1. Rishikimi i literatures Leksioni 7 1

2. Permbajtja e prezantimit Qellimi i rishikimit te literatures Procesi i rishikimit te literatures Instrumentet e kerkimit, fjalet kyc, leximi dhe shenimet Shkrimi i rishikimit te literatures Perdorimi i referencave 2

3. Para se te krijojme nje dije te re, fillimishtr ne kemi nevoje te njohim dijen ekzistuese mbi subjektin e kerkimit. Kerkuesit efektive perdorin dijen ekzistuese dhe idete nga te tjeret, si dhe do te mbeshteten ne elementet e kerkimit te meparshem. Ne rishikimin e literatures, synimi eshte qe te mesohet sa me shume qe te jete e mundur nga perpjekjet dhe puna qe kane bere te tjeret, pune e cila eshte e botuar si “literature shkencore”. (referoju seksionit te rishikimit te literatures ne aneksin A,B, & C) 3 Qellimi i rishikimit te literatures

4. Qellimi kryesor i rishikimit te literatures eshte t’i jape kerkueist (dhe lexuesit) nje kuptim mbi dijen mbi kerkimin e propozuar. Ne kete rast, duhen konsiderur si pikat e forta ashtu edhe ato te dobta! Probkemi i kerkimit eshte fokusi i rishikimit te literatures Por gjetjet ne literature, mund te lidhen me projektin e kerkimit ne nje numer rrugesh – perfshire percaktimin e problemit, objektivave, kuadrit konceptual, dhe metodave e procedurave. 4 Qellimi i rishikimit te literatures…

5. Kerkimi i meparshem qe adreson nje problem te ngjashem ose qe ka objektiva te ngjashme eshte i dobishem – ju duhet te mesoni se si te tjeret qasur problemit ose objektivave. Nga ana tjeter, metodat dhe procedurat e perdiorura prej te tjereve mund te sugjerojne ate se cfare mund te funksionoje ne rastin e projektit tuaj. Studimet mund te lidhen edhe permes ngjashmerive, edhe permes diferencave – diferencat jane vecanerisht te rendesishme per metodat dhe procedurat. 5 Qellimi i rishikimit te literatures…

6. 6 Qellimet specifike, funksionet dhe perfitimet e rishikimit te literatures A.Shmangja e perseritjes/dublikimit te asaj qe eshte bere Njefare dublikimi e konformimi kerkimi eshte i nevojshem, por dublikimi me tepri eshte shperdorim B.Ndihmon te identifikohen fusah te reja ku kerkimi eshte i nevoshem dhe per te treguar se si kerkimi i ri mund te kontribuoje C.Jep ide dhe drejtim per: 1.Ate si ti ti qasemi problemeve te hasur 2.Teknikat 3.Burimet e te dhenave 4.Qasje te reja per kerkimin Qellimi i rishikimit te literatures…

7. 7 D.Ndihmon te zhvillohet ide dhe skema per studimin tuaj duke treguar se cfare ka kene me pare i (pa) suksesshem E.Mund te jaoe ide konceptuale lidhur me problemin dhe/ose sugjeroje hipoteza te mundshme per studimin tuaj Nje rishikim formal (i shkruar) i literatures mund te mos jete i nevojshem per te gjithe studimet (p.sh., per kerkimin e orientuar nga zgjidhja e probloemit per industrine– referoju Aneksit A) Por kerkimi, asnjehere nuk duhet ndermarre pa bere me pare rishikimin e literatures. Nese veprohet keshtu ka rrezik te behet dublim i panevojshem, te perseriten gabimet e bera me pare, si dhe te perfundojme ne nje kerkim jo-eficent Qellimi i rishikimit te literatures…

8. Procesi i rishikimit te literatures Vetem “literatura shkencore” duhet perfshire ne rishikimin e literatures, dhe jo cdo lloj literature “Literature shkencore” do te thote literature qe ka kaluar permes nje procesi rishikimi nga profesioniste te fushes (peer review). Kjo literature perfshin revistat profesionale, raportet formale te kerkimit, si dhe buletinet, raportet dhe monografite universitetare. Ajo perfshin gjithashtu edhe publikime te ngjashme nga fondacione kerkimi dhe institucione nderkombetare. Kjo nuk do te thote se burimet e mesiperme jane te pagabueshme, ose se ato jane te sakta – kjo thjesht do te thote se ato kanje kaluar permes kontrolle te pavarura per saktesi dhe korrektese. 8

9. Botimet “popullore” nuk duhet te perfshihen. Te tilla jane gazetat, revistat e lajmeve, botimet e industrive ose botime te tjera popullare. Madje edhe botime shume te respektuara, te tilla si Wall Street Journal, ose The Economist nuk jane burime te pershtatshme per rishikimin e literatures. Por, keto burime mund te jene te dobishme per kerkuesin si informacion gjate formulimit te problemit Rishikimi i literatures ka per synim te hedhe nje veshtrim dhe te beje nje permbledhje te dijes se meparshme te besueshme. 9 Procesi i rishikimit te literatures

10. Biblioteka e kerkimit Domosdoshmeri per kryerjen e kerkimit eshte qasja ne biblioteken e kerkimit. Kjo biblioteke duhet te kete mjediset, staf te trajnuar dhe qasje ne literaturen e specializuar, te nevojshme per kryerjen e kerkimit shkencor. Ajo duhet te jete e tille qe te krijoje mundesine qe ju te mund te gjeni dhe merrni gjithe literature per te cilen ju keni nevoje. Biblioteka e kerkimit mund te kene qasje ne literaturen e librarive te tjera – shpesh ne forme elektronike. 10

11. Instrumentet e kerkimit “Instrumentet” standarde te kerkimit perfshijne indekset, abstraktet, dhe bibliografite. Keto instrumente kerkimi gjenden ne bibliotekat e kerkimit dhe – sot – mund te kompjuterizohen. Por jo te gjitha materialet e duhura jene te disponueshme ne forme elektronike; per kete aresye, instrumentet qe perdoren ne rastin e materialeve ne kopjuter dhe atyre te printuara jane te nevojshme. Nga ana tjeter, shume sherbime indeksimi dhe te perpunimit te abstrakteve mbeten mbrapa literatures aktuale (disa vite) per kete aresye, eshte e dobishme te konsiderohen tematikat aktuale te revistave kryesore per literature te dobishme. Abstraktet e disertacioneve nuk duhet te anashkalohen. 11

12. Instrumentet e kerkimit… Key Words Ka fjale dhe fraza individuale te cilat pershkruajne ceshtjen qe ju po studjoni. Zgjdhja e fjaleve te pershtashme ky eshte e rendesihme – Nese ato jane shume te kufizuara, ju mund te anashkaloni literature te dobishme; – Nese ato jane shume te gjera, ju mund te harxhoni shume kohe duke u marre me literaure qe nuk ka shume lidhje me ceshtjen tuaj te kerkimit. Keshilla me e mire eshte te fillohet me fjale te gjera celes, dhe pastaj te ngushtohen ato ne nje liste me te kufizuar. 12

13. Percaktimi i fjaleve kyc mund te jete i veshtire – nuk ka udhezime specifike per kete Fokusohuni tek fjalet dhe frazat kyc qe perkufizojne ceshtjen tuaj Keto jane fjalet qe kane te bejne me problemin, objektivat, kuadrin konceptual e metodat ose procedurat. Mund te jete e dobishme te rishikohet kerkim i meparshem qe ka perdorur teknika analitike, ose ndonje ceshtje qe ju keni ndermend te studjoni. Keto teknika ose ceshtje do te perfshiheshin ne fjalet kyc. 13 Instrumentet e kerkimit… Key Words

14. Instrumentet e kerkimit… Leximi Shpesh eshte e dobishme te niste me leximin e publikemeve te koheve me te fundit. Kjo lejon: 1)Nje fokusim me te shpejte mbi dijen aktuale, 2)Perfitimi nga literatura e perdorur; kerkimi i kohes me te fundit perfshin referencat e kerkimeve te meparshme Fillimisht, lexoini abstraktin ose permbldhjen ekzektive per te kuptuar nevojen per rishkimin e gjthe materialit. Ndersa po lexoni, mbani parasysh qe qellimi eshte identifikimi dhe pershkrimi i pershtashmerise se studimit (qe po rishikoni) per kerkimin tuaj 14

15. Instrumentet e kerkimit… Shenimet Sigurohuni qe te keni nje citim te plote per cdo burim literature. Mbani shenime – mos i besoni vetem memories suaj. Jini i plote dhe sistematik gjate mbajtjes se shenimeve; shenoni problemin, objektivat, metodat, rezultatet dhe konkluzionet Mbani shenim pyetjet, mangesite ose problemet e studimit. Shenimet mund te mbahen ne karta, leter format A4, ose direkt ne kompjuter (word processing), i cili mund te perdore funksionin “search”. 15

16. Shkrimi i rishikimit te literatures Rishikimi i literatures, si cdo pjese e propozimit, ka neoje te organizohet. Ajo nukim duhet te jete nje seri permledhje studimesh pa lidhje, por nje sinteze e literatures se meparshme te lidhur me ceshtjen. Zhvilloni nje skice te reshikimit te literatures para se te filloni ta shkruani ate. Filloni me nje hyrje, dhe perfundioni me nje permbledhje te shkurter qe ben bashke gjithe pikat kryesore. 16

17. Perdorni subheadings per te organizuar rishikimin e literatures dhe drejtoni vemendjen e lexuesit. Keto jane headings te orientuara nga subjekti, te ciulet grupojne studime me fokus te ngjashem, ne menyre logjike. Kjo ilustrohet mire ne Aneksin C. Rishikimi i literatures duhet te permbledhe, e jo te perserite informacion. Periqubi te analizoni, krahasoni dhe kontrastoni literaturen e rishikuar. Citimet mund te jene te dobishme, por perdorini ato me kujdes. Jini te kursyer ne riprodhimin e figurave, grafikeve e pasqyrave. 17 Shkrimi i rishikimit te literatures…

18. Sigurohuni te vendosni literaturen baze ekonomike te lidhur me kerkimin tuaj. Nje veshtrim mbi mendimin konceptual, procedurat analitike, dhe perpariumin e kerkimit mund ta veje kerkimin tuaj ne perspektive. Mund te jete e veshtire te ndahet se kur informacioni i botuar duhet te permblidhet dhe kur t’i behet reference. Kjo varet kryesisht nga njohurite e lexuesit btuaj. Mos ju referoni nje burimi te nje ideje nese nuk e keni lexuar ate. Permbledhja dhe interpretimi i nje personin tjeter mund te jete i ndryshem nga juaji) 18 Shkrimi i rishikimit te literatures…

19. Perdorimi i referencave Referencat literatures se meparshme behen ne gjithe propozimin dhe raportin e kerkimit, por ato perdoren me shume ne rishkimin e literatures. Ne i referohemi kerkimit te bere nga te tjeret per: – Te dhene evidence pro (ose kundra) me pikepamjet per te cilat ne shkruajme – Vleresuar nje ide, koncept ose rezultat – Shtuar informacion dhe detaje mbi ceshtjet e diskutuara 19

20. Vleresimi i mendimeve, ideve, perpjekjeve dhe kontributeve te tjereve eshte ceshtje e rendesishme etike. Plagjarizmi eshte mos-dhenia mos-njohja e merites krijuesit te vertete per nje ide ose rezultat kerkimi. Paraqitja e fjaleve ose ideve te dikujt sikur te jene te tuat ehste e gabuar. Nga ana tjeter, demton integritetin tuaj profesional. Duke perdorur drejt referencat dhe duke vleresuar punen e te tjereve, ju tregoini se jeni ne dijeni te dijes aktuale te lidhur me subjektin tuaj dhe se jeni te familjarizuar me punen e lidereve ne kete fushe. 20 Perdorimi i referencave…

21. Stili i perdorur per vendosjen e nreferencave varion me llojin e botimit, si dhe me preferencen tuaj personale. Shenimet ne fund te faqes (Footnotes) dhe shenimet ne fund te raportit (Endnotes) mund te perdoren, nese lejohen. Forma me e perdorshme e referencave eshte ajo ne paranteza, e cila jep emrin e autorit, vitin e botimit, dhe disa here dhe numrin e faqes. P,sh., (Ethridge, 2004, p.122) Referencat e cituara pastaj vendosen ne seksioni “Referencat” ne fund te raportit. 21 Perdorimi i referencave…

22. Nje stil tjeter i mundshem eshte te perdoret nje nume rne kllapa p.sh. (4), me nje lsite referencat me numra ne fund te raportit. Shume stile perdoren per seksionin e Referencave. Me e mira eshte ti referohesh stilit te perdorur nga agjencia ose botimi tek i cili ju keni ndermend te botoni. P.sh., Ethridge, Don. 2004. Research methodology in applied economics. Ames, IA: Blackwell Publ. Se fundi, ceshtja e referencave per burimet nga intyerneti nuk eshte zgjidhur akoma. Pergjithesisht, ai perfshin adresen e plote te faqes se internetit, dhe daten e qasjes ne faqen e internetit. 22 Perdorimi i referencave…