship education)  Áherslur: –Mannréttindi –Ábyrgð í samfélaginu og í hnattrænu samhengi (alþjóðlega) –Réttlæti –Friður og lausn átaka –Samstaða og jöfnuður í samfélaginu og í alþjóðasamfélaginu –Virðing fyrir ólíkum skoðunum –Sjálfbær þróun –Þegnskaparmenntun –Sammannleg gildi

8. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is8 Kennslufræði í fjölmenningarlegum skólum: Algengar áherslur  Aldursblandaðir hópar – samvinna, virðing  Getublandaðir hópar – umburðarlyndi, virðing  Samvinnunám – mikilvægi allra, bætt staða, samvinna  Fjölgreindakennsla – styrkleikar allra metnir og nýttir  Einstaklingsmiðað nám – nám lagað að þörfum hvers nemanda  Samþætting námsgreina  Námið fært út úr skólastofunni – vettvangsnám, rannsóknarnám, t.d. könnunaraðferð  Samfélagstengt nám – samvinna heimila, skóla og samfélags, svo sem atvinnulífs og þjónusta við samfélagið  Nemendalýðræði – virk þátttaka nemenda í mótun skólastarfs

9. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is9 Umhverfi og efniviður í fjölmenningarlegum skólum  Áhersla á að fjölbreytileiki mannlífsins endurspeglist í umhverfinu:  Sýnilegt umhverfi – námsefni, myndir og teikningar á veggjum  Leikföng og annað efni – t.d. bækur, efniviður fyrir leikræna tjáningu, tungumál, tónlist, litir, pappír, brúður, pússluspil, kubbar  Ekki talið nóg að hafa eitt eintak af efnivið sem endurspeglar minnihlutahópana í samfélaginu: Fjölbreytileikinn þarf að vera eðlilegur hluti af skólastarfinu  Efniviður sem endurspeglar nútímann

10. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is 10 2. Foreldrasamstarf og samskipti í fjölmenningarlegum skólum

11. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is11 Grunnur foreldrasamstarfs í fjölmenningarlegum skólum  Að kennarar stuðli að samræðu heimila og skóla –taki tillit til þess sem foreldrar óska eða vænta fyrir börnin sín –kynni sér ólíkan uppruna foreldra eða fjölskyldna –kynni sér menningarleg gildi og markmið sem foreldrar hafa fyrir börn sín –kynni sér væntingar foreldra er varða nám barna þeirra –kynni sér hugmyndir foreldra um uppeldi og nám

12. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is12 Dæmi um foreldrasamstarf  Að hjálpa til – Foreldrar koma í heimsókn, kynnast umhverfinu og aðstoða. Lítil ábyrgð, en góð hjálp  Að nota móðurmál – Foreldar færa móðurmál barnsins inn í skólann  Að taka virkan þátt í þróun skólastarfs – Staða foreldra styrkist, samvinna við skólann eykst  Að sýna hæfileika og störf – Foreldrar eru auðlind sem geta auðgað starfið  Að vinna með menningarþætti – Foreldrar fræða um menningu sína og trúarbrögð á ýmsan hátt  Mikilvægt er að efla þátttöku foreldra í skólastarfi

13. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is13 Ólík menning, trúarbrögð og samskipti  Menningarmunur og munur á trúarlegri afstöðu fólks:  Fjölbreytni innan menningar- og trúarhópa er að mörgu leyti meiri en fjölbreytni milli menningar- og trúarhópa  Samt sem áður er mikilvægt að þekkja til menningar- og trúarlegs bakgrunns viðkomandi  Mikilvægt: Samskipti eiga sér fyrst og fremst stað milli einstaklinga innan viðkomandi hópa, ekki hópanna í heild

14. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is14 Trúarbrögð – meira en trú á guð eða guði  Sex birtingarform trúarbragða –Trúarkenningar, trúaratriði –Mýtur, upprunasögur, goðsagnir –Siðakerfi, hegðunarreglur –Helgisiðir, trúarsiðir –Trúarleg reynsla –Samfélag manna

15. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is15 3. Viðhorf kennara til margbreytileikans og áhrif þeirra  Kennarar hafa valdamikla stöðu gagnvart börnum  Kennarar þurfa stöðugt að skoða eigin viðhorf og meta hvernig þau berast til barnanna  Fordómar og staðalmyndir eru helstu óvinir kennara og barna í fjölmenningarlegum skólum  Gagnrýnin hugsun og samræður kennara og barna geta unnið gegn því að fordómar og staðalmyndir festist í sessi

16. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is16 Fordómar og staðalmyndir  Fordómar (prejudice) eru viðhorf eða afstaða, yfirleitt neikvæð og byggð á ónægri þekkingu á málefni eða manneskju og yfirleitt tengd sterkum tilfinningum  Staðalmyndir (stereotypes) eru einfaldaðar lýsingar á vissum menningareinkennum hópa  Með staðalmyndum er fólk flokkað og þegar staðalmynd verður til, gerir hún ráð fyrir að allir í tilteknum flokki fólks hafi viss einkenni

17. Hanna Ragnarsdóttir lektor KHÍ okt. 2006 hannar@khi.is17 Viðhorf kennara: Til umhugsunar  Er menningarlegur margbreytileiki ógnun eða vandamál í skólastarfi? eða  Er menningarlegur margbreytileiki ögrandi og skemmtilegt viðfangsefni sem gefur ýmsa möguleika á nýbreytni í skólastarfi?