1. 05.35.00 Heimspekileg forspjallsvísindi Kennari: Róbert H. Haraldsson, dósent í heimspeki. Viðtalstími: Miðvikudögum, kl. 13:30–14:30 í Aðalbyggingu (herb. 223). Tölvupóstur: robhar@hi.is og sími: 525– 4364.

2. 05.35.00 Heimspekileg forspjallsvísindi Dagskrá, lesefni og annað efni (RH: www.hi.is/~robhar ) og einnig á heimasvæði námskeiðsins á Uglunni. www.hi.is/~robhar

3. Jacques-Louis David, Dauði Sókratesar, 1787 http://socrates.clarke.edu/

4. Andi Sókratesar Samræðan Siðferðileg hugtök Aðferðin Broddflugan Áhyggjurnar Stóísk ró Sláandi fullyrðingar

5. Aðferðir Sókratesar  Samræðan  Áhyggjurnar  Broddflugan  Kappræða/rökræða  Hroki (Að þykjast vita...) Afhjúpun

6. Broddflugan I „Því að ég er blátt áfram, þótt skringilega kunni að þykja til orða tekið, settur á borgina eins og broddfluga á stóran og kyngóðan hest, sem er í latara lagi sakir stærðar sinnar og þarf því eitthvað til að pipra sig upp“ (Platón, 1990, bls. 54).

7. Broddflugan II Sókrates er að lýsa ákveðnu hlutverki sem heimspekingar eins og hann hafa í borgarsamfélaginu. Sá sem leitar og gagnrýnir gerir samborgurum sínum meira gagn en hinn sem flýtur með straumnum.

8. Þekking og rétt meining Að binda niður réttar meiningar Að skilja og muna Að gera meininguna (skoðunina) að sinni Að geta útskýrt skoðunina og varið hana

9. Gagnrýnin hugsun Skilgreining Boðorð gagnrýninnar hugsunar Leiðir við skoðanamyndun Hvað eru góð rök?

10. Gagnrýnin hugsun „Ef menn væru sífellt að gagnrýna kenningar, aðferðir og vinnubrögð í vísindum myndu vísindin staðna smám saman og verða úr sögunni. Framfarirnar eru undir því komnar að menn efist um gildi ríkjandi kenninga, reyni að finna á þeim veika bletti... Að reynt sé að finna galla á verki - hvert svo sem það er - til að unnt sé að gera betur“ (Páll Skúlason, 1987, bls. 67).

11. Gagnrýnin hugsun Skilgreining Páls: „Gagnrýnin er sú hugsun sem fellst ekki á neina skoðun nema hún hafi fyrst rannsakað hvað í henni felst og fundið fullnægjandi rök fyrir henni“ (Páll Skúlason, 1987, bls. 70).

12. Boðorð gagnrýninnar hugsunar Það er rangt að trúa einhverju á ófullnægjandi forsendum. „Það er ætíð rangt, alls staðar og fyrir hvern mann að trúa einhverju á ófullnægjandi forsendum“ (Clifford, 1877/1993, bls. 51).

13. Clifford Það eru rætur skoðunar eða sannfæringar (e. belief), en ekki innihald hennar eða afleiðingar, sem skipta máli. Réttnefnd sannfæring hefur áhrif á athafnir. Sannfæring er ekki einkamál þess er hana hefur.

14. Leiðir við skoðanamyndun Þrjóskuleiðin (e. method of tenacity) Kennivaldsleiðin (e. method of authority) Fordómaleiðin (e. a priori method) Gagnrýnin/vísindaleg hugsun (e. method of science) (sbr. Charles Peirce, 1877)

15. Hvað eru góð rök? Málefnaleg Þau má prófa í raunheimi og/eða rökheimi Skoðun manns má leiða af rökunum

16. Leiðarregla Williams James Sækstu eftir sannleikanum! Varastu villu! Það dugir ekki að aðhyllast annað þessara boða, við verðum að hafa hvort tveggja í huga.