1. Sara Wynne-Pari Swyddog Datblygu Amgylchedd Cymru Environment Wales Development Officer Cynnal Cymru www.environment-wales.org www.cynnalcymru.com

2. Welsh Assembly Government Policy context Sustainable Development is at the heart of the decision making process Commitment to tackle the causes and consequences of Climate Change One Wales: One Planet Climate Change Strategy for Wales Llywodraeth Cynulliad Cymru Cyd-destun Polisi Mae Datblygu Cynaladwy yn ganolog i’r broses penderfyniad Ymrwymiad i fynd i’r afael a achosion a chanlyniadau Newid Hinsawdd Cymru’n Un: Cenedl Un Blaned Strategaeth Newid Hinsawdd i Gymru

3. Provides practical information to help people live sustainably Builds knowledge about behaviour change practice Link between government, community and business www.cynnalcymru.com Cynnal Cymru - Sustain Wales Darparu gwybodaeth ymarferol i helpu pobl fyw’n gynaladwy Gwella gwybodaeth am ymarfer newid ymddygiad Cysylltiad rhwng llywodraeth, cymuned a busnes

4. Established 1992 Aims to contribute to sustainable development by supporting and funding voluntary action to protect the environment Development Officers provide advice and support Amgylchedd Cymru Environment Wales Sefydlu 1992 Anelu i gyfrannu at ddatblygu cynaladwy trwy cefnogi ag ariannu gweithredu gwirfoddol er mwyn gwarchod yr amgylchedd Swyddogion Datblygu ar gael i rhoi cyngor a chefnogaeth

7. Support for Sustainable Living Scheme Funds and advises projects to help people move to a more sustainable and lower carbon lifestyle Bring about long-term changes in lifestyle Help reduce Wales’ greenhouse gas emissions and tackle the impacts of climate change Cynllun Cefnogi Byw Cynaliadwy Ariannu a chynghori prosiectau er mwyn helpu pobl fyw bywyd sy’n fwy cynaliadwy ac sy’n defnyddio llai o garbon Gwneud newidiadau hirdymor i’r ffordd y mae pobl yn byw Helpu i leihau allyriadau ty gwydr Cymru a thaclo effeithiau’r newid yn yr hinsawdd.

8. Supporting Sustainable Living Grant Scheme - 3 main stages Cynllun Grant Cefnogi Byw Cynaliadwy - 3 brif rhan

9. Stage 1: Project Development Grants Cam 1: Grantiau Datblgu Prosiect

10. Stage 2: Implementation Grants Cam 2: Grantiau Gweithredu

11. Stage 3: Replication Grants Cam 3: Grantiau Dyblygiad

12. Training and Fact-finding Grants Grantiau Hyfforddiant a Chanfod Ffeithiau

13. open to organisations from all sectors - Individuals cannot apply. Maximum around £15,000 Grants will fund up to 50% of project costs Volunteer time can also be counted as match funding! Agored i bob sector – ni all unigolion ymgeisio Uchafswm o gwmpas £15,000 Bydd grantiau yn cyllido hyd at 50% Gall amser gwirfoddol cael ei ddefnyddio fel arian cyfatebol! Pwy gall ymgeisio ? Who can apply?

14. Raising awareness - improve knowledge of an issue or create new knowledge Changing attitudes – changing the way people think and feel about an issue Changing behaviours – find ways to influence change in people’s actions Codi ymwybyddiaeth – gwella gwybodaeth neu creu gwybodaeth o’r newydd am rhywbeth Newid agweddau – n ewid y ffordd mae pobl yn meddwl am rhywbeth Newid ymddygiadau – canfod ffyrdd o ddylanwadu newid ymddygiad at rhywbeth

15. Effeithlonrwydd Ynni – insiwleiddio, gwell rheolaeth, tlodi tanwydd Wast/ Ailgylchu – lleihau gwastraff, “uwch-gylchu” Trafnidiaeth – tanwydd, defnyddio ceir, beicio, trafnidiaeth cyhoeddus Bwyd – milltiroedd bwyd, tymhorau, nwyon ty gwydr, effaith amgylcheddol Prynu nwyddau – lleihau deunydd pacio, prynu llai, defnyddio llai, bod yn fwy amgylcheddol cyfeillgar Energy Efficiency – insulation, better management, fuel poverty Waste/Recycling – less waste, “up-cycling” Transport – fuel, car usage, cycling, public transport Food- food miles, seasonality, lower GHG diet, environmental impacts Consumption – less packaging, buying less, using less, environmentally friendly Beth yda ni eisiau newid? What do we want to change?

16. Amcanion clir – Pam? Beth? Sut? Ymchwil – Prosiectau eraill Beth sydd wedi gweithio? Beth sydd heb weithio? Sut fyddwch yn gwneud hyn? Cynulleidfa & neges– Ymchwil Pwy? Pwy mae nhw yn ymddiried ynddynt /gwrando? Beth mae nhw’n meddwl yw’r rhwystrau? Clear objectives – Why? What? How? Research – Other projects What’s worked? What hasn’t? How will you do this? Audience & message– Research Who? Who do they trust / listen to? What do they think are the barriers?

17. What can you say to convince them? Is your message clear and relevant? Is your message technically correct? Measures – How will you know you’ve achieved your objectives? How can you find out if people have changed their behaviours? Keep notes – lessons learned Beth fedrwch chi ddweud i’w perswadio? Ydi’r neges yn glir ac yn berthnasol? Ydi’r neges yn dechnegol gywir? Mesuriadau – Sut fyddwch yn gwybod eich bod wedi cyflawni hyn? Sut fyddwch yn gwybod bod pobl wedi newid ei hymddygiad? Cadwch nodiadau – gwersi a ddysgwyd

18. Key Ingredients for a successful project Cynhwys Allweddol ar gyfer prosiect llwyddiannus Cyswllt wyneb-yn-wyneb Hwyluso a rhoi cymorth Cyswllt rheolaeth – dilyn fyny, cadwch diddordeb Gwneud pethau’n diriaethol / weladwy Cyfoedion / arweinwyr cymunedol Face-to-face contact Facilitate and support Regular contact – follow up, keep interest going Make things tangible / visible Peers / community leaders

19. Know your audience well Use language carefully Incentives / Rewards / pledges Make green behaviours the “norm” Make change easy and fun Record your results Adnabod eich cynulleidfa’n dda Defnyddiwch iaith yn ofalus Annogaeth / Gwobrwyon / addewidiadau Gwneud ymddygiadau gwyrdd yn “normal” Gweud newid yn hawdd ag yn hwyl Cofnodwch eich canlynidau

20. Cysylltiadau defnyddiol Useful links Doug Mckenzie-Mohr

22. Am fwy o wybodaethaeth - For more information 029 2043 1727 www.environment-wales.org www.cynnalcymru.com