1. Skólaþróun: Kyrrstaða eða gróska? Erindi flutt á ráðstefnunni Ný lög - ný tækifæri, samræða allra skólastiga Akureyri, 26. september Ingvar Sigurgeirsson prófessor við menntavísindasvið HÍ (áður KHÍ)

2. Það sem fyrirlesari vill reyna að gera: Oft er fjallað um skóla eins og þeir séu að kyrrstæðar, jafnvel staðnaðar stofnanir og vissulega má til sanns vegar færa að íhaldssemi einkenni starf margra skóla. Málshefjandi … treystir sér til að fullyrða að aldrei hafi verið meiri gróska í skólaþróun hér á landi … hvort heldur litið er til leik-, grunn- eða framhaldsskóla. Líklega vantar þó talsvert á að kennarar séu nægilega duglegir við að kynna þessi verkefni. Í fyrirlestrinum verður leitast við að bregða birtu á þessa grósku og nefnd dæmi um áhugaverð skólaþróunarverkefni. Yfirlitið ætti að gefa fjölmörg tilefni til umræðna um skilyrði til skólaþróunar, hvernig betur er unnt að miðla reynslu af skólaþróunarverkefnum og um nauðsynlegar áherslur.

3. Hvað er skólaþróun? Skólaþróunarverkefni? Umbótaviðleitni? Nýbreytni? Umbótaverkefni –Markmið –Skilgreindar leiðir (áætlun) –Formlegt mat (byggt á gögnum) –Skýrslu

4. Margt má lesa úr Google! Þróunarverkefni + leikskóli = 43.400 Þróunarverkefni + grunnskóli = 38.450 Þróunarverkefni + framhaldsskóli = 3.520 Leikskólar = 267 (2006) – Grunnskólar = 173 (2006) – Framhaldsskólar = 35 (?) Þróunarverkefni + unglingastig = 1.080 Þróunarverkefni + stærðfræði = 3.100

5. Umfangsmesta skólaþróunarverkefnið? Stefnumörkun Fræðslumiðstöðvar Reykjavíkur:... á næstu árum verði unnið að þróun kennsluhátta þannig að skipulag námsins verði einstaklingsmiðaðra en nú er og aukin áhersla lögð á fjölbreytta kennsluhætti, s.s. með auknu vali, samkennslu árganga, aukunni hóp- og þemavinnu og nýtingu netsins... (Starfsáætlun fræðslumála í Reykjavík, 2004) Sjá einnig í bæklingi Gerðar G. Óskarsdóttur (2003): Skólastarf á nýrri öld og í matstæki Menntasviðs (2005)Skólastarf á nýrri öldmatstæki Menntasviðs

6. Litið yfir stigin Leikskólastigið –Ólík hugmyndafræði (Reggio, Waldorf, Dewey, Hjallastefnan), sköpun, leikur, umhverfismennt Grunnskólarnir –Einstaklingsmiðað nám, fjölbreyttir kennsluhættir, óhefðbundið námsmat, afmörkuð þróunarverkefni Framhaldsskólarnir –Einstaklingsmiðun, breytingar á kennsluháttum og námsmati, hagnýting upplýsingatækninnar

7. Leikskólastigið Reggio-skólar Dewey skólar (t.d. Bugðu-skólarnir) Bugðu-skólarnir Hjallastefnuskólar Waldorf skólar Leikskólar sem helga sig –Umhverfismennt –Upplýsingatækni –Lífsleikni –Fjölmenningu

8. Leikskólinn Marbakki, Kópavogi Leikskólinn Iðavöllur, Akureyri Leikskólinn Regnboginn, Reykjavík Leikskólinn Sæborg, Reykjavík Leikskólinn Fagrabrekka, Kópavogi Dæmi um Reggio leikskóla

10. Nokkur dæmi um grunnskóla sem leggja mikla áherslu á skólaþróun Njarðvíkurskóli – Akurskóli – Hraunvallaskóli – Álftanesskóli – Barnaskóli Hjallastefnunnar – Salaskóli – Sjálandsskóli – Smáraskóli – Vatnsendaskóli – Ingunnarskóli – Korpuskóli – Laugalækjarskóli – Norðlingaskóli – Sæmundarskóli – Vesturbæjarskóli – Víkurskóli – Grundaskóli – Grunnskólarnir í Borgarfirði – Skólarnir í Fjallabyggð – Lundarskóli – Hrafnagilsskóli – Hallormsstaðaskóli – Grunnskóli Reyðarfjarðar – Hvolsskóli – Sunnuækjarskóli – Vallaskóli

11. Hvað sjáum við í þessum grunnskólum? Einstaklingsmiðun Stöðvar og hringekjur Vinna í opnum rýmum Aldursblöndun Teymiskennsla Þemavinna Smiðjur Útikennsla og umhverfismennt Lífsleikni Samstarf heimila og skóla Skapandi starf / áhersla á list og verkgreinar Óhefðbundið námsmat

12. Dæmi um grunnskóla sem hafa verið endurskoða / þróa námsmat LaugalækjarskóliLaugalækjarskóli – Salaskóli – Vesturbæjarskóli – Ölduselsskóli Hrafnagilsskóli – Ingunnarskóli – Norðlingaskóli – Skólarnir í Fjallabyggð – Grunnskólinn á HornafirðiIngunnarskóli – Norðlingaskóli Skólarnir í Fjallabyggð Einnig Grunnskóli Reyðarfjarðar, Langholtsskóli Langholtsskóli

13. Dæmi um grunnskóla sem hafa verið að þróa kennsluhætti á unglingastigi Laugalækjarskóli Ingunnarskóli Norðlingaskóli Álftanesskóli Langholtsskóli Hvers vegna eru þessir skólar ekki fleiri (eða hvers vegna vitum við ekki um fleiri skóla)?

15. Framhaldsskólarnir Fjölbrautaskóli Snæfellinga Menntaskóli Borgarfjarðar Framhaldsskólinn á Laugum Menntaskólinn Hraðbraut Keilir: Háskólabrú Menntaskólinn við Sund Borgarholtsskóli Menntaskólinn á Akureyri

16. Vissuð þið að í MA hefur á undanförnum árum verið unnið að mörgum áhugaverðum skólaþróunarverkefnum? Sjálfsmat – Almenn braut – Fróðá – Ferðamálakjörsvið

17. Framhaldsskólinn á Laugum Sveigjanlegt námsumhverfi - persónubundin námsáætlun Fagtímar og vinnustofur – samfelldur skóladagur Persónuleg leiðsögn

18. Þróunarverkefni – þáttur í daglegu starfi Skólaþróunarverkefnið fellt inn í daglegt skólastarf Þróunarteymi, stýrihópur Samstarfshópar (kennarar eða allt starfsfólk) um sjálfvalin, afmörkuð verkefni (áætlun – mat) Kynningar og skólaheimsóknir Innanhússþing Skýrslur (munnlegar, skriflegar og á Neti) Utanaðkomandi ráðgjöf (IS)IS

19. Þróunarverkefnin Melaskóli: Fjölbreyttir kennsluhættir, 2004–2005 Kársnesskóli: Fjölbreyttir kennsluhættir og einstaklingsmiðað nám, 2004–2006 Álftamýrarskóli: Gerum betur saman, 2005–2006 Öldutúnsskóli: Nemandinn í forgrunni, 2005–2006 Hrafnagilsskóli: Fjölbreytt námsmat, 2006–2007 Hjallaskóli: Þróun kennsluhátta, 2006–2007 Hamraskóli: Neistinn, 2006–2007 Grandaskóli: Gerum gott betra, 2006–2007 Ingunnarskóli og Norðlingaskóli: Einstaklingsmiðað námsmat, 2006– Lundarskóli: Svífum seglum þöndum, 2007– Grunnskólarnir í Fjallabyggð: Fjölbreytt námsmat, 2007– Vatnsendaskóli: Náttúrufræði og útikennsla, 2008– Grunnskóli Hornafjarðar: Fjölbreytt námsmat, 2008– http://starfsfolk.khi.is/ingvar/throunarverkefni.html

20. Dæmi um markmið (Lundarskóli)Lundarskóli Að auka samfellu í námi milli aldurshópa og námsgreina. Að auka vellíðan nemenda og ánægju í námi. Að efla ábyrgð nemenda á eigin námi. Að nýta fjölbreyttar kennsluaðferðir betur til einstaklingsmiðaðs náms. Að byggja á sterkum hliðum nemenda og áhugasviðum þeirra. Að skapa heildstæða kennslu fyrir þá árganga sem að verkefninu koma þannig að litið verði á árganginn sem eina heild, í stað stakra bekkjardeilda. Að bæta og auka faglegt samstarf starfsfólks.

21. Dæmi um verkefni Kársnesskóli: http://starfsfolk.khi.is/ingvar/Skolathroun/Karsnesskoli/index.h tm Hamraskóli: http://starfsfolk.khi.is/ingvar/skolathroun/hamraskoli/ Grandaskóli: http://starfsfolk.khi.is/ingvar/Skolathroun/Grandaskoli/granda skoli.pdf

22. Hvers vegna? Efla markvisst umbótastarf Ræða málin – skiptast á skoðunum – skilja hvert annað betur Jafningjastuðningur, teymisvinna Þróa og prófa hugmyndir (saman) Læra meira hvert af öðru Miðla hugmyndum og reynslu (... sýna betur það sem við erum að gera...) Uppgötva eigin styrk (... við erum að vinna gott starf...) Byggja upp hugmyndabanka – miðla góðum hugmyndum Skóli sem námssamfélag – kennsla sem sérfræðistarf

23. Framtíðin Lögin –Ákvæði um þróunarskóla –Sprotasjóður skóla Ný kennaramenntun –Lenging –Breyting (heimaskólar, samstarfsskólar) Nýir kjarasamningar –Margir þróunarskólar tengjast frávikum frá föstum samningum – varla tilviljun

24. Nemandinn á 21. öldinni: Hvað þarf hann að læra? Ráðstefna Samtaka áhugafólks um skólaþróun í Reykjanesbæ 7.–8. nóvember

25. Til umhugsunar Hvaða máli skiptir þetta þróunarstarf? Hversu áríðandi er að efla það? Hvaða máli skiptir að kynna það? Hvaða markmið eigum við að setja okkur í þessum efnum? Hvaða máli skipta rannsóknir á þróunarstarfi?